Asiya İnkişaf Bankının Azərbaycan da daxil olmaqla 43 ölkəni əhatə edən yeni regional texniki yardım layihəsini təsdiqləməsi iqlim gündəliyində material bazarlarının rolunun artdığını göstərir. 1,5 milyon ABŞ dolları həcmində maliyyələşdirilən təşəbbüs təbii həllərə əsaslanan materialların bazar mexanizmləri vasitəsilə inkişafını sürətləndirməyi, karbon balansının yaxşılaşdırılmasına yönələn özəl investisiyaları cəlb etməyi hədəfləyir. Layihə təkcə ekoloji məqsədlərlə məhdudlaşmır, eyni zamanda yeni sənaye seqmentlərinin formalaşması və regional iqtisadi fəallığın genişlənməsi baxımından əhəmiyyət kəsb edir.
Son illər qlobal səviyyədə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə strategiyaları enerji sektorundan kənara çıxaraq material və istehsal zəncirlərinə fokuslanmağa başlayıb. Dünya İqtisadi Forumunun hesablamalarına görə, tikinti, qablaşdırma və tekstil kimi sahələr qlobal karbon emissiyalarının təxminən 25 faizinə cavabdehdir. Bu kontekstdə bambuk, sürətlə böyüyən lifli bitkilər və digər bərpa olunan bioloji resurslar əsasında istehsal olunan materiallar karbon tutumu aşağı olan alternativlər kimi ön plana çıxır. ADB-nin yeni təşəbbüsü də məhz bu qlobal tendensiyaya uyğun olaraq, təbii həll əsaslı materialları ekoloji ideya deyil, kommersiya baxımından cəlbedici məhsul kimi bazara çıxarmağı hədəfləyir.
Layihənin əsas mexanizmlərindən biri ekosistemlərin iqtisadi dəyərinin ölçülməsi və pilot həllərin real bazar şəraitində sınaqdan keçirilməsidir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, bu cür sektorlar ilkin mərhələdə yüksək riskli hesab olunduğundan, özəl kapitalın cəlb edilməsi üçün institusional platformalar və risk paylaşımı mexanizmləri zəruridir. ADB-nin risk kapitalını səfərbər edən tərəfdaşlıq platforması yaratmaq planı məhz bu boşluğu doldurmağa yönəlib. Bu yanaşma Asiya və Sakit okean regionunda yaşıl material bazarlarının sürətlə böyüməsinə imkan yarada bilər.
Azərbaycan üçün bu təşəbbüs bir neçə istiqamətdə strateji əhəmiyyət daşıyır. Ölkə uzun müddətdir enerji sektorunda karbon intensivliyinin azaldılması və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi məqsədini prioritet kimi müəyyənləşdirib. Təbii həllərə əsaslanan materiallar isə kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı, emal sənayesi və tikinti sektorları arasında yeni dəyər zənciri formalaşdırmaq potensialına malikdir. Qlobal bazarlarda ekoloji sertifikatlı materiallara tələbin artması Azərbaycanın qeyri neft ixracı üçün də əlavə imkanlar yarada bilər.
ADB-nin indiyədək Azərbaycana yatırdığı 5,6 milyard ABŞ dolları həcmində investisiya əsasən nəqliyyat və enerji sektorlarında cəmləşib. Yeni layihənin məzmunu isə bankın ölkəyə yanaşmasında tədricən iqlim və innovasiya yönümlü sahələrin payının artdığını göstərir. Xüsusilə yeni tərəfdaşlıq strategiyası çərçivəsində 2,5 milyard dollara qədər investisiya imkanının elan edilməsi Azərbaycanın regional yaşıl transformasiya proseslərində aktiv iştirakçı kimi mövqeyini gücləndirir.
