Meksikaya yaxın yerləşən Teotiuakan şəhəri qədim dünyanın böyük bir metropolu hesab olunur, lakin alimlər orada tapılan heroqlif yazıların mənasını hələ tam aydınlaşdıra bilməyiblər. Şəhərin freska və keramika üzərindəki heroqliflər arxeoloqları uzun müddət çaşdırıb. Onlar uzun müddət bu simvolların heç vaxt tam açılmayacağını düşünüblər.
Hİt.az xəbər verir ki, bu barədə "The New York Times" yazıb.
Kopenhagen Universitetindən arxeoloq Kristofer Helmke deyib: "Həmişə belə bir hiss vardı ki, bəlkə, ən yaxşı uyğunluq budur, amma təklif olunan oxu variantlarının hər biri müəyyən çatışmazlıqlara malik idi".
Bu səbəbdən Helmke və universitetdən linqvist Maqnus Farao Hansen yeni yanaşma təklif ediblər. Onlar yazını Nahuatl dili ilə deyil, daha qədim bir dildə oxumağa çalışıblar.
Hansen qədim yuto-astək dilinin rekonstruksiyası üzərində işləyərək onun varisləri - Nahuatl, Cora və Wixol kimi dilləri izləyib və sözlərin nəsil ağacını araşdırıb.
Bu metod əvvəlcə bu dildə və yazıda heç vaxt tətbiq edilməyib. Helmke deyib: "Biz bir neçə uyğunluq tapdıq — bu, ən vacibidir".
Alimlər bir neçə simvolun interpretasiyasını təklif ediblər və Helmke bildirib ki, onlar hələ 18 oxunuş variantını nəzərdən keçirirlər və bunlar onlara çox maraqlıdır.
Lakin məlumdur ki, Teotiuakanda yalnız təxminən 300 mətn mövcuddur — bu, Asteklər və Maya yazıları ilə müqayisədə çox azdır.
Müəlliflər qeyd edirlər ki, bu yeni yanaşma digər arxeoloqları ruhlandırsa da, köhnə mübahisələri də yenidən ortaya çıxarıb və ekspertlərdə mürəkkəb suallar yaradıb.
Arxeoloq Coys Markus (Miçiqan Universiteti) deyib: "Hər bir iş Teotiuakanın yazısı ilə bağlı böyük bir addımdır, çünki hər biri yeni nəsil linqvistləri cəlb edir və öz ideyalarını gətirir. Əsas problem həmişə heroqliflərin azlığı olub".
Bəzi hallarda skeptisizm güclü olub: "Onların Teotiuakanın yazısı və dili ilə bağlı nəticələri inandırıcı deyil. Heroqliflər ciddi problemlər yaradır, həm forma, həm də simvolların mənası barədə spekulyasiyalar mövcuddur".
Arxeoloq Devid Styuart (Texas Universiteti, Austin) əlavə edib ki, vəzifəni çətinləşdirən səbəb Teotiuakanın kosmopolit şəhər olması və müxtəlif Mesoamerika xalqlarının öz dillərində danışmasıdır.
Şəhər eramızdan əvvəl I əsrdə təsis edilib və təxminən 500-cü ildə Mesoamerikadan insanların cəlb olunduğu böyük bir mərkəzə çevrilib. Lakin 750-ci ilə qədər şəhər əhəmiyyətini itirib və çoxdan sonra Asteklər regiona gəlib hakimiyyət qurublar.
Samir
