Yeni araşdırma, kişi və qadın beyinlərində yüzlərlə genin fərqli işlədiyini ortaya qoyub. Bu genetik fərqlər, Alzheimer və Parkinson kimi cinslə əlaqəli beyin xəstəliklərinin inkişafında mühüm rol oynaya bilər.
Oksfordda yerləşən La Trobe Universitetindən professor Cenni Qreyvsin sözlərinə görə, kişi (XY) və qadın (XX) beyinlərində gen aktivliyi əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. 2025-ci ildə yayımlanan araşdırmada, kişi beynində 610 genin, qadın beynində isə 316 genin daha aktiv olduğu müəyyən edilib.
Tədqiqatçılar bu fərqlərin yalnız hormonlarla deyil, genetik təsirlərlə də əlaqəli olduğunu, həmçinin dölün inkişafının erkən mərhələlərində başladığını bildiriblər.
Araşdırmada qeyd olunub ki, genlərin əksəriyyəti cinsi xromosomlarda deyil, hər iki cinsdə mövcud olan “normal” xromosomlarda yerləşir. Bu, estrogen və testosteron kimi cinsi hormonların gen aktivliyində mühüm rol oynadığını göstərir.
Beyin toxumalarının müayinəsi zamanı, qadınlarda neyronlarla əlaqəli genlərin, kişilərdə isə hüceyrə membranları və nüvə strukturları ilə əlaqəli genlərin daha aktiv olduğu müəyyən edilib.
Genetik səviyyədəki bu fərqlər, beyin xəstəliklərinə qarşı həssaslıqdakı cins fərqlərini izah edə bilər. Araşdırmaya görə, Alzheimer xəstəliyi ilə əlaqəli genlərin əksəriyyəti qadınlarda daha aktivdir və bu, qadınların bu xəstəliyə tutulma ehtimalının niyə daha yüksək olduğunu izah edə bilər.
Kişilərə xas olan SRY geni, Parkinson xəstəliyinin inkişafını sürətləndirə bilər.
Tədqiqatçılar, kişi və qadın beyinlərindəki genetik fərqlərin intellektə və davranışa təsirinin hələ tam başa düşülmədiyini vurğulayıblar. Professor Qreyvs bu barədə deyib: “Genetik səviyyədə cinslər arasında fərqlər var, lakin bu fərqlər fərdlərin imkanlarını və intellektini müəyyən etmir.”
Araşdırma The Conversation vasitəsilə dərc edilib.
