Tədqiqat göstərib ki, “proto-Yer”in fraqmentləri planetin dərinliklərində bu günə qədər qorunub saxlana bilər...
Poliqon xəbər verir ki, alimlər Yer planetinin ən qədim dövrünə — Ayın formalaşmasından əvvəldən qalan maddə izlərini müəyyən ediblər. Nature Geoscience jurnalında dərc olunan yeni araşdırmaya əsasən, bu fraqmentlər Yer kürəsinin ilkin versiyası hesab edilən “proto-Yer”dən qalma ola bilər.
Onilliklər ərzində elmi ictimaiyyət belə hesab edirdi ki, təxminən 4,5 milyard il əvvəl Mars ölçülü Theia adlı səma cismi erkən Yerə çırpıldıqda, planet tamamilə ərimiş və öz ilkin tərkibini itirmişdi. Lakin son araşdırma göstərib ki, həmin qəzadan sonra da bəzi kimyəvi izlər bu günədək qorunub qala bilib.
Alimlər Qrenlandiya, Kanada və Havay adalarından götürülmüş qədim süxur nümunələrini təhlil edərək, onlarda kalium izotoplarının qeyri-adi tərkibini aşkar ediblər. Xüsusilə, bu nümunələrdə müasir Yer süxurlarına nisbətən kalium-40 (⁴⁰K) izotopunun çatışmazlığı müşahidə olunub. Bu göstərici həmin süxurların planetin ilkin mərhələsində — “proto-Yer” dövründə formalaşdığını göstərir.
Tədqiqat qrupu həm kimyəvi analiz, həm də kompüter modelləşdirilməsi apararaq, həmin izotop fərqlərinin nəhəng toqquşma və istilik prosesləri nəticəsində necə yarandığını simulyasiya edib. Modellər göstərib ki, bu kimyəvi anomaliyalar nə adi geoloji fəaliyyət, nə də meteoritlərin təsiri ilə izah oluna bilər — onların ən inandırıcı izahı, bunların “proto-Yer”in qalıqları olmasıdır.
Alimlərin sözlərinə görə, bu tapıntı Yerin ilkin tərkibi haqqında unikal məlumat verir və planetlərin formalaşma proseslərini anlamaqda mühüm rol oynaya bilər. “Bu nümunələr sanki zaman kapsuludur — onlar bizə Yerin necə bir planetdən yarandığını göstərir,” — deyə tədqiqat müəllifləri vurğulayıb.
Poliqon.info
