Azərbaycanın Türkiyədən xalça idxalında azalma qeydə alınıb. Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkə Türkiyədən 7,333 milyon ABŞ dolları dəyərində xalça alıb ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 15,2 faiz azalma deməkdir. Oktyabr ayında idxal 1,383 milyon dollara bərabər olub və illik müqayisədə 5,8 faiz azalma müşahidə edilib. Ümumi kontekstdə isə Türkiyənin xalça ixracı 10 ayda 2,4 faiz azalaraq 2,302 milyard dollara enib. Bu tendensiya yalnız Azərbaycan üçün deyil, qlobal bazar üçün də maraqlı iqtisadi siqnal daşıyır.
Son illərdə xalça ixracı, xüsusilə də Türkiyənin əsas istehsal bölgələrində, yüksək enerji və əmək xərcləri, logistika dəyişiklikləri və bazar tələbindəki transformasiyalarla üz-üzə qalıb. Qlobal ticarət strukturunda istehlakçıların prioritetləri dəyişir: təbii və əllə toxunan məhsullara maraq artsa da, eyni zamanda minimalist və müasir interyer tendensiyaları nəticəsində xalçaya ümumi tələbat bəzi seqmentlərdə azalır. Azərbaycanın idxal göstəricilərinin azalması bu geniş tendensiyanın regional əks-sədası kimi qiymətləndirilə bilər. Rəqəmsal ticarətin, daxili istehsalın artması və yeni yerli brendlərin formalaşması da idxal payının azalmasına dolayı təsir göstərir.
Azərbaycan bazarı uzun illərdir Türkiyənin xalça ixracında sabit paya malikdir. Bununla belə, son aylarda istehlakçının diqqəti daha çox yerli və fərdi dizayn məhsullarına yönəlir. Eyni zamanda, regionda valyuta dəyişkənliyi və idxal rüsumlarının struktur fərqləri də qiymət formalaşmasına təsir edir. Bu baxımdan idxal azalması təkcə istehlakın daralması deyil, həm də iqtisadi adaptasiyanın təzahürüdür. Özəl sektorda, xüsusilə interyer dizayn və mebel sənayesində qiymət optimallaşdırması və daha çevik təchizat modellərinə keçid prosesi sürətlənib.
Digər tərəfdən, qlobal miqyasda xalça istehsalı rəqabət balansında dəyişiklik müşahidə olunur. Türkiyənin ixrac bazarındakı azalma Hindistan, Pakistan və Banqladeş kimi ölkələrin daha ucuz istehsal imkanları ilə əlaqələndirilir. Bu ölkələrdə əmək xərcləri aşağı olduğundan, böyük sifarişlər daha sərfəli qiymətlərlə həyata keçirilir. Bunun fonunda Türkiyə xalça sənayesi keyfiyyət və dizayn baxımından diferensiasiyaya yönəlir, lakin bu, qısamüddətli dövrdə həcmlərin azalmasına səbəb olur. ABŞ kimi böyük bazarlarda da azalma müşahidə olunur ki, bu da tələbin pandemiyadan sonrakı stabilləşmə mərhələsinə keçidini göstərir.
Azərbaycan üçün bu tendensiya həm idxal strukturunun dəyişməsi, həm də istehlak mədəniyyətindəki yeni mərhələni göstərir. İqtisadi baxımdan bu cür azalma ticarət balansına mənfi təsir kimi görünə bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə yerli istehsal və brendləşmə təşəbbüsləri üçün fürsət yaradır. Əgər daxili bazarda keyfiyyətli və rəqabətqabiliyyətli xalça istehsalı inkişaf etdirilərsə, bu, idxal asılılığını azaldar və yeni ixrac istiqamətlərinə zəmin yaradar. Qlobal bazarda brend dəyəri yüksək olan xalçalar artıq sadəcə məişət məhsulu deyil, milli mədəniyyətin təqdimat vasitəsi kimi qəbul olunur. Azərbaycanın qədim xalçaçılıq ənənələri bu baxımdan iqtisadi potensialla birləşdirilərsə, mövcud azalma gələcəkdə strateji üstünlüyə çevrilə bilər.
