Avronest Parlament Assambleyası - tam adı ilə “Avropa Parlamenti ilə Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin Parlament Assambleyası” - 2011-ci ildə Strasburqda yaradılıb. Onun məqsədi Avropa İttifaqı (Aİ) ilə Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri arasında siyasi, iqtisadi və demokratik əməkdaşlığı gücləndirməkdir.
Assambleyada iki tərəf iştirak edir:
Avropa Parlamentindən 60 deputat (Aİ qanadı);
Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri: Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Gürcüstan, Moldova və Ukrayna.
Hazırda Belarus və Azərbaycan nümayəndə heyətləri fəaliyyətini dayandırıb, buna görə faktiki iştirakçılar Ermənistan, Gürcüstan, Moldova, Ukrayna və Avropa Parlamentidir.
Azərbaycan 2015-ci ildən sonra Avronestin iclaslarında iştirakını dayandırıb. Rəsmi səbəb kimi göstərilib ki, qurumun çoxsaylı üzvləri, xüsusilə AŞPA və Avropa Parlamentinin deputatları Azərbaycan əleyhinə qərəzli mövqe nümayiş etdirirlər.
Bununla yanaşı, son illərdə Avronest daxilində ideoloji parçalanma yaranıb:
Ermənistan, Moldova və Ukrayna Qərbə tam inteqrasiya xəttini seçiblər;
Gürcüstan Qərblə münasibətlərdə məsafə saxlayır;
Azərbaycan isə müstəqil, balanslı siyasət yürüdür.
Belə vəziyyətdə bu dövlətlərin eyni platformada vahid mövqedən çıxış etməsi faktiki olaraq mümkün deyil.
Azərbaycan beynəlxalq münasibətlərdə “qapını tam bağlamamaq” prinsipinə əməl edir. Avronestdə formal üzv qalmaq gələcəkdə münasibətlər normallaşacağı təqdirdə geri dönüş imkanını açıq saxlayır.
Avronest Şərq Tərəfdaşlığı çərçivəsində Aİ ilə parlamentlərarası dialoqun rəsmi platformasıdır. Bu qurumdan çıxmaq Azərbaycanın Aİ ilə siyasi əlaqələrinə mənfi təsir göstərə bilərdi. Bakı isə enerji, nəqliyyat və “yaşıl keçid” layihələrində Aİ ilə ikili əməkdaşlığı davam etdirmək niyyətindədir.
Azərbaycan nə Qərbin, nə də Rusiyanın təsir dairəsinə tam daxil olmaq niyyətindədir. Avronesti tərk etmək Qərbə qarşı siyasi jest kimi qəbul oluna bilərdi. Halbuki, Bakı balanslı diplomatiya kursunu qorumağa çalışır: Aİ ilə əməkdaşlığı saxlayır, amma milli maraqları üstün tutur.
Belarus nümunəsində gördüyümüz kimi, Avronestdən tam çıxmaq müəyyən təcrid effekti yarada bilər. Azərbaycan isə regional və beynəlxalq arenada aktiv tərəfdaş imicini saxlamaqda maraqlıdır. Buna görə də, iştirak etməsə belə, formal üzvlükdən imtina etmir.
Son illərdə Avronest öz ilkin məqsədlərindən uzaqlaşıb.
Qurum daha çox siyasi bəyanatlar səviyyəsində fəaliyyət göstərir, amma regional əməkdaşlığa real təsir imkanları məhduddur.
Buna görə Azərbaycanın aktiv iştirakdan imtinası həm praktik, həm də siyasi baxımdan məntiqli qərar sayılır.
Yəni Azərbaycan ona görə Avronest Parlament Assambleyasını formal olaraq tərk etmir ki,diplomatik əlaqə kanallarını tam bağlamaq istəmir, Avropa İttifaqı ilə gələcək əməkdaşlığı nəzərdə tutur, çıxış siyasi balansı poza bilər və beynəlxalq imic baxımından daha çevik mövqe saxlayır.
Bu vəziyyət “passiv iştirak, aktiv diplomatik mövqe” kimi xarakterizə olunur.
Azərbaycan Avronestin bir hissəsi kimi qalır, amma onun siyasi istiqamətinə təsir etmədən öz müstəqil xarici siyasət kursunu davam etdirir.
Akif NƏSİRLİ
