HörmÉtli qonaqlar,
Æziz tÉdbir iÅtirakçıları,
Dünyanın Én zÉngin biomüxtÉliflik mÉrkÉzlÉrindÉn biri olan ölkÉmizdÉ nadir fauna növlÉrinÉ hÉsr edilmiÅ “Nadir incilÉr – Ä°pÉklÉ gümüÅün harmoniyası” adlı tÉdbirdÉ hÉr birinizi sizi salamlayıram. Bu tÉÅÉbbüsÉ göstÉrdiyiniz dÉstÉyÉ görÉ tÉÅÉkkür edirÉm.
ÖlkÉmizin milli dÉyÉrlÉrinin tÉbliÄi istiqamÉtindÉ bu dÉyÉrli tÉÅÉbbüsün ÉrsÉyÉ gÉlmÉsi üçün qısa zaman ÉrzindÉ mühüm iÅlÉr görÉn Azerxalça ASC-nin peÅÉkar kollektivinÉ tÉÅÉkkür edirÉm. Bu tÉÅÉbbüs bizim ilk ÉmÉkdaÅlıÄımız deyil vÉ Éminik ki, ölkÉmizin dÉyÉrlÉrinin tÉbliÄi istiqamÉtindÉ bundan sonra da daha uÄurlu layihÉlÉrÉ birlikdÉ imza atacaÄıq.
Ä°lk növbÉdÉ qeyd edim ki, ölkÉmizin aparıcı daÄ-mÉdÉn ÅirkÉti “AzerGold” yalnız qızıl vÉ gümüÅün hasilatı vÉ ixracı ilÉ deyil, hÉm dÉ mÉhsulların son istehlakçıya çatdırılması sahÉsindÉ uÄurla hÉyata keçirdiyi tÉÅÉbbüslÉri ilÉ dÉ seçilir. DövlÉtimizin hÉyata keçirdiyi mÉqsÉdyönlü iqtisadi siyasÉt çÉrçivÉsindÉ bu istiqamÉtdÉ bir çox uÄurlar ÉldÉ edilib. Yerli istehsalın tÉÅviqinÉ yönÉlmiÅ iqtisadi siyasÉt fÉaliyyÉtimizÉ geniÅ imkanlar açıb. Yerli xammal Ésasında hazırlanmıŠqiymÉtli mÉmulatların daxili bazarda satıÅı, mÉdÉni irsin vÉ milli dÉyÉrlÉrin tÉbliÄi ilÉ yanaÅı, rÉqabÉtqabiliyyÉtli milli mÉhsulların yaradılması baxımından da uÄurlu nümunÉyÉ çevrilib.
“AzerGold”un ilk mÉhsullarının tÉqdimatına 2019-cu ildÉn baÅlanılıb. SikkÉ vÉ külçÉlÉrin istehsalında Ésas mÉqsÉd yerli bazarı milli dÉyÉrlÉrimizi Éks etdirÉn mÉhsullarla tÉmin etmÉklÉ “Made in Azerbaijan” brendini tÉÅviq etmÉk idi. Bu günÉdÉk, maddi dÉyÉrdÉn savayı, mÉnÉvi vÉ simvolik mÉnalar daÅıyan 13 qızıl vÉ 9 gümüÅ kolleksiyanın kütlÉvi istehsalı hÉyata keçirilib. Zamanla bu layihÉ yalnız tÉbliÄat missiyası ilÉ mÉhdudlaÅmayaraq, ölkÉ iqtisadiyyatı üçün real dÉyÉr yaradan uÄurlu bir modelÉ çevrilib. Yerli xammalın ÉlavÉ dÉyÉrÉ malik son mÉhsula çevrilmÉsi iqtisadi ÅaxÉlÉndirmÉyÉ töhfÉ verib. Cari ildÉ qiymÉtli mÉhsulların ölkÉdaxili pÉrakÉndÉ satıÅından 38,6 milyon manat vÉsait ÉldÉ edilib. 2019-cu ildÉn bu günÉdÉk isÉ mÉhz bu istiqamÉt üzrÉ ölkÉ iqtisadiyyatına tÉqribÉn 92 milyon manata yaxın vÉsait cÉlb olunub.
DövlÉt ÅirkÉtinin 2025-ci ildÉ dünya vÉ yerli bazarlarda ümumi satıÅlarının hÉcmi isÉ 431 milyon manat tÉÅkil edib. FÉaliyyÉt dövrü ÉrzindÉ ölkÉ iqtisadiyyatına 1,9 milyard manat hÉcmindÉ vÉsait cÉlb edilib.
“AzerGold” 2023-cü ildÉn etibarÉn mÉhsulların hazırlanmasında müasir vÉ alternativ istehsal hÉlli olan “smartminting” texnologiyasının tÉtbiqinÉ baÅlayıb. XüsusilÉ qeyd etmÉk istÉrdim ki, numizmatika sahÉsindÉ inqilabi yenilik sayılan bu texnologiya vasitÉsi ilÉ üçölçülü formatda mürÉkkÉb dizaynlı sikkÉlÉrin istehsalı hÉyata keçirilir. Bu innovativ üsul Asiya qitÉsindÉ ilk dÉfÉ mÉhz Ulu ÖndÉr HeydÉr Æliyevin 100 illiyinÉ hÉsr edilmiÅ “100 il vÉ onun fövqündÉ bir irs” adlı qızıl sikkÉnin AzerGold tÉrÉfindÉn istehsalında tÉtbiq edilib.
Bilirsiniz ki, yaÅadıÄımız dövr innovativ texnologiyalar vÉ süni intellekt dövrü olsa da, eyni zamanda iqlim dÉyiÅikliklÉri, tÉbiÉtin, canlıların qorunması kimi qlobal problemlÉrin yaÅandıÄı dövrdür. Bu kontekstdÉ dünyanın 200-dÉn çox ölkÉsinin yekdil qÉrarı ilÉ BMT-nin Ä°qlim DÉyiÅikliklÉri üzrÉ ÇÉrçivÉ Konvensiyasının TÉrÉflÉr Konfransının 29-cu sessiyasının keçirilmÉsinin ölkÉmizÉ hÉvalÉ edilmÉsi beynÉlxalq nüfuzun, etibarlı tÉrÉfdaÅ imicinin vÉ “yaÅıl iqtisadiyyat”a keçid strategiyasının nÉticÉsidir. ÖtÉn ilin “YaÅıl dünya naminÉ hÉmrÉylik ili” elan edilmÉsi isÉ möhtÉrÉm cÉnab Prezident Ä°lham Æliyevin bu qlobal çaÄırıÅlara verdiyi önÉmin daha bir göstÉricisidir.
ÖlkÉmizdÉ vÉhÅi tÉbiÉtin mühafizÉsi dövlÉt siyasÉti sÉviyyÉsindÉ prioritet istiqamÉtlÉrdÉn biridir. Bu sahÉdÉ atılan ardıcıl addımlar göstÉrir ki, biz tÉbiÉtÉ yalnız iqtisadi resurs kimi deyil, gÉlÉcÉk nÉsillÉrÉ ötürülÉcÉk irs kimi yanaÅırıq. AzÉrbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Æliyevanın rÉhbÉrliyi ilÉ hÉyata keçirilÉn tÉÅÉbbüslÉr mÉdÉniyyÉtin, humanizmin vÉ ekologiyanın ayrılmaz olduÄunu göstÉrir. Çünki tÉbiÉti qorumaq – insanı, milli kimliyi vÉ gÉlÉcÉyi qorumaq demÉkdir.
Bu kontekstdÉ IDEA Ä°ctimai Birliyinin fÉaliyyÉti xüsusilÉ qeyd olunmalıdır. TÉÅkilatın hÉyata keçirdiyi layihÉlÉr nÉsli kÉsilmÉk tÉhlükÉsi altında olan fauna növlÉrinÉ yeni hÉyat, tÉbiÉtÉ isÉ ümid qazandırıb. “Qafqazın böyük beÅliyi” layihÉsi çÉrçivÉsindÉ qonur ayı, imperator qartalı, boz canavar, ceyran vÉ Qafqaz bÉbirinin mühafizÉsi, ceyranların tarixi areallarına reintroduksiyası istiqamÉtindÉ görülÉn iÅlÉr bu sahÉdÉ nümunÉvi yanaÅmalardır.
Bu tÉÅÉbbüslÉrin uÄurla reallaÅmasında IDEA Ä°ctimai Birliyinin tÉsisçisi vÉ rÉhbÉri Leyla Æliyevanın ÉvÉzsiz rolu var. Onun tÉÅÉbbüslÉri vÉ fÉal liderliyi ilÉ nadir vÉ nÉsli kÉsilmÉkdÉ olan növlÉrin mühafizÉsi yalnız yerli deyil, beynÉlxalq müstÉvidÉ dÉ diqqÉt mÉrkÉzinÉ gÉtirilib. TÉqdimatına yıÄıÅdıÄımız layihÉnin icra edilmÉsindÉ Ésas ilham mÉnbÉyimiz dÉ mÉhz bu fÉaliyyÉtdir.
HörmÉtli qonaqlar,
Bildiyiniz kimi, mÉdÉnçilik ÉnÉnÉvi olaraq ekologiya vÉ Étraf mühitÉ müÉyyÉn mÉnfi tÉsirlÉri ilÉ diqqÉt çÉkÉn sahÉ kimi qiymÉtlÉndirilir. Bunun üçün dÉ ekoloji dayanıqlılıq vÉ Étraf mühitin qorunması mÉdÉn ÅirkÉtlÉrinin bütün fÉaliyyÉt istiqamÉtlÉri üzrÉ Én vacib çaÄırıŠhesab edilir. “AzerGold” bu vÉ digÉr prinsiplÉri BMT-nin Dayanıqlı Ä°nkiÅaf MÉqsÉdlÉrinÉ uyÄun formalaÅdıraraq tÉbii resursların mÉsuliyyÉtli idarÉ olunmasını tÉmin edir. Ætraf mühitlÉ baÄlı fÉaliyyÉtlÉrdÉ milli qanunvericiliyÉ vÉ ölkÉmizin tÉrÉfdaÅ çıxdıÄı beynÉlxalq konvensiyalara uyÄunluq Ésas götürülür. TÉkcÉ yataqların istismarı prosesindÉ deyil, bütün istiqamÉtlÉr üzrÉ ekoloji tÉlÉblÉr Én vacib prioritet kimi nÉzÉrÉ alınır.
CÉmiyyÉt tÉrÉfindÉn HeydÉr Æliyev Fondunun “Regional Ä°nkiÅaf” Ä°ctimai Birliyi ilÉ mütÉmadi olaraq, ekoloji maariflÉndirmÉ, bölgÉlÉrdÉ yaÅıllıq sahÉlÉrinin artırılması, ekoloji tarazlıÄın qorunmasına töhfÉ verilmÉsi istiqamÉtindÉ birgÉ tÉdbirlÉr icra edirik.
FÉaliyyÉt dövrü ÉrzindÉ hasilat bölgÉlÉrindÉn yeri iqlim ÅÉraitinÉ uyÄun minlÉrlÉ aÄac vÉ kol bitkilÉri Ékilib.
ÅirkÉt tÉrÉfindÉn hÉyata keçirilÉn sosial layihÉlÉr arasında da bioloji müxtÉlifliyin qorunması önÉmli yer tutur. 2021-ci ildÉ CÉmiyyÉt vÉ ETSN tÉrÉfindÉn hÉyata keçirilÉn ekoloji layihÉ çÉrçivÉsindÉ DaÅkÉsÉn rayonunda yerlÉÅÉn Güney-ZaÄalı su anbarına AzÉrbaycanın “Qırmızı Kitab”ına daxil edilmiÅ 3000-dÉn çox qızılxallı forel körpÉlÉri buraxılıb.
Hasilat zonalarında bitÉn vÉ “Qırmızı Kitab”a daxil edilmiÅ nadir vÉ nÉsli kÉsilmÉk tÉhlükÉsindÉ olan bitki növlÉrinin çoxaldılması vÉ onların tarixÉn yetiÅdiyi ÉrazilÉrÉ reintroduksiyasını özündÉ ehtiva edÉn uzunmüddÉtli ekoloji layihÉlÉr bu istiqamÉt üzrÉ çoxÅaxÉli fÉaliyyÉtÉ Én bariz nümunÉlÉrdÉn biridir.
LayihÉ çÉrçivÉsindÉ “Qırmızı Kitab”a daxil edilmiÅ ZÉngÉzur itburnusu (Rosa zangezura), Nizami itburnusu (Rosa nisami), Ä°riyarpaq kövrÉk mürdÉÅÉr (Frangula grandiflora), DÉmiraÄac kimi 10-dan çox nadir aÄac vÉ bitki növünün kütlÉvi Ékini hÉyata keçirilib. TÉsadüfi deyil ki, AzÉrbaycan Respublikasının “Qırmızı kitabı”nın 2023-cü ildÉ nÉÅr edilmiÅ 3-cü nÉÅrindÉ “AzerGold” QSC-nin icra etdiyi bu ekoloji ÉhÉmiyyÉtli layihÉ öz Éksini tapıb.
Bu gün tÉqdim etdiyimiz sikkÉlÉrin üzÉrindÉ tÉsvir olunan nadir fauna növlÉrinin seçimi dÉ tÉsadüfi deyil. Onların hÉr biri Respublikamızın “Qırmızı Kitabı”, o cümlÉdÉn BeynÉlxalq TÉbiÉti MühafizÉ Ä°ttifaqının “qırmızı siyahı”nın nÉsli kÉsilmÉk tÉhlükÉsi olan hÉssas olan canlılar kateqoriyasına daxil edilib.
“Ceyran” — azadlıÄın vÉ zÉrifliyin, “Qafqaz bÉbiri” — gücün vÉ ÉsalÉtin, “Bezoar keçisi” isÉ iradÉ, inadkarlıq vÉ cÉsarÉtin rÉmzidir. Bu canlılar minilliklÉr boyu bu torpaqlarda yaÅayıb. Bu gün isÉ onların taleyi bizim seçimlÉrimizdÉn vÉ mÉsuliyyÉtimizdÉn asılıdır.
Canlıların mÉhv olmasının qarÅısının alınması tÉkcÉ bir ölkÉnin deyil, bütün bÉÅÉriyyÉtin qarÅısında duran qlobal çaÄırıÅdır. Bu gün “smartminting” texnologiyası ilÉ zÉrb edilmiÅ gümüÅ sikkÉlÉr, ipÉk vÉ yun qarıÅımından toxunmuÅ zÉrif xalçalar “AzerGold” vÉ “AzÉrxalça”nın bu çaÄırıÅa verdiyi mesajdır. Mesaj isÉ sadÉdir: “QoruduÄun qÉdÉr varsan, yaÅatdıÄın qÉdÉr yaddaÅlardasan”.
FürsÉtdÉn istifadÉ edÉrÉk qısa müddÉt ÉrzindÉ belÉ tÉqdirÉlayiq xalça nümunÉlÉri ÉrsÉyÉ gÉtirdiyi üçün “AzÉrxalça”ya bir daha minnÉtdarlıÄımı bildirmÉk istÉyirÉm. Bu maddi-mÉdÉni irsin tÉbliÄi istiqamÉtindÉ “AzÉrxalça” ilÉ ilk ÉmÉkdaÅlıÄımız deyil vÉ ÉminÉm ki, birgÉ uÄurlu tÉrÉfdaÅlıÄımız uzunmüddÉtli olacaq.
Ä°nanıram ki, bu mÉhsullar tÉkcÉ kolleksiyalarda deyil, insanların düÅüncÉsindÉ dÉ iz buraxacaq, bizi daha hÉssas, daha mÉsuliyyÉtli olmaÄa sÉslÉyÉcÉk.
Sonda bu dÉyÉrli tÉÅÉbbüsün ÉrsÉyÉ gÉlmÉsindÉ ÉmÉyi olan hÉr kÉsÉ tÉÅÉkkür edir, AzÉrbaycan tÉbiÉtinin hÉr zaman qorunan, yaÅadılan vÉ dÉyÉr kimi gÉlÉcÉk nÉsillÉrÉ ötürülÉn irs olmasını arzulayıram.
DiqqÉtinizÉ görÉ tÉÅÉkkür edirÉm.
