İnsan beyni bədənin ən mühüm və eyni zamanda ən həssas orqanlarından biridir. Onun düzgün işləməsi, düşünmə, yadda saxlama və qərarvermə kimi funksiyaların sağlam qalması üçün qidalanma böyük rol oynayır. Beyin üçün zərərli olan qidaların davamlı şəkildə istehlakı insanın zehni fəaliyyətini zəiflədir, yaddaşı korlayır və emosional tarazlığı poza bilir.Missiya.Az bu barədə araşdırmasını təqdim edir.
Beynin fəaliyyətinə ən çox zərər verən qidalardan biri emal olunmuş şəkər və şirin içkilərdir. Qazlı içkilər, desertlər və tortlar qanda şəkərin səviyyəsini sürətlə artırır və eyni sürətlə azaldır. Bu dalğalanma beyinə mənfi təsir göstərərək diqqət dağınıqlığı və yorğunluq yaradır. Uzun müddət bu cür məhsullardan istifadə yaddaş problemlərinə və hətta alzheimer kimi xəstəliklərə yol aça bilər.
Araşdırma nətiəsində bəlli olub ki, trans yağlarla zəngin olan sürətli yeməklər və margarin də beyin üçün zərərlidir. Bu yağlar sinir hüceyrələrinin bir-biri ilə əlaqəsini pozur, beyinin fəaliyyətini zəiflədir və əhvalın dəyişkənliyinə, bəzən depressiyaya səbəb olur. Emal olunmuş ət məhsulları, məsələn kolbasa və sosiska da eyni dərəcədə təhlükəlidir, çünki onların tərkibində çoxlu duz, qoruyucu maddə və nitritlər olur. Bu maddələr qan dövranını zəiflədir, beyinə oksigenin daşınmasını çətinləşdirir və nəticədə zehni performansı azaldır.
Ağ undan hazırlanan çörək və şirniyyatlar kimi emal olunmuş karbohidratlar da beyinə mənfi təsir edir. Bu qidalar insulinin təsirini pozur və öyrənmə, yadda saxlama kimi funksiyalarda geriləmələr yaradır. Spirtli və enerji içkiləri isə sinir sisteminə birbaşa zərbə vurur, beyin hüceyrələrini zədələyir və uzunmüddətli istifadə zamanı yaddaş itkisinə səbəb olur.
Eyni zamanda emal olunmuş qidalar – hazır souslar, kolbasa, sosis, fast food növləri – tərkibindəki trans yağlar və süni maddələr səbəbilə beynin fəaliyyətini ləngidir. Bu maddələr dopamin səviyyəsini azaldaraq insanın öyrənmə və motivasiya qabiliyyətini zəiflədir. Qızardılmış yeməklər və çox yağlı fast food məhsulları da beyində oksidativ stress yaradır, bu da hüceyrələrin qocalmasını sürətləndirir.
Beyni qorumağın ən təsirli yolu təbii və balanslı qidalanmadır. Omega-3 ilə zəngin balıqlar, antioxidantlarla dolu meyvə və tərəvəzlər, tam taxıllar və qoz-fındıq beyinin enerji ehtiyacını təmin etməklə yanaşı, onu zərərli təsirlərdən qoruyur. Sağlam qidalarla zəngin pəhriz beynin gənc, çevik və yaradıcı qalmasının əsas şərtidir.
İlahə Qənbərli
Missiya.Az
