QardaÅ ÖzbÉkistanın paytaxtı DaÅkÉndÉ sÉyahÉt edÉn turistlÉr ÅÉhÉrin metro stansiyalarının gözÉlliyinÉ vÉ geniÅliyinÉ heyranlıqları haqda xarici mÉtbuatda çox yazıblar. ÜmumiyÉtlÉ, DaÅkÉnd metrosu dünyanın Én maraqlı metrolarından sayılır. Biz dÉ bu yazımızda qısaca da olsa DaÅkÉnd metrosunun tarixindÉn yazacaq, bir neçÉ stansiyanın görüntüsünü tÉqdim edÉcÉyik.
ÆvvÉlcÉ onu deyim ki, DaÅkÉnd metrosunda bir dÉfÉlik gediÅ haqqı 3000 sum, yÉni bizim pulla tÉxminÉn 43 qÉpikdi.
ÖzbÉkistan metrosu keçmiÅ SSRÄ°-dÉn qalan bir mirasdı. Bildiyimiz kimi, Orta Asiya dünyanın seysmoaktiv regionlarından, yÉni zÉlzÉlÉyÉ hÉssas yerlÉrindÉn sayılır.
1966-cı ildÉ DaÅkÉnddÉ güclü zÉlzÉlÉ baÅ vermiÅdi. O zaman tÉxminÉn 300 min insan evsiz qalmıÅ, ÅÉhÉr daÄılmıÅ, nÉqliyyat sistemi demÉk olar ki, tamamilÉ sıradan çıxmıÅdı. DÉhÅÉtli zÉlzÉlÉdÉn sonra ÖzbÉkistan hökumÉti paytaxtda zÉlzÉlÉyÉ davamlı metro inÅa etmÉyi qÉrara aldı. Bunun üçün müxtÉlif respublikalardan peÅÉkar memarlar, mühÉndislÉr, heykÉltÉraÅlar vÉ dizaynerlÉr dÉvÉt edildi.
Metro inÅası zamanı stansiyaların bÉzÉdilmÉsinÉ xüsusi diqqÉt yetirildi, milli koloritin Éks olunması üçün qranit, mÉrmÉr vÉ bÉzÉkli relyeflÉrdÉn istifadÉ olundu. HÉr stansiyaya milli ornamentÉ uyÄun olaraq özünÉmÉxsus dizayn verildi.
Ä°lkin stansiyalardan olan “Æmir Teymur Meydanı” stansiyası sadÉliyi, özbÉk milli naxıÅları ilÉ bÉzÉdilmiÅ dizaynı, geniÅliyi ilÉ seçilir vÉ yaddaqalandır.
Ä°lk stansiyalar sırasında mÉÅhur özbÉk Åairinin adını daÅıyan “ÆliÅir NÉvai” stansiyası da var. Divarlarında Åairin yaradıcılıÄını simvolizÉ edÉn firuzÉyi mozaik panellÉr diqqÉti cÉlb edir. Bu stansiya DaÅkÉndin Én gözÉl memarlıq ÉsÉrlÉrindÉn sayılır. Zalın aÄ mÉrmÉrdÉn hazırlanmıŠÅÉrq üslublu taÄları qÉdim sarayları xatırladır.
Æn maraqlı stansiyalardan biri dÉ “Kosmonavtlar” stansiyasıdı. Burada hÉr Åey kosmik üslubda tÉrtib edilib: yaÅıl ÅüÅÉdÉn sütunlar, balıq pulcuÄunu xatırladan unikal Åamdanlar, divarlarda isÉ Yuri Qaqarin, Valentina TereÅkova vÉ baÅqa kosmonavtların tÉsvirlÉri yer alır.
“Paxtakor” stansiyası bir qÉdÉr sadÉ olsa da, milli naxıÅları ilÉ diqqÉt çÉkir. Uzun zal boyunca pambıq motivli ornamentlÉr uzanır. Stansiyanın adı “pambıqçı” mÉnasını verir. Pambıq bu gün dÉ ÖzbÉkistanın “aÄ qızıl”ı sayılır.
AÄ mÉrmÉr sütunlar, kristal Åamdanlar vÉ rÉngli tavanlarla bÉzÉdilmiÅ baÅqa maraqlı bir stansiya “Mustaqillik Maydoni” adlanır.
“Bodomzor” stansiyası özünÉmÉxsus orijinal dizaynı ilÉ fÉrqlÉnir. Buranı badam çiçÉklÉri formasında nÉhÉng iÅıqlar, onların altında oturacaqlar vÉ divarlardakı milli ornamentlÉr ÉhatÉ edir. Stansiya sehrli alÉmlÉrin Én zÉngin sarayını xatırladır.
“Yunus RÉcÉbi” DaÅkÉnd metrosunun Én dÉrin stansiyası sayılır. Stansiya nÉhÉng ÅÉrq üslublu sütunlar, hÉm dekorativ, hÉm dÉ iÅıqlandırıcı elementlÉrlÉ bÉzÉdilib.
“Qafur Qulam” stansiyası isÉ rÉngli mÉrmÉr, qranit, ÅüÅÉ, metal vÉ keramika ilÉ dizayn edilib. RÉngli sütunlar vÉ gizli iÅıqlarla dolu taÄlı tavan buranı xüsusilÉ möhtÉÅÉm edir.
Bütün bu sehrli gözÉlliklÉrinÉ görÉ DaÅkÉnd metrosu tÉkcÉ nÉqliyyat vasitÉsi deyil, o hÉm dÉ yeraltı sÉnÉt qalareyası sayılır. Burada hÉr stansiya özünün hekayÉsini pıçıldayır vÉ sÉrniÅinlÉri keçmiÅ dövrün memarlıq zÉrifliyi ilÉ salamlayır.
Murad KöhnÉqala
