Hər bir böyük insanın taleyi, əslində, onun doğulduğu torpağın ruhunun davamıdır, bir xalqın tarixi taleyinin kiçik bir güzgüsüdür. Professor Tağısoy Elman Qulu oğlu haqqında danışarkən, biz təkcə Azərbaycanda və dünyada tanınan bir cərrahın və alimin bioqrafiyasını deyil, Qərbi Azərbaycanın Vedi mahalının əzəmətli Qaralar kəndindən gələn bir mübarizə dastanını vərəqləyirik. Bu, füsunkar, lakin sərt bir diyardır – burada təbiət insanları sınağa çəkir, bunun müqabilində isə onlara mərdlik, qətiyyət və əyilməz bir ruh bəxş edir. Qaralar insanları zəhməti ibadət, Vətəni isə əbədi and bilirlər.

Professor Elman Tağısoyun damarlarında axan qanda, Qaralar kəndinin hər daşında, hər suyunda gizlənən tarixi mübarizə ruhu yaşayır. Bu ruh nəsillərə Abbasqulu bəy Şadlinskinin igidliyindən, onun əfsanəvi dəstələrinin düşmənə qarşı vurduğu zərbələrdən; Kərbəlayı İsmayılın qəhrəmanlığından və Qəmbəralının (Qəmlonun) mübarizə əzmindən gələn genetik kod kimi ötürülmüşdür. Bu, Vətən uğrunda son damla qana qədər mübarizə aparmağın andıdır. Məhz bu saf bulaqdan qidalanan Elman Tağısoy, 1967-ci ildə Naxçıvanın Sədərək kəndində, fəhlə ocağında doğulsa da, qəlbi hər zaman Vedinin o təmizliyi və qeyrəti ilə döyünmüşdür. Hələ 1983-85-ci illərdə, ali məktəbə qəbuldan əvvəl, Sədərək üzümçülük sovxozunda fəhlə işləməsi onun həyatına zəhmətin müqəddəsliyini yazdı. 1985-ci ildə Tibb Universitetinə daxil olmaqla, o, Qaralar kəndinin adını elmi müstəviyə daşıdı və 1991-ci ildə Universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirdi.



Professor Tağısoyun tibbə gəlişi adi bir peşə seçimi deyildi. Cərrah ixtisasını aldığı internatura illərinin əksər hissəsini o, hərbi həkim kimi döyüş bölgələrində keçirdi. O, həm 90-cı illərin müharibəsində, həm də sonrakı illərdə (1992-94) könüllü olaraq cəbhədə xidmət etməklə Vətən müharibəsi veteranı adını qazandı. Professor Tağısoy yalnız bir həkim-alim deyil, o, Qərbi Azərbaycanlı kimi yurd-yuva həsrətinin canlı daşıyıcısıdır. Onun daxilində deportasiya olunan ellərin ağrısı və acısı daim yaşayır. Bu ağrı hər an qəlbinin qapısını döyür, sanki köçkün düşən ellərin naləsi hələ də dağlardan əks-səda verir. Qədim bir bayatı dilə gəlir, bu, professorun ruhunun harayıdır:

Vedinin yanı dağlar,
Ürəyi-canı dağlar.
Burda bir el var idi,
Siz deyin, hanı dağlar?!

Lakin bu həsrət onu zəiflətmir, əksinə, daha da gücləndirir, ümidsizliyə qapılmağa qoymur. O, Qaralar kəndinin qətiyyəti ilə bu yurdların geri dönəcəyinə əmindir.



Cərrahiyyə bir sənətdir, professor Elman Tağısoy üçün isə bu, həm də müqəddəs bir ibadət, həyata bağlılıq andıdır. Onun barmaqları arasında tutduğu o kiçik skalpel (neştər) sadəcə soyuq, parıldayan bir polad parçası deyil; o, qaranlığı yaran bir nur zolağı, ümidin son kəsiyi və ecazkar bir həyat mənbəyidir. O, bu kəsici alətlə xəstəliyin amansız pəncəsində qıvrılan bədənlərə yenidən nəfəs verir, ölümü həyatın kandarından böyük bir ustalıqla geri qaytarır. Hər kəsiyin arxasında onilliklərin süzgəcindən keçmiş ağır təcrübə, hər tikişin arxasında isə bir insanın gələcəyi, bir ailənin sevinci dayanır. Əməliyyat masası üzərində cərrahın barmaqları skalpellə təmasda olanda sanki kainatın bütün səs-küyü kəsilir, zaman dayanır; orada yalnız elmin mütləq dəqiqliyi və bir canı xilas etmək eşqi ilə döyünən böyük bir qəlbin pıçıltıları eşidilir.



Xüsusilə Vətən müharibəsi günlərində, Füzulinin barıt qoxulu havasında, mərmi səsləri altında keçən o gərgin saatlar professorun yaddaşına silinməz izlərlə həkk olunub. Hər bir mürəkkəb əməliyyatdan sonra, o qanlı əlcəkləri çıxarıb, alnının tərini silərək yorğun gözlərini bir anlıq yumanda keçirdiyi hissləri sözlərlə ifadə etmək çətindir. Bu, fiziki tükənmənin son həddi ilə ruhun sonsuz ucalığı arasında yaranan o nadir nöqtədir. Bir əsgərin nəbzinin yenidən ritmə düşməsi, bir yaralı qəhrəmanın ölümün pəncəsindən qopub yenidən dünyaya göz açması cərrah üçün kainatın ən böyük mükafatıdır. O anlarda professorun keçirdiyi fərəh hissi həm bir alimin qazandığı elmi zəfərin qüruru, həm də bir Vətən oğlunun öz müqəddəs borcunu yerinə yetirməsinin verdiyi o dərin, təsviredilməz mənəvi rahatlıqdır.


Universitetə qayıtdıqdan sonra professor Tağısoy elmi cərrahiyyənin ən çətin və mürəkkəb sahələrini – abdominal, hepatobiliar, laparoskopik və koloproktoloji cərrahiyyəni fəth etdi. Bu sahələr yüksək dəqiqlik, intizam və müasir texnologiyalara yiyələnməyi tələb edir. Onun elmi nailiyyətləri cərrahi bıçağın dəqiqliyini elmi dərinliklə birləşdirdi. 2007-ci ildə müdafiə etdiyi namizədlik dissertasiyası ilə peritonitlər zamanı paralitik bağırsaq keçməzliyinin müalicəsində tibb elminə böyük yenilik gətirərək, məhəlli intraabdominal endolimfatik müalicə metodunu uğurla təqdim etdi. Bu ixtiranın mahiyyəti ondan ibarət idi ki, müalicəvi maddələr limfa sisteminə məhəlli şəkildə yeridilərək, iltihabın yayılmasının qarşısını alır və bağırsaq funksiyasını bərpa edirdi. Bu, professorun cərrahi problemi immunoloji və limfoloji aspektlərdən həll etməyə çalışdığını göstərirdi. Elmi fəaliyyətinin zirvəsi isə 2018-ci ildə müdafiə etdiyi doktorluq dissertasiyası oldu. Bu iş öd yollarının daşla tıxanması nəticəsində yaranan mexaniki sarılıq probleminə həsr olunmuşdu. Professor Tağısoy burada təkcə cərrahi taktikanın düzgün seçilməsi üzərində dayanmadı, o, həm də bu kritik vəziyyətdə orqanizmdə yaranan sitokin disbalansının dərmanlarla tənzimlənməsi məsələsini tədqiq etdi. Bu, cərrahiyyəni molekulyar səviyyədə immunologiya ilə birləşdirən, xəstələrin əməliyyatöncəsi və sonrakı vəziyyətini stabilləşdirən inqilabi bir yanaşma idi.



Professor Tağısoy bu sahələrdə dərin elmi araşdırmalar apardığı üçün bir dərsliyin, iki dərs vəsaitinin, dörd metodik vəsaitin, 175-dən çox elmi məqalə və tezisin müəllifidir. Onun ixtiraçılıq fəaliyyətinin ən vacib sübutu isə 4 Avrasiya patentinin müəllifi olmasıdır. Bu patentlər müasir tibbi diaqnostika, müalicə və ya cərrahi metodologiyada yeni və ya təkmilləşdirilmiş yanaşmaları təsdiqləyir və Azərbaycan tibb elminin beynəlxalq arenada tanınmasında mühüm rol oynayır. O, 2020-ci ildə müsabiqə yolu ilə Ümumi Cərrahlıq kafedrasına dosent, daha sonra professor vəzifəsinə seçilmişdir. Professor Türkiyədə Robot cərrahiyyəsi, Kolorektal cərrahiyyədə anastomoz texnikaları və Stepler istifadəsi üzrə kurslar keçmiş, altı xarici dövlətdə keçirilən 16 Beynəlxalq Konqresdə məruzə etmiş və 2015-ci ildə Almaniya Təbiət Elmləri Akademiyasının yüksək mükafatı – Kox medalını alaraq beynəlxalq səviyyədə tanınmışdır. Azərbaycan Minimal İnvaziv Cərrahlar Cəmiyyətinin, Türkiyənin Cərrahi və Kolorektal Cərrahiyyə Dərnəklərinin və Azərbaycan Könüllü Həkimlər Assosiasiyasının üzvüdür.


Onun beynəlxalq əlaqələri və təcrübəsi Azərbaycanda cərrahiyyə məktəbinin inkişafına əvəzsiz töhfələr verir.
Professorun ən böyük qəhrəmanlığı isə 2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsi və sonrakı antiterror əməliyyatları zamanı yaşandı. O, yenidən, heç tərəddüd etmədən, cəbhə xəttinə yaxın bölgələrə – Füzuliyə yollanaraq, ağ xalatını əsgəri uniforma ilə eyniləşdirdi. TƏBİB-in Füzuli Diaqnostika Mərkəzi kimi qaynar nöqtələrdə, saysız-hesabsız yaralı əsgərlərin həyatını xilas etmək üçün zamanla və ölümlə yarışdı. Onun qızıl əlləri bu dəfə qətiyyətli Vedili ataların mübarizə ruhunu daşıyırdı. TƏBİB-in və Könüllü Həkimlər Assosiasiyasının Təşəkkürnamələri onun bu misilsiz fədakarlığının şərəf nişanələridir.




Bu gün professor Elman Tağısoy Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru, Səhiyyə Nazirliyinin Ümumi Cərrahiyyə üzrə mütəxəssis-ekspertidir. O, təkcə cərrahi bıçağın dəqiqliyini deyil, həm də həyatın əhəmiyyətini gələcək həkimlərə öyrədir. Onun üçün müəllimlik – sadəcə cərrahiyyənin incəliklərini öyrətməkdən ibarət deyil. O, bir Qərbi Azərbaycan ziyalısı kimi, Qərbi Azərbaycan İcmasının fəaliyyətində yaxından iştirak edir, gənclərlə görüşlər keçirir və ictimai tribunadan da mübarizə ruhunu yaşadır. O, tələbələrə və gənclərə xalqımızın min illərlə ölçülən tarixini sevdirməklə, dilimizə, adət-ənənələrimizə məhəbbət aşılamaqla Vətənə bütöv, milli ruhlu kadrlar yetişdirməklə fəxr edir. O, bilik və ruh arasında körpü yaradır, Vedinin igidlik ənənəsini gənc nəslin hər hüceyrəsinə hopdurur. Yurd həsrəti onun ürəyindəki tükənməz enerjidir, lakin o, bu enerjini ümidsizliyə yox, mübarizəyə və quruculuğa sərf edir.


Professor Elman Tağısoy – Abbasqulu bəyin igidliyini, Qaralar kəndinin mərdliyini, elmin zirvəsini və Qərbi Azərbaycanın unudulmaz həsrətini özündə birləşdirən bir Dastan Adamdır. Onun həyatı – zəhmətin, elmin, fədakarlığın və Vətənə sonsuz sevginin nağılvari dastanından başqa bir şey deyil. O, hər bir gənc üçün bir nümunə, hər bir xəstə üçün bir ümid və Vətən üçün fəxarət mənbəyidir.




İllər keçir... Sədərəkdən Bakıya yola düşən o qarasaçlı gənc oğlanın artıq saçlarına dən düşüb. Ötən onilliklər – döyüş meydanlarının stresi, yuxusuz əməliyyat gecələri, elmi axtarışların gərginliyi – zamanın öz sığalını onun üzərindən əsirgəməyib. Amma ruhu və ürəyi sağlamdır, mübarizdir, yorulmazdır. Onun qəlbi doğma yurdun nəğmələri ilə, Vedinin qədim saz və sözü ilə doludur. O, yurd həsrətini tükənməz enerjiyə çevirib. Bu enerji ilə bilik və ruh arasında körpü yaradır, Vedinin igidlik ənənəsini gənc nəslin hər hüceyrəsinə hopdurur.

Professor Tağısoy Elman Qulu oğlu – Abbasqulu bəyin igidliyini, Qaralar kəndinin mərdliyini, elmin zirvəsini və Qərbi Azərbaycanın unudulmaz həsrətini özündə birləşdirən bir Dastan Adamdır. Onun həyatı – zəhmətin, elmin, fədakarlığın və Vətənə sonsuz sevginin nağılvari dastanından başqa bir şey deyil. O, hər bir gənc üçün bir nümunə, hər bir xəstə üçün bir ümid və Vətən üçün fəxarət mənbəyidir.

Şəmsi Qoca
Şair-publisist,
Qərbi Azərbaycan İcması
Aparatının elmi işçisi

• Həyat
• Qərbi Azərbaycan
• Ziyalılar
• Cərrah Professor
• Elman Tağısoyun
• Mübarizə Dastanı