MÉcburi köçkünlük dövründÉ öz yurd-yuvasından didÉrgin düÅmüÅ bir milyona yaxın insanın hansı Ézab-ÉziyyÉt çÉkdiyini bir onlar, bir dÉ Allah bilir. Amma onlar nÉ Allahdan, nÉ dÉ ölkÉ prezidentindÉn ümidlÉrini üzmÉmiÅdilÉr vÉ bilirdilÉr ki, nÉ vaxtsa öz doÄma yurd-yuvalarına dönÉcÉklÉr.1993-cü il avqustun 23-dÉ Füzuli vÉ CÉbrayıl rayonları ermÉni ordusu tÉrÉfindÉn iÅÄal olundu. Bax, onda CÉbrayılın sakinlÉri dÉ öz dÉdÉ-baba yurdlarından çıxmaÄa mÉcbur oldular. GüclÉri çatanlar Horadiz-Füzuli yolu ilÉ hÉrÉkÉt edib Ä°miÅliyÉ, Saatlıya vÉ Sabirabada gÉldilÉr. TÉbii ki, o aÄır, o çÉtin gündÉ insanlara AzÉrbaycan dövlÉti öz kömÉkliyini göstÉrdi. YÉni yurd-yuvalarından didÉrgin düÅmüÅ cÉbrayıllılarla yanaÅı, digÉr rayonlardan olan mÉcburi köçkünlÉr dÉ bir neçÉ hÉftÉnin içindÉ Ä°miÅli, Sabirabad, Åirvan vÉ digÉr yaÅayıŠmÉntÉqÉlÉrindÉ yerlÉÅdirildilÉr. ÜstÉlik dÉ yerli Éhali onları çox böyük sevgiylÉ, doÄmalıqla qarÅıladı.
ÆlbÉttÉ, 30 ildÉn çox el-obadan ayrı düÅmÉk, çÉtin vÉziyyÉtdÉ yaÅamaq elÉ dÉ asan deyildi. Çünki yaÅlı, xÉstÉ insanlar Ézab-ÉziyyÉtÉ dözmür, ya aÄırlaÅır, ya da dünyalarını dÉyiÅirdilÉr. Amma bayaq dediyimiz kimi, bÉzÉn yaÅlı nÉslin arasında da çox iradÉsi möhkÉm olan adamlar vardı. MÉsÉlÉn, CÉbrayıldan olan NÉsib Babayev deyirdi ki, yaÅımın bu çaÄında olmaÄıma baxmayaraq, mÉn qÉrib yerdÉ deyil, öz VÉtÉnimdÉ ölÉcÉm. Oranı gedib görüb, sonra rÉhmÉtÉ gedÉcÉyÉm.
Aydındır ki, inamlı vÉ güclü insanlar hÉr cür çÉtinliyÉ, hÉr cür sıxıntıya vÉ hÉr cür problemÉ qalib gÉlmÉyi bacarır. SadÉcÉ bunun üçün insanda fil sÉbri vÉ bir dÉ özünÉ inam olmalıdır.
2020-ci ildÉ 44 günlük Ä°kinci QarabaÄ savaÅından sonra böyük qÉlÉbÉmiz imkan verdi ki, yenidÉn tikilmiÅ, inÅa edilmiÅ rayonlarımıza köç getsin. ÆlbÉttÉ, bunu etmÉk üçün ölkÉ prezidenti cÉnab Ä°lham Æliyev çox böyük iÅlÉr hÉyata keçirdi. Ærazi bütövlüyümüzü tÉmin etdirdi vÉ iÅÄaldan azad olunan bütün rayonlarda yeni yaÅayıŠbinaları, mÉktÉblÉr, uÅaq baÄçaları, infrastruktur vÉ hÉr cür ÅÉraiti olan müasir tipli binalar inÅa olundu. Heç ÅübhÉsiz, dövlÉtimizin bu cür böyük addımı vÉ insanpÉrvÉrliyi yurd-yuvasından didÉrgin düÅmüÅ insanların yaddaÅından heç vaxt silinmÉyÉcÉk. Qısa müddÉtdÉ ZÉngilanın AÄalı kÉndindÉ Én müasir tipli vÉ bütün infrastrukturu olan aÄıllı kÉnd salındı. Sonra FüzulidÉ, AÄdamda, CÉbrayılda, Qubadlıda, KÉlbÉcÉrdÉ, Laçında unikal vÉ qeyri-adi bir yaÅayıŠmÉntÉqÉlÉri inÅa edildi vÉ Éhalinin, daha doÄrusu, mÉcburi köçkünlÉrin istifadÉsinÉ verildi.
Bir neçÉ gün bundan ÉvvÉl isÉ CÉnab prezident Ä°lham Æliyevin iÅtirak etdiyi CÉbrayıl rayonunun Horovlu kÉndinÉ dÉ böyük bir köç qayıdıb. CÉnab prezident hÉmin insanlarla çox sÉmimi söhbÉt edib vÉ mÉnzillÉrinin açarlarını onlara tÉqdim edib. Zarafat deyil, hÉmin kÉndin sakinlÉri bu günü 30 ildÉn çox gözlÉyiblÉr. Axı yazımızın ÉvvÉlindÉ qeyd etdik ki, onlar göydÉ Allaha, yerdÉ Ulu ÖndÉr HeydÉr ÆliyevÉ vÉ prezident Ä°lham ÆliyevÉ ümid baÄlamıÅdılar. Bu ümidlÉr ZÉngilanda, FüzulidÉ, Laçında, CÉbrayılda, AÄdamda, Qubadlıda, KÉlbÉcÉrdÉ, ÅuÅada, Xocalıda, XocavÉnddÉ çiçÉklÉdi. Bu ümidlÉr insanları yenidÉn doÄma elinÉ, obasına, yoluna, cıÄırına vÉ ulu babalarının qÉbirlÉrinÉ qovuÅdurdu.
Biz CÉbrayıl rayonunun Horovlu kÉndindÉ mÉnzil almıŠbir neçÉ sakinlÉ görüÅüb söhbÉt etdik. Ä°nanın, onların evindÉ, hÉyÉtindÉ vÉ çöhrÉlÉrindÉ sanki bir günÉÅ doÄmuÅdu. Bu günÉÅ qÉriblikdÉ dÉ vardı, amma vÉtÉndÉ doÄan günÉÅ, vÉtÉndÉ olan hÉrarÉt heç vaxt onları elÉ isitmÉmiÅdi. HÉtta Én dÉrdli adam, yÉni QarabaÄ savaÅında oÄlunu, hÉyat yoldaÅını, doÄmasını itirmiÅ insan sevincini heç cürÉ gizlÉdÉ bilmirdi. Onlar deyirdilÉr ki, bizi bura AzÉrbaycan prezidenti Ä°lham Æliyev vÉ Ordumuz gÉtirib. Bizi bura ÅÉhidlÉrimizin, qazilÉrimizin torpaÄa axan qanı gÉtirib. Ona görÉ dÉ bu yer, bu torpaq bizim üçün müqÉddÉsdir.
Horovlu kÉndindÉ yeni mÉnzil alan Åakir Yusifov deyir ki, ömrümdÉ indiki kimi sevinmÉmiÅdim. ÆvvÉllÉr dÉ sevinmiÅÉm, amma kÉndimizÉ gÉlib evimizin açarını alanda elÉ bil ki, dünyanı bizÉ verdilÉr. O açarı da bizÉ ölkÉ prezidenti, Ali BaÅ Komandan Ä°lham Æliyev tÉqdim etdi. Ömrümüzün Én yaddan çıxmaz qızıl tarixidir desÉk, yanılmarıq. Bu qızıl tarixi bizÉ bÉxÅ edÉn yenÉ dönÉ-dönÉ deyirÉm, CÉnab prezident Ä°lham Æliyevdir. Övladlarım, nÉvÉlÉrim dÉ yanımdadırlar. VerilÉn mÉnzil çox yüksÉk sÉviyyÉdÉ inÅa edilib vÉ hÉr cür standarta uyÄundur. ÆvvÉllÉr deyirdim ki, heç mÉnÉ ev-eÅik dÉ lazım deyil, torpaÄımız iÅÄaldan azad olunsun, gedib çadır qurub yaÅayaram. Amma indi Åükür Allaha, üçotaqlı vÉ hÉr bir ÅÉraiti olan mÉnzilimiz var.
NÉzirÉ MÉmmÉdova da sevincini gizlÉdÉ bilmir. O da deyir ki, doÄma kÉndimizÉ qayıtdıÄıma görÉ özümü dünyanın Én xoÅbÉxt insanı sayıram. ÆlbÉttÉ, kÉndimizdÉ hÉr cür ÅÉrait yaradılıb. Bütün infrastruktur qurulub, xÉtsÉxana, mÉktÉb, uÅaq baÄçası, yaraÅıqlı yollar vÉ abadlıq. Bütün bunlar bizim üçün yaradılıb, bizim üçün tÉÅkil edilib. Hara baxıram, cÉnnÉtÉ oxÅayır. Vallah, dünyada bizim kÉnddÉn gözÉl yer yoxdur. Bu mÉnim üçün belÉdir ey, bÉlkÉ dÉ gözÉl kÉndlÉr çoxdur, amma bizim Horovlu kÉndi daha gözÉldir. KÉndÉ gÉlÉndÉ and içmiÅdim ki, torpaÄından öpÉcÉm. Dizimi yerÉ qoydum, üzümü daÅa-torpaÄa sürtdüm vÉ sonra da öpdüm. Torpaqdan cÉnnÉt Étri gÉlirdi. Çünki bu torpaÄa ÅÉhidlÉrin qanı tökülüb.
CÉbrayılda bir kÉnd dÉ Én müasir üslubda belÉcÉ inÅa edilÉrÉk insanların istifadÉsinÉ verildi. NeçÉ-neçÉ mÉcburi köçkün sevindi, neçÉ-neçÉ evdÉ iÅıq yandı vÉ neçÉ evin suyu, bÉrÉkÉti oldu. Bu evlÉrdÉ, daha doÄrusu, Horovlu kÉndindÉ insanlar indÉn sonra özlÉrini daha rahat hiss edÉcÉk, doÄma yurdda yaÅayıb yaradacaq vÉ firavan hÉyat sürÉcÉkdir. Bütün horovlular bir aÄızdan deyirlÉr: «Bütün bu ÅÉraitÉ görÉ bir daha Ali BaÅ Komandan, CÉnab prezident Ä°lham ÆliyevÉ, AzÉrbaycan Ordusuna, ÅÉhidlÉrimizÉ vÉ qazilÉrimizÉ minnÉtdarıq!»
Emil FaiqoÄlu
Yazı Medianın Ä°nkiÅafı Agentliyinin maliyyÉ dÉstÉyi ilÉ hazırlanıb.
