Sosial şəbəkələrin istifadəçilərin intellektinə təsiri barədə müzakirələr uzun müddətdir davam etsə də, elmi məlumatlar hələ də ziddiyyətlidir. ABŞ-nin Kaliforniya Universitetindən olan alimlər qrupunun apardığı tədqiqat bu mövzuda yeni məlumatlar təqdim edir. Onlar sosial şəbəkələrdə sərf olunan zamanın yeniyetmələrin idrak qabiliyyətləri ilə necə əlaqəli olduğunu araşdırıblar.
Tədqiqatçılar “Yeniyetmələrin beyinlərinin idrak inkişafı” adlı milli proqram çərçivəsində 9–13 yaşlı 6554 uşağın göstəricilərini təhlil ediblər. İştirakçılar sosial şəbəkə aktivliyinin zamanla necə artmasına əsasən üç qrupa bölünüb. 9–10 yaşlarında bütün uşaqlar sosial şəbəkələrdə maksimum yarım saat vaxt keçirirdilərsə, 13 yaşa çatdıqda onların 57,6%-i hələ də sosial şəbəkələrdən demək olar ki, istifadə etmirdi (gündə 20 dəqiqədən çox olmayaraq), 36,6%-də bu göstərici gündə 1 saat 20 dəqiqəyə yüksəlib, 5,8%-i isə sosial şəbəkələrdə gündə üç saatdan çox vaxt keçirməyə başlayıb. İki il ərzində ekspertlər iştirakçıların diqqətin cəmlənməsi, yaddaş, ucadan oxuma, informasiyanın işlənmə sürəti və söz ehtiyatı üzrə test nəticələrini izləyiblər və aldıqları məlumatları müqayisə ediblər.
Araşdırma zamanı sosial şəbəkələrdə ən fəal olan yeniyetmələrin ən aşağı nəticələr topladığı məlum olub. Xüsusilə yaddaş və söz ehtiyatı üzrə testlərdə qruplar arasındakı fərq daha nəzərəçarpacaq dərəcədə olub. Sosial platformalardan demək olar ki, istifadə etməyənlər isə orta hesabla digər iki qrupun nümayəndələrindən daha yaxşı nəticə göstəriblər.
Tədqiqatın müəllifləri qeyd edirlər ki, qruplar arasındakı fərqlər statistik cəhətdən etibarlı olsa da, onlar standart fərqləndirmə ilə müqayisədə kiçikdir. Bundan əlavə, məlumatlar yalnız korrelyasiyanı göstərir, səbəb-nəticə əlaqəsini yox. Əvvəlki tədqiqatlardan birində belə bir fərziyyə irəli sürülmüşdü ki, sosial şəbəkələrdən fəal istifadə edən yeniyetmələr dərsə daha az vaxt ayırırlar.
Ehtiyatlı formulyasiyalara baxmayaraq, ekspertlər hesab edirlər ki, bu nəticələr praktik əhəmiyyət daşıya bilər: sosial şəbəkələrdə yüksək aktivlik ilə beyin funksiyaları arasında zəif, lakin davamlı əlaqənin mövcudluğu uşaqların sosial platformalara girişinin məhdudlaşdırılması üçün arqumentləri gücləndirir.
