"Ən sağlam seçim çox vaxt ən sadə olandır. Evdə hazırlanmış yoqurt, meyvə, çərəz, bişirilmiş ət və tərəvəz real qidalardır. Paketlənmiş fitnes məhsullar isə çox vaxt marketinq hiyləsi olur. Son dövrlərdə şəkər qəbulunun zərərləri barədə informasiya artdıqca, bir çox qida istehsalçıları “şəkərsiz”, “dietik”, “zero” kimi etiketli içkiləri, qidaları hazırlayıb bazara çıxarır".
Bu sözləri qida eksperti Asim Vəliyev Missiya.Az-a açıqlamasında deyib.
"Əksəriyyətimiz düşünürük ki, şəkərdən imtina etdikdə sağlamlığımız avtomatik qaydasına düşür. Şəkərin əvəzedicisi kimi süni dadlandırıclardan olan aspartam, sukraloza, acesulfam-K, siklamat, saxarin və başqaları düzgün istifadə olunmadıqda orqanizmdə müəyyən dəyişikliklər yarada bilər. Bu təsirlər birbaşa zərər kimi yox, daha çox metabolik reaksiyalar, iştah və bağırsaq mikrobiomu üzərindən özünü göstərir. Süni dadlandırıcılar kalorisi olmayan maddələrdir. Amma şirin dad reseptorlarını stimullaşdırdığı üçün beyində şəkərə bənzər reaksiya yaradır. Bəzi insanlarda süni şirin dad insulin ifrazını artırır. Bu hal qan şəkərinin düşməsinə və nəticədə daha çox acmağa və iştahın artmasına səbəb ola bilər. Uzunmüddət qəbul etdikdə isə bəzən orqanizmdə şirinliyə qarşı təbii həssaslıq azalır. Hətta bəzi tədqiqatlarda süni dadlandırıcların çəkinin azalmasına deyil, əksinə artmasına səbəb olduğunu göstərir. Səbəb odur ki, şirin dad olsa da, enerji gəlmir və orqanizm daha sonra kalorili qidalar axtarmağa başlayır", - deyə A. Vəliyev bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, süni şirinlik beyinə şirin gəlir və enerji yüklənir kimi siqnal göndərir. Enerji daxil olmadıqda beyin aldadıldığını hiss edir. Belə olanda da daha çox desert, şokolad və un məmulatlarına meylimiz yaranır. Bu maddələr bağırsaqda faydalı və zərərli bakteriyaların balansına təsir göstərə bilər. Hətta bəzi araşdırmalarda sukralozanın və saxarinin bağırsaq mikroflorasının müxtəlifliyini azaltdığı göstərilir. Həssas insanlarda süni dadlandırıcılar şişkinlik, qaz və diskomfort yarada bilər. Fitnes və sağlam qida adı ilə satılan məhsullar da xeyli çoxalıb. Bunların hamısı sözün əsl mənasında sağlam deyil. Bir çox sağlam məhsulda şəkər başqa adlarla gizlədilir. Misal üçün maltodekstrin, qlükoza siropu, fruktoza siropu, agave siropu, kokos şəkəri, qəhvəyi şəkər kimi adlarla qeyd olunur. Etiketdə şəkər yoxdur yazılsa da, bu maddələr qan şəkərini sürətlə yüksəldir.
"Fitnes peçenyesi, protein kruasanı, enerji barı kimi məhsullarda etiketdə “hidrogenləşdirilmiş yağ”, “bitki yağları”, “marqarin” yazıları varsa, trans yağ ehtimalı yüksəkdir. Çox az miqdarda əlavə edilsə də trans yağ ürək-damar sağlamlığı üçün ən zərərli yağ növüdür. Sağlamlıq adı ilə satışa çıxarılan məhsullarda E qatqı maddələri də yer alır. Bu qatqılardan bəzilər E950, E951, E955 (süni dadlandırıclar), E476 (yağların emulqatoru), E407 (karagenan bağırsaq divarını qıcıqlandıra bilər), E322, E440 (tekstura qatqıları) kimi maddələrdir. Bu qatqı maddələrin çoxu qanunvericiliklə icazəlidir. Gündəlik böyük miqdarda qəbul olunduqda risk yarada bilər. Nəzərə alsaq ki, bir gün ərzində bir növ qida ilə qidalanmırıq və bir neçə qida qəbul vasitəsilə bu dozanı aşa bilərik. Etiketdə şəkər yoxdur yazılsa da, çox vaxt məhsulda təbii şəkərlər, dadlandırıclar ola bilər. Ona görə də etiketdə karbohidratların şəkərlər hissəsini mütləq oxumaq lazımdır. Əgər məhsul üzərində “Healthy”, “fit”, “proteinli” kimi yazılar varsa, bu hüquqi məna daşımır. Bu ifadələr çox vaxt reklam məqsədlidir. Məhsul seçərkən qida dəyərlərinə baxmalıyıq. Şəkər 8-10 qramdan çoxdursa, bu artıq desertdir. Tərkibin ilk sırası “şəkər”, “sirop”, “un” ilə başlayırsa, fitnes deyil. Yağ azaldıldıqda dadın itməməsi üçün daha çox şəkər istifadə edilir. Çoxlu əlavələr, stabilizatorlar, aromatlar varsa, məhsul təbii deyil".İlahə Qənbərli
Missiya.Az
