ain.az, Olke.az portalından verilən məlumatlara əsaslanaraq xəbər verir.
Vladimir Putinin 4-5 dekabr Hindistan səfəri iki ölkə münasibətlərinin son illərdə qarşılaşdığı ən ciddi siyasi-iqtisadi təzyiqlər fonunda baş tutur. Bu sammit Moskva–Yeni Dehli tərəfdaşlığının dayanma nöqtəsinə çatıb-çatmadığını, yoxsa yeni mərhələyə qədəm qoyacağını müəyyənləşdirə bilər.
ABŞ-ın yeni təzyiq strategiyası
Donald Trampın hakimiyyətə qayıdışı Rusiya-Hindistan əməkdaşlığını çətinləşdirən əsas faktor olub. ABŞ Hindistanın Rusiya neftinə böyük asılılığını hədəfə alaraq yüksək idxal rüsumları tətbiq edib, “Rosneft” və “LUKOIL” kimi aparıcı şirkətlərə sanksiyalar genişlənib. Nəticədə Hindistanın Rusiyadan neft idxalı qısa müddətdə 60%-dən çox azalaraq bazarda kəskin dəyişiklik yaradıb.
Bu təzyiq siyasəti Yeni Dehlini enerji təhlükəsizliyində riskli seçim qarşısında qoyur. ABŞ-ın tətbiq etdiyi tariflər Hindistan iqtisadiyyatının geniş sahələrinə təsir edir, eyni zamanda bloklanmış rus dividendləri yüz milyonlarla dolların geri qaytarılmasını mümkünsüz edir.
Hindistanın “iki pis variant” dilemması
Putin “Valday” Diskussiya Klubunda rus neftindən imtina edəcəyi təqdirdə Hindistana bunun nəticələri barədə birbaşa xəbərdarlıq edib. "Hindistan enerji təchizatımızdan imtina etsə, ciddi itkilərə məruz qalacaq. Bu, 9-10 milyard dollara qədər ola bilər”, - Rusiya prezidenti bəyan edib.
ABŞ isə əlavə təzyiq vasitəsi kimi Rusiyadan enerji alan ölkələrə 500%-lik tarif təklifini gündəmə gətirib. Bu fon göstərir ki, Hindistan üçün enerji siyasəti artıq təkcə iqtisadi məsələ deyil, həm də geosiyasi seçimə çevrilib.
Bu isə o deməkdir ki, Hindistan tələyə düşüb. Hansı seçimi etməsindən asılı olmayaraq itkilərlə üzləşəcək.
Enerji və nüvə əməkdaşlığında yeni imkanlar
Neft ticarətində risklər artsa da, Rusiya–Hindistan nüvə əməkdaşlığı diqqət mərkəzində olacaq. Hindistanın aşağı karbonlu enerji strategiyasının mühüm hissəsi olan atom energetikası sahəsində Moskvanın rolu artır. ABŞ-la dayandırılmış modul reaktor əməkdaşlığı fonunda Rusiya Yeni Dehlinin əsas alternativinə çevrilir.
Əgər dekabr sammitində konkret razılaşmalar əldə olunarsa, bu, Hindistanın ən iri enerji diversifikasiyasının başlanğıcı ola bilər.
Hərbi əməkdaşlıqda çatlar və zərurət
Tarixən münasibətlərin əsas sütunu olan hərbi-texniki əməkdaşlıq da dəyişir. Rusiyanın Hindistanın silah idxalındakı payı azalır, S-400 komplekslərinin gecikməsi və Ukrayna müharibəsinin Rusiyanın istehsal imkanlarına təsiri narahatlıq yaradır. Lakin Hindistan geniş Rusiya mənşəli silah parkına malik olduğundan tam kənarlaşma real variant deyil.
Bu, tərəfləri mövcud platformaların modernizasiyasına və birgə istehsal modellərinə daha çox yönəldir.
Ticarət əlaqələrində şaxələndirmə axtarışları
İkitərəfli ticarət 70 milyard dollara yaxınlaşıb, lakin bunun əsas yükünü neft təşkil edir. Enerji axınları riskə düşdüyündən tərəflər kənd təsərrüfatı, əczaçılıq, dəniz məhsulları və investisiya sazişləri kimi daha sabit sahələrə yönəlirlər. Hər iki ölkə 2030-cu ilə qədər ticarəti 100 milyard dollara çatdırmaq niyyətindədir.
İşçi qüvvəsinin mobilliyi ilə bağlı saziş də gündəmdədir. Bu həm Rusiyanın əmək bazarındakı işçi çatışmazlığı probleminin həllinə yardım olar, həm də Hindistan üçün yeni iqtisadi imkan yarada bilər.
Geosiyasi nəticə: Hindistanın balans oyunu
Modi hökuməti üçün ən çətin məsələ ABŞ və Rusiya arasında incə strateji tarazlığı qorumaqdır. Tramp administrasiyası Hindistanı Moskvadan uzaqlaşdırmaq üçün ciddi iqtisadi təzyiq edir. Lakin Yeni Dehli bunu öz xarici siyasət müstəqilliyini təhdid kimi qiymətləndirir və tərəfdaşlıq xəttini diversifikasiya edərək hər iki tərəflə əməkdaşlığı davam etdirməkdə maraqlıdır.
Dekabr sammiti iki ölkənin gələcək əməkdaşlığının davam edib-etməyəcəyini müəyyənləşdirəcək. Əgər tərəflər enerji, müdafiə, ticarət və texnoloji sahələrdə real nəticələr əldə edə bilsələr, bu münasibətlər yeni strateji mərhələyə keçə bilər. Əks halda ABŞ təzyiqləri Rusiya-Hindistan tərəfdaşlığını görünməmiş səviyyədə zəiflədə bilər.
Mürtəza
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
