ain.az, Olke.az portalından verilən məlumatlara əsaslanaraq xəbər verir.
Moskvadan 60 km aralıda yerləşən “Zaqorsk-6”, indiki Vaktsina kəndində yarım əsr ərzində beton hasarın arxasında bioloji silahlar üzərində iş gedib. Xüsusilə çiçək, “Ebola”, “Marburq”un təsirinin gücləndirilməsi diqqət mərkəzində olub. Rəsmi olaraq mövcud olmayan insanlar ölüm virusları yaradıblar və onu biologiya adlandırıblar.
Ölkə.Az musavat.com-a istinadən xəbər verir ki, “Zaqorsk-6” 1954-cü ildə yaradılıb və hərbçilər Ümumittifaq Peyvəndlər İnstitutunun binalarında fəaliyyət göstəriblər. Kağız üzərində “Müdafiə Nazirliyinin 48-ci mərkəzi elmi-tədqiqat institutu” yazılsa da, əslində virus fabriki olub.
Şəhər xəritələrdə olmayıb və sadəcə olaraq, ərazi poçt ünvanı 44026 saylı hərbi hissə ilə göstərilib. Hətta orada işləyənlərin qohumları hara məktub göndərəcəklərini dəqiq bilməyiblər. Bütün yazışmalar xüsusi idarə tərəfindən yoxlanılandan sonra göndərilib. Əhalinin siyahıyaalınması zamanı burada yaşayanlar qeydə alınmayıb. Odur ki, SSRİ-də qapalı şəhərlərin 240 000 sakini statistikaya daxil olmayıb.
Hasarın arxasındakı həyat adi insanlar üçün yuxu kimi görünüb: dolu rəflər, xaricdən gətirilən kolbasalar, meyvələr və daimi isti su. Bir sözlə, ölkə daxilində sakinlərin xəyal etdiyi hər şey laboratoriyada işləyənlərin əlinin altında olub. Gərgin zəhmətə görə onlara 20% əmək haqqı bonusu və zəmanətli mənzil verilib. Yaxınlıqdakı kəndin sakinləri oğurluq üçün mütəmadi olaraq qadağan olan əraziyə daxil olmaq istəyiblər. Mühafizəçilər bu “kolbasa diversantlarını” tutub nəzakətlə geri qaytarıblar.
Burada iş tapmaq asan olmayıb - şəhərə girmək partiyaya qoşulmaqdan qat-qat çətin olub. DTK işə düzəlmək istəyən şəxsin bütün qohumlarını yoxlayıb. İcazəsiz ərazini tərk etmək qadağan edilib. Tətil üçün xüsusi icazə tələb olunub. Bəzi ailələr buradan heç ayrılmadan üç nəsil orada yaşayıblar. Uşaqlara öyrədiblər ki, hasardan kənarda həyat çətindir, orada xəstəlik və yoxsulluq adi haldır. Keçmiş sakinlərdən biri altı yaşında ilk dəfə dilənçi qadın gördüyünü və nə baş verdiyini anlamadığını xatırlayıb.
Burada həyat yaxşı olsa da, əsas iş viruslar olub. Xüsusən də diqqət mərkəzində “Hindistan-1967” layihəsi - çiçək xəstəliyi ştammı üzərində iş aparılıb. O, bioloji silaha çevrilib və Aral dənizindəki Vozrojdeniya adasında sınaqdan keçirilib. Mərkəzin zirzəmilərinə qoyulan TR-50 və TR-250 soyuducularında maye halında 20 tona qədər çiçək xəstəliyi virusu saxlanılıb. Virusun saxlanma müddəti cəmi altı ay olduğu üçün təchizatın boşa getməsinin qarşısını almaq məqsədilə virus daim həddindən artıq istehsal olunub.
Laboratoriyalarda çiçək xəstəliyindən başqa, “Ebola”, “Marburq”, “Lassa” və Venesuela ensefalomielitləri üzərində işlər aparılıb. Təhlükəsizlik tədbirlərinin zəif olması nəticəsində 1988-ci ildə faciə baş verib. Nikolay Ustinov və laborant “Marburq” virusu (yüksək ölümcül qızdırma) ilə təcrübə aparan zaman onu tədqiqat üçün Qvineya donuzuna yeridiblər. Lakin iynə təsadüfən Ustinovun əlini əlcəklərinin arasından deşib. Nəticədə o, ölümcül virusa yoluxub.
Alim tez bir zamanda təcrid edilib. Ancaq bütün müdaxilələrə baxmayaraq ciddi simptomlar özünü biruzə verib - şiddətli baş ağrısı, qanaxma, hemorragik səpgi, temperaturun kəskin artması və əzələ ağrıları başlayıb. Üç həftə sonra Ustinov vəfat edib.
Sonradan məlum olub ki, Ustinovun cəsədinin müalicəsi və yarılması zamanı iki tibb işçisi də virusa yoluxub. Həkim və patoloq iynədən və ya bədənlə təmasdan yoluxub və onların da həyatını xilas etmək mümkün olmayıb.
Lakin burada istehsal olunan yeganə şey biosilahlar deyildi. İnstitutun direktoru Aleksandr Maklay “Ebola”ya qarşı anticisimlərin yaradılmasına görə mükafat alıb.
Digər hadisə daha ağır olub. 1971-ci ilin yayında təcrübə zamanı Aral dənizindəki Vozrojdeniya adasında 400 qram çiçək xəstəliyi düzgün yerə buraxılmayıb. Tədqiqat gəmisi nəzərdə tutulan əraziyə 40 kilometrdən çox yaxınlaşıb. Gənc laborant çirklənmiş aerozolla nəfəs alıb. O, Aralskaya qayıtdıqdan sonra ərazidə epidemiya başlayıb. Xəstələnən insanların bir çoxu ölüb. Bu, Sovet İttifaqında onilliklər ərzində ilk çiçək xəstəliyi olub və onun mənşəyi ilə yanaşı ölənlərin dəqiqi sayı da ciddi şəkildə məxfi saxlanılıb.
Hazırda şəhərə daxil olmaq problem deyil, əslində isə mühasirə davam edir. 2021-ci ildə köhnə binaların ətrafında ən yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi olan yeni “BSL-4” laboratoriyaları tikilib. Rusiya peyvəndlər istehsal etdiyini, ABŞ bunun bioloji silah olduğunu deyir.
Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün ain.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
