Avropa İttifaqı (Aİ) Ukraynanı maliyyələşdirmək üçün dondurulmuş Rusiya aktivlərindən istifadə etmək üçün yeni bir plan açıqlayıb. BVF-nin məlumatına görə, Kiyevin dövləti ayaqda saxlamaq, əsas dövlət xidmətlərini saxlamaq və hərbi ehtiyacları ödəmək üçün 2026-2027-ci illərdə 135 milyard avroya ehtiyacı var.
Hafta.az-ın yazdığına görə, Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Leyenin açıqlamalarına əsasən, Aİ bu ehtiyacın üçdə ikisini və ya 90 milyard avronu ödəməyi hədəfləyir. Qalan maliyyələşdirmənin beynəlxalq tərəfdaşlar tərəfindən təmin edilməsi planlaşdırılır.
RBC-nin tərtibinə görə, Aİ-nin iki əsas həlli var: Avropa büdcəsi vasitəsilə borc almaq və Rusiya aktivlərindən əldə edilən gəlirlərə əsaslanan "təzminat krediti" adlanan yeni maliyyələşdirmə mexanizmi. Plan aşağıdakı kimi ümumiləşdirilir:
Mexanizm
"Təzminat krediti" məhdud müraciət imkanı olan borclanma modelidir. Ukrayna bu krediti yalnız "Rusiyadan müharibə təzminatı aldıqdan" sonra geri qaytaracaq.
Aİ qaydalarında Rusiyanın "dəyən ziyanı kompensasiya etməyə borclu olduğu" bildirilir.
Məhdud müraciət mexanizmi çərçivəsində, borc ödənilmədikdə, kreditorun tələb hüququ yalnız girov kimi təqdim edilən aktivlərlə məhdudlaşır; qalan məbləğ üçün borcluya qarşı əlavə iddialar irəli sürülə bilməz.
Maliyyələşdirmə
Vəsaitlər Rusiya Mərkəzi Bankının və Rusiya Milli Rifah Fondunun AB maliyyə institutlarında dondurulmuş aktivlərinin yığılmış nağd qalıqlarından təmin ediləcək.
Bu aktivlər üzrə faiz, dividend və kupon ödənişləri qadağan olduğundan, maliyyə institutlarının xəzinələrində "müvəqqəti boş nağd pul" toplanır. Aİ bu nağd pulu Ukraynaya kredit vermək üçün borc alacaq.
Rusiya Mərkəzi Bankının əsas aktivləri toxunulmaz qalacaq və əməliyyat qadağaları qüvvədə qalacaq.
Ödəniş zəmanətləri
Üç səviyyəli müdafiə sistemi təklif olunur:
Aİ üzv dövlətlərindən zəmanətlər, Aİ səviyyəli likvidlik mexanizmi və Aİ borc alətləri ilə ödəniş imkanı.
Münaqişə bitdikdə və Rusiya "təzminat" ödədikdə, Ukrayna Aİ-yə geri, Aİ də daha sonra vəsaitləri maliyyə institutlarına qaytaracaq. Daha sonra, sanksiyalar qaldırıldıqdan sonra qurumlar vəsaitləri Rusiya Mərkəzi Bankına köçürəcəklər.
Puldan istifadə
Ukraynanın büdcə kəsirinin bağlanması və makroiqtisadi sabitlik,
Müdafiə sənayesi potensialının gücləndirilməsi və Avropa müdafiə strukturuna inteqrasiya,
Müharibə zamanı hərbi ehtiyaclar; sülh şəraitində yenidənqurma layihələri,
Vəsaitlər mövcud Aİ mexanizmləri vasitəsilə istifadə olunacaq: Makromaliyyə yardımı və Ukrayna Fondu.
Limitlər və cədvəl
Maksimum kredit məbləği: 210 milyard avro;
Üçüncü ölkələr də töhfə verə bilər;
Əsas zəmanət elementi: Üzv dövlətlərin zəmanətləri;
Mexanizm 31 dekabr 2030-cu ilə qədər qüvvədə olacaq.
Aİ-nin "təmir krediti" anlayışını ilk dəfə qanuniləşdirməsi Moskva üçün siyasi və iqtisadi bir parçalanma kimi şərh olunur. Rusiyalı iqtisadçıların fikrincə, Avropanın gələcəkdə Rusiyadan alacağı hipotetik "kompensasiyalar" əsasında borc alması Kremlin Aİ ilə münasibətlərində uzunmüddətli maliyyə və diplomatik problemlə üzləşəcəyini göstərir. Ekspertlər həmçinin xəbərdarlıq edirlər ki, bu mexanizm dondurulmuş aktivlərə toxunulmadan, lakin onların gəlirlərindən istifadə etməklə "de-fakto müsadirəyə" səbəb ola bilər.
Geosiyasi təhlillər göstərir ki, Aİ-nin bu addımı Rusiyaya təzyiqi artırsa da, Moskvanın əks-hücumları istisna edilə bilməz. Rusiya hüquq və xarici siyasət mütəxəssisləri Aİ-nin boş pul vəsaitlərindən kredit yaratmaq üçün istifadəsini "dolayı yolla ələ keçirmə" kimi təsvir edir və xəbərdarlıq edirlər ki, Rusiya öz növbəsində Avropada korporativ aktivlərə, enerji müqavilələrinə və boru kəməri tərəfdaşlığına qarşı əks-tədbirlər həyata keçirə bilər. Bundan əlavə, plana Ukraynaya birbaşa hərbi-sənaye dəstəyinin daxil edilməsi Rusiyanın bunu münaqişənin tərəfi olmaq üçün bir addım kimi şərh etməsinə səbəb ola bilər.
Nəhayət, maliyyə mütəxəssisləri Aİ-nin təklif etdiyi 210 milyard avroluq limitinin Avropanın uzunmüddətli dövlət borcunu artıracağını qeyd edirlər. Bu mexanizm Rusiyanın qlobal maliyyə qurumlarının nəzərində mövqeyini daha da çətinləşdirə bilər; xüsusən də müharibədən sonrakı təzminat mübahisələrinin beynəlxalq hüquqa gətirilməsi gözlənildiyi üçün Rusiyanın gələcək beynəlxalq maliyyə normallaşma prosesi daha da çətinləşə bilər.
