Son illərdə evdə daha çox vaxt keçirməyin təkcə məcburi vəziyyət və ya passiv həyat tərzi deyil, şüurlu sosial seçim kimi qəbul edilməsi diqqət çəkir. Əvvəllər aktivlik, sosiallaşma və ictimai məkanlarda görünmək sosial həyatın əsas göstəricisi sayılırdısa, indi getdikcə daha çox insan evdə qalmağı rahatlıq, balans və nəzarət hissi ilə əlaqələndirir. Bu dəyişiklik təsadüfi deyil və həm qlobal sosial transformasiyaların, həm də fərdi davranış modellərinin kəsişməsində formalaşır.
Pandemiya dövrü bu tendensiyanın "katalizatoru" olsa da, səbəblər bununla məhdudlaşmır. Qlobal miqyasda aparılan sosioloji araşdırmalar göstərir ki, insanlar ev məkanını sadəcə yaşayış yeri kimi deyil, çoxfunksiyalı sosial mühit kimi yenidən kəşf ediblər. İş, təhsil, əyləncə və sosial ünsiyyətin eyni məkanda cəmlənməsi evin rolunu köklü şəkildə dəyişib. OECD və Dünya Bankının sosial davranışlar üzrə hesabatlarında qeyd olunur ki, uzaqdan iş və hibrid modellər insanların zaman idarəetməsini fərdiləşdirib və bu da evdə qalmağı daha rasional seçimə çevirib.
Psixoloji baxımdan evdə vaxt keçirməyin artması təhlükəsizlik və nəzarət ehtiyacı ilə sıx bağlıdır. Davranış psixologiyasında ev məkanı insan üçün proqnozlaşdırıla bilən və stimulların idarə olunduğu mühit kimi qəbul edilir. Sosial məkanlar isə daha çox dəyişkənlik və gözlənilməzlik yaradır. Son illərdə artan informasiya axını, sosial gərginliklər və sürətli həyat tempi fonunda insanlar daha az stimul olan mühitlərə üstünlük verməyə başlayıblar. Bu kontekstdə evdə qalmaq sosial geriləmə deyil, psixoloji özünüqoruma mexanizmi kimi çıxış edir.
Böyük şəhərlərdə ictimai məkanlarda vaxt keçirmək xərclərin artması ilə müşayiət olunur. Qlobal inflyasiya, xidmət sektorunda qiymət artımları və gəlir qeyri sabitliyi fonunda evdə vaxt keçirmək daha qənaətli model kimi qəbul edilir. Araşdırmalar göstərir ki, xüsusilə gənc və orta yaş qruplarında evdə əyləncə alternativlərinə investisiya artıb. Ev kinoteatrları, onlayn platformalar, evdə idman və hobbilər sosial həyatın bir hissəsinə çevrilib.
Rəqəmsal mədəniyyət bu tendensiyanı daha da gücləndirir. Sosial şəbəkələr və onlayn icmalar fiziki yaxınlıq olmadan da sosial əlaqə hissi yaradır. İnsanlar artıq sosiallaşmaq üçün mütləq fiziki məkanda olmağa ehtiyac duymurlar. Bu dəyişiklik sosial anlayışın özünü transformasiya edir. Sosiallıq iştirak və görünürlükdən çox, əlaqənin keyfiyyəti ilə ölçülməyə başlayır. Evdə qalaraq seçilmiş və məhdud dairə ilə ünsiyyət qurmaq bir çoxları üçün daha mənalı sosial təcrübə kimi dəyərləndirilir.
Mədəni kontekstdə də diqqətəlayiq dəyişikliklər müşahidə olunur. Əvvəllər evdə qalmaq bəzən təcrid və ya passivlik kimi qəbul edilirdisə, indi bu seçim özünə qayğı, sərhəd qoymaq və şəxsi məkanın qorunması ilə əlaqələndirilir. Qlobal mədəni diskursda “slow living” və balanslı həyat anlayışlarının yayılması evdə vaxt keçirməyi mənfi deyil, şüurlu seçim kimi təqdim edir. İnsanlar sosial yorğunluqdan qaçmaq və enerjini daha məqsədli xərcləmək üçün ev mərkəzli həyat tərzinə yönəlirlər.
