Antarktida buzlağlarının belə ərimə sürəti müasir tarixdə qeydə alınan göstəricilər arasında ən yüksəkdir...
Poliqon Nature Geoscience jurnalında dərc olunan yeni bir araşdırmaya istinadən xəbər verir ki, bu epizod dünya okeanlarının səviyyəsi üçün ciddi nəticələrə səbəb ola bilər.
Hektor buzlağı Filadelfiya ilə ölçüyə görə müqayisə edilə bilər. Bu, quruda yerləşən bir buzlaqdır - dəniz dibində yerləşir və sürüşmür. Adətən ildə bir neçə yüz metrdən çox kiçilmirlər. Lakin, 2022-ci ilin noyabr ayından dekabr ayına qədər Hektoriya 5 mil (təxminən 8 km) kiçilib.
Tədqiqat müəllifləri qeyd edirlər ki, əgər daha böyük buzlaqlar oxşar sürətlə ərisə, bu, dəniz səviyyəsinin qalxması üçün fəlakətli nəticələrə səbəb ola bilər. Materialda qeyd olunur ki, Antarktidada qlobal dəniz səviyyəsini təxminən 190 fut (təxminən 58 metr) qaldırmaq üçün kifayət qədər buz var.
Hektor buzlağı ilə bağlı epizod tədqiqatçılar onun yerləşdiyi körfəzi araşdırarkən təsadüfən aşkar edilib. Tədqiqatın həmmüəllifi və Boulderdəki Kolorado Universitetinin doktorantı Naomi Oçvat Hektoriyanın çox qısa müddət ərzində çoxlu miqdarda buz itirdiyini görüb, buna görə də elm adamları nə baş verdiyini anlamağa başlayıblar. Bunu etmək üçün təyyarə məlumatlarını və peyk şəkillərini araşdırdılar. Bir neçə əsas mərhələ qeydə alınıb.
“2011-ci ildə körfəz sürətli buzla doldu, ətrafındakı buzlaqları sabitləşdirdi və bu da onların körfəzə doğru irəliləməsinə və qalın üzən buz dilləri əmələ gətirməsinə imkan verdi. 2022-ci ildə bu sürətli buz körfəzdən qopdu və buzlaqları qeyri-sabitləşdirdi, bu da onların buz dillərinin itirilməsinə və geri çəkilməsinə səbəb oldu”, deyə məqalədə bildirilir.
Tədqiqatçılar bu buzlağın qonşularından daha tez əriməsinin bir səbəbi olduğunu aşkar ediblər. O, Hektorun altında yerləşir.
Bu buzlaq dəniz dibindəki düz çöküntülərin üzərində buzun sürüşdüyü düzənlikdə yerləşir. Buzlaq düzənlikləri sürətli əriməyə səbəb ola bilər, çünki buzlaq incəldikcə buz qalxmağa başlayır və su onun altındakı çatlara daxil olur. Bu da öz növbəsində təzyiq yaradır və bu da böyük buz bloklarının qopmasına səbəb olur. Bir buz bloku qopduqda, arxasındakı buzlaq eyni təzyiq altında olur və proses təkrarlanır. Müəlliflərdən biri bunu domino daşlarının düşməsi prosesi ilə müqayisə edir.
Hektor buzlağının əriməsinə iqlim dəyişikliyi güclü təsir göstərib. Tədqiqatda iştirak etməyən Nyukasl Universitetinin geoloqu Betan Deyvis deyir ki, bölgədə dəniz buzlarının daha da azalmasını müşahidə edəcəyik.
Hektor Antarktida standartlarına görə nisbətən kiçik bir buzlaqdır və onun qismən yox olması dəniz səviyyəsinin qalxmasına əhəmiyyətli təsir göstərməyəcək. Bununla belə, daha böyük buz təbəqələri də eyni prosesə məruz qala bilər.
Alimlər üçün növbəti addım Antarktidanın hansı ərazilərinin bu prosesə həssas olduğunu daha yaxşı müəyyən etmək olacaq. Əgər nəhəng buzlaq sürətlə əriyərsə, bu, dəniz səviyyəsinin kəskin şəkildə artması ilə üzləşə biləcəyimiz anlamına gələ bilər.
Poliqon.info
