Bitkoin mayninqinin çətinliyi artır, gəlirliliyi isə azalır. Buna baxmayaraq, kriptovalyutaların qiymətlərinin düşməsi fonunda belə mayninq şirkətlərinin səhmləri bahalaşmaqda davam edir. Səbəb sadədir: bu şirkətlərin hazırda süni intellekt üçün qızıl qiymətində olan bir resursu var — planetin ən “isti” investisiya mövzusu üçün son dərəcə vacib olan infrastruktur.
Söhbət nəhəng, yüksək enerji sərf edən data-mərkəzlərdən gedir. “Alphabet”, “Amazon” və “Microsoft”un qoşulduğu süni intellekt yarışı maynerlərin artıq sahib olduğu resurslara böyük və doymaz tələbat yaradıb: hazır sahələr, soyutma sistemləri, torpaq və ən əsası — böyük həcmdə elektrik enerjisinə dair çətin əldə olunan müqavilələr. Bütün bunlar süni intellekt (Sİ) modellərinin öyrədilməsi və işlədilməsi üçün nisbətən tez şəkildə yenidən uyğunlaşdırıla bilər.
Əlbəttə, bu proses asan deyil. Süni intellekt daha inkişaf etmiş soyutma və şəbəkə həlləri tələb edir, mayninq üçün istifadə olunan avadanlıqlar isə bahalı qrafik prosessorlarla (GPU) əvəzlənməlidir. Lakin texnoloji nəhənglər üçün bir maynerlə saziş bağlamaq, sıfırdan yeni data-mərkəz tikməkdən qat-qat daha sürətli və ucuz başa gəlir.
Maynerlərin özləri üçün də bu, uduşlu variantdır. Onlar uzunmüddətli icarə müqavilələri bağlamağa hazır, böyük maliyyə imkanlarına malik müştərilərə çıxış əldə edirlər. Bu isə volatilliyi yüksək olan biznesi sabit gəlir mənbəyinə çevirir.
“Maynerlərin Sİ-yə yönəlməsi mənim təsəvvür edə biləcəyim ən böyük imkanlardan biridir”, — deyə artıq bu istiqamətə mərc edən “Core Scientific” şirkətinin baş direktoru Adam Sallivan bildirir.
Bazar Sİ-yə səs verirBu dönüş artıq fond bazarında da öz əksini tapıb. Mayninq şirkətlərinin səhmlərini izləyən “CoinShares Bitcoin Mining” ETF-i bu il təxminən 90% bahalaşıb. Maraqlısı odur ki, bu rallinin sürətlənməsi bitkoinin illik artımını tam itirdiyi vaxta təsadüf edib. “Amazon” və “Microsoft” kimi nəhənglərlə saziş bağlayan şirkətlərin səhmləri isə daha da təsirli dinamika göstərir. Məsələn, “Core Scientific” şirkətinin səhmləri ilk Sİ müqaviləsini imzaladıqdan sonra hələ 2024-cü ildə dörd dəfə artıb, indi isə şirkət 2028-ci ilə qədər bitkoin-mayninqindən tamamilə çıxmağı planlaşdırır.
Digər şirkətlər üçün süni intellekt mayninqə xas risklərə qarşı bir növ sığorta rolunu oynayır. Qiymətlərin volatilliyindən əlavə, maynerlər hər dörd ildən bir baş verən “halvinq”lə — blok hasilatına görə mükafatın proqramlaşdırılmış şəkildə azaldılması ilə üzləşirlər.
Bəziləri, məsələn “CleanSpark”, hər iki istiqaməti birləşdirməyin yolunu tapır. Onların üstünlüyü ondadır ki, mayninq fermaları pik yüklənmə zamanı elektrik şəbəkəsindən tez ayrılaraq enerjini “uducu süngər” kimi istifadə edə bilir. Bu, enerji şirkətləri üçün çox dəyərlidir. 24/7 fasiləsiz işləməli olan ənənəvi İİ data-mərkəzləri isə belə çeviklik təklif edə bilmir.
“Əgər hansısa hava hadisəsi baş verərsə, şəbəkəni sabitləşdirmək üçün güclərimizin bir hissəsini söndürə bilərik, — deyə “CleanSpark”ın baş direktoru Metyu Şults izah edir. — Və biz gördük ki, bu tip yüklənməyə tələbat olduqca böyükdür”.
Hər şey bu qədər sadə deyilBununla belə, analitiklər xəbərdarlıq edirlər ki, bütün maynerlər asanlıqla Sİ-yə keçə bilməyəcək. Mayninqdən yüksək məhsuldarlıqlı hesablama sistemlərinin (HPC) dəstəyinə keçid ciddi modernləşmə və böyük investisiyalar tələb edir.
“Bitkoin maynerlərinin energetika sahəsində üstünlükləri var, amma mayninq ilə HPC dəstəyi arasında uçurum mövcuddur, — deyə “H. C. Wainwright” şirkətinin baş analitiki Kevin Did bildirir. — Bu, mürəkkəblik və intensivlik baxımından tamamilə başqa səviyyədir”.
Süni intellekt sənayesinin özündə də risklər mövcuddur. Bazarın “köpük” yaratması, şişirdilmiş qiymətləndirmələr və nəhəng kapital xərcləri ilə bağlı son narahatlıqlar investorlar arasında artıq gərginlik yaradıb. Maraqlıdır ki, bu tendensiyanın mümkün nəticələrindən biri ABŞ-də mayninqin azalması və onun digər ölkələrə “köçməsi” ola bilər. Bu isə prezident Trampın bitkoinlərin “hamısının ABŞ-də hasil edilməsi və istehsal olunması” məqsədi ilə ziddiyyət təşkil edir.
“Düşünürəm ki, hər şey aydındır: səhmdarlar süni intellekt üçün data-mərkəzi bitkoin-mayninq data-mərkəzindən sonsuz dərəcədə daha yüksək qiymətləndirəcəklər, — deyə “Cantor Fitzgerald” şirkətində rəqəmsal aktivlər üzrə tədqiqat rəhbəri Brett Knoblaux vurğulayır. — Görünür, bazar özü onları bitkoin-mayninqdən uzaqlaşdıraraq Sİ-yə doğru yönəldir”.
