Qarabağ və Dilbaz at cinslərinin genetik xəritəsinin hazırlanması məqsədilə genişmiqyaslı tədqiqatlara start verilməsi milli irs, kənd təsərrüfatı və biomüxtəlifliyin qorunması baxımından mühüm addımdır. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Bakı Dövlət Universiteti, BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı, Türkiyənin müvafiq qurumları və özəl sektor tərəfdaşlarının iştirakı ilə həyata keçirilən layihə, Azərbaycanın qədim atçılıq ənənələrinin müasir elmi metodlarla qorunmasına xidmət edir. Layihənin ilk mərhələsində müxtəlif təsərrüfatlardan götürülən qan və tük nümunələrinin laborator analizləri aparılır, fenotip göstəriciləri qiymətləndirilir və gələcək seleksiya işləri üçün baza yaradılır.
Qarabağ və Dilbaz atları təkcə genetik xüsusiyyətlərinə görə deyil, həm də tarixi-mədəni simvolizm baxımından əvəzolunmazdır. Qarabağ atı əsrlər boyu dözümlülüyü, estetik görünüşü və hərəkət çevikliyi ilə tanınaraq həm idman yarışlarında, həm də milli bayram və mərasimlərdə mühüm yer tutub. Dilbaz atı isə sürət, güc və uyğunlaşma qabiliyyəti ilə seçilərək yükdaşıma, hərbi xidmət və kənd təsərrüfatında geniş istifadə olunub. Lakin sənayeləşmə, kənd təsərrüfatında texnikanın üstünlük qazanması və bəzi tarixi proseslər nəticəsində bu cinslərin populyasiyası azalaraq genetik təmizliyi risk altına düşüb.
Hazırlanacaq genom xəritəsi bu iki cinsin irsi xüsusiyyətlərinin elmi dəqiqliklə təsbitinə, genetik variasiyaların müəyyənləşdirilməsinə və marker-assosiativ seleksiya metodlarının tətbiqinə imkan verəcək. Bu, damazlıq proqramlarında elmi əsaslı qərarların qəbulunu təmin etməklə, daha sağlam və cins xüsusiyyətlərinə uyğun nəsillərin yetişdirilməsinə şərait yaradacaq. Genetik məlumatların elektron bazada saxlanılması və beynəlxalq elmi məlumat platformalarına inteqrasiyası isə Azərbaycanın genetik tədqiqat sahəsində qlobal miqyasda tanınmasına və beynəlxalq əməkdaşlıqların genişlənməsinə töhfə verəcək.
İqtisadi baxımdan layihə atçılıq təsərrüfatlarının inkişafına, kənd yerlərində məşğulluğun artırılmasına və turizm potensialının genişlənməsinə də təsir göstərə bilər. Qarabağ və Dilbaz atlarının damazlıq mərkəzlərinin gücləndirilməsi, idman yarışları və atüstü turizm marşrutlarında istifadəsi yerli icmalar üçün əlavə gəlir mənbələri yarada bilər. Məsələn, atçılıq festivalları, milli idman növləri və tarixi-mədəni tədbirlər həm daxili, həm də xarici turistlərin marağını cəlb edərək regionlarda iqtisadi fəallığı artıra bilər.
