EN

Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan yeni strateji kurs formalaşdırır - enerjidən nəqliyyat inteqrasiyasına qədər

BAKI, TurkicWorld

Son illər Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi istiqamətində getdikcə daha fəal və ardıcıl irəliləyiş nümayiş etdirir. Bu, regiona təkcə strateji tərəfdaş kimi deyil, həm də vahid sabitlik məkanının formalaşmasında, enerji sahəsində əməkdaşlıq və Xəzərdən Avropaya nəqliyyat inteqrasiyasında mühüm həlqə kimi baxan Prezident İlham Əliyevin uzunmüddətli strategiyasının tərkib hissəsidir.

Bakı üçün Mərkəzi Asiya sadəcə bazar və ya tranzit dəhlizi deyil, ortaq tarixi köklər, mədəni əlaqələr və oxşar çağırışlar məkanıdır. Məhz buna görə də son illər Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan arasında davamlı yaxınlaşma dinamikası müşahidə olunur. Dövlət başçısının şəxsi iştirakı əsas amilə çevrilib, bunun sayəsində birgə layihələr sadəcə bəyannamə olmaqdan çıxıb və regional əməkdaşlığın real mexanizmlərinə çevrilib.

Avqustun 22-də Türkmənbaşıda Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistan arasında üçtərəfli sammit keçirilib. Danışıqların yekununda tərəfdaşlığın logistikadan humanitar təşəbbüslərə qədər genişlənməsini təmin edən sənədlər paketi imzalanıb. Mərasimdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Türkmənistan Xalq Maslahatının sədri Qurbanqulu Berdiməhəmmədov və Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev iştirak ediblər.

Tərəflər Birgə Bəyanat qəbul edib, həmçinin bir sıra sazişlər imzalayıblar: beynəlxalq hava daşımalarının inkişafına dair memorandum, Füzuli və Arxadağ şəhərləri arasında qardaşlaşmış şəhər münasibətləri haqqında protokol, habelə nəqliyyat və logistika sahəsində əməkdaşlıq sahəsində üçtərəfli memorandum.

Azərbaycan ilə Türkmənistan arasında əməkdaşlıq son illər nəzərəçarpacaq dərəcədə intensivləşib. Simvolik addımlardan biri də Xəzərin neft və qaz ehtiyatlarının birgə işlənməsinə yol açan mübahisəli "Kəpəz-Sərdar" yatağının adının "Dostluq" adlandırılması oldu. 2021-ci ildə tərəflər saytın inkişafı ilə bağlı memorandum imzalayıblar, 2023-cü ildə isə SOCAR-ın Türkmənistandakı digər layihələrdə iştirakını müzakirə ediblər. Eyni zamanda, bu ilin əvvəlindən Azərbaycan 28 milyon dollar dəyərində 187 milyon kubmetr türkmən qazı alıb.

Türkmənbaşıda çıxış edən Prezident İlham Əliyev bu gün enerji sahəsində əməkdaşlıq üçün gözəl imkanların olduğunu vurğulayıb.

"Bizim Türkmənistanla ənənəvi energetika əməkdaşlığımız vardır. Biz Özbəkistanla da bu sahəyə artıq qədəm qoymuşuq. Bizim dövlət neft şirkətimiz SOCAR artıq Özbəkistanda neft yatağının işlənilməsinə də başlayıb, kontrakt imzalanıb. Ümid edirik ki, yaxın bir-iki il ərzində bizə gözəl xəbərlər verəcəklər. Özbəkistanda böyük neft yatağının kəşf edilməsi xəbərini biz hamımız səbirsizliklə gözləyirik", - dövlət başçısı deyib.

Bakı ilə Daşkənd arasında iqtisadi əlaqələr çoxdan strateji xarakter alıb. İkitərəfli ticarət dövriyyəsi durmadan artır, onun strukturu şaxələnir. Əsas sahələr arasında aqrar-sənaye sektoru, tekstil, neft-kimya və maşınqayırma sahələri var.

Özbəkistanda Azərbaycan kapitallı müəssisələrin sayı 2019-cu il 178-dən 2025-ci ilin aprelində 278-ə yüksəlib. Mütəmadi keçirilən biznes forumlar və hökumətlərarası komissiyalar əlverişli investisiya mühitinin yaradılmasında və sahibkarlar arasında əlaqələrin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır.

Prezident Şavkat Mirziyoyev vurğulayıb: "Milli nəqliyyat sistemlərinin inteqrasiyasının dərinləşdirilməsi məqsədilə regionumuzda fəaliyyətdə olan və perspektivli marşrutların birləşdirilməsi planlarını ətraflı müzakirə etdik. Özbəkistan bu sahədə əlaqələndirilmiş siyasətin həyata keçirilməsinin tərəfdarıdır. Bu, ilk növbədə, tarif siyasəti və beynəlxalq bazarlara çıxış zamanı biznes üçün əlverişli şəraitin yaradılması məsələlərinə aiddir. Biz logistika infrastrukturunun inkişafı layihələri üzərində birgə iş aparılması və Xəzər dənizi vasitəsilə bərə daşımaları üzrə razılığa gəldik".

Səfər zamanı hazırda strateji əhəmiyyət kəsb edən nəqliyyat əməkdaşlığına xüsusi diqqət yetirilib. Tranzit və logistika sahəsində imzalanmış sənədlər aydın şəkildə göstərir ki, Mərkəzi Asiya ölkələri öz marşrutlarını Azərbaycanla daha da sıx birləşdirməyi gözləyirlər. İndiki geosiyasi şəraitdə məhz Bakıdan keçən marşrutlar ən etibarlı, rahat və sərfəli - həm qiymət, həm də çatdırılma müddətinə görə çevrilir.

Zəngəzur dəhlizinin gələcək fəaliyyəti xüsusi perspektiv açır. Bu marşrut Mərkəzi Asiyadan Avropaya çatdırılma müddətini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər ki, bu da xüsusilə enerji resurslarının, uran və digər strateji qiymətli malların ixracı üçün vacibdir. Region ölkələri üçün bu, sadəcə olaraq yeni nəqliyyat arteriyası deyil, Avropa bazarında öz mövqelərini möhkəmləndirmək üçün real şansdır.

Eyni dərəcədə vacib sahə siyasi qarşılıqlı fəaliyyətdir. Türkmənistan, Azərbaycan və Özbəkistan beynəlxalq arenada birgə təşəbbüslərə hazır olduqlarını nümayiş etdirirlər. Qurbanqulu Berdiməhəmmədov qeyd edib: "Bugünkü görüş çoxtərəfli münasibətlər baxımından tarixi əhəmiyyət daşıyır. Danışıqlar çərçivəsində əməkdaşlığın müxtəlif aspektlərini, çoxtərəfli qarşılıqlı fəaliyyət məsələsini, - xüsusən siyasi-iqtisadi, mədəni-humanitar sahələrdə, - müzakirə etdik. Bu gün Türkmənistan, Azərbaycan və Özbəkistan açıq dialoq aparır, əməkdaşlıq edir və beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində, o cümlədən BMT-də bir-birinin təşəbbüslərini dəstəkləyir".

O, həmçinin üç ölkənin qarşılıqlı fəaliyyətinin bütün regionun inkişafına töhfə verdiyini vurğulayıb: "Dialoq bərabərhüquqlu əsasda, təkcə üçtərəfli formatda deyil, həm də sülhün və sabitliyin möhkəmlənməsi məqsədilə bütün region çərçivəsində aparılır".

Azərbaycanın təşəbbüsləri ardıcıl olaraq ölkəni Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya arasında əsas halqaya çevirir. Bu, enerji layihələrinə, nəqliyyat marşrutlarına və humanitar əlaqələrə aiddir.

Görüşün yekununda Prezident İlham Əliyev bildirib: "Müzakirə olunan məsələlər burada artıq qeyd olundu, onları təkrar etmək istəmirəm. Amma bir şeyi deyə bilərəm, artıq müvafiq dövlət qurumlarına göstərişlər verildi ki, üçtərəfli əməkdaşlıq formatı yaradılsın və bizim növbəti görüşümüzə konkret istiqamətlər üzrə təkliflər verilsin. Bütün göstərişlər verildi. Yenə də deyirəm, burada səslənmişdi - nəqliyyat, tranzit, logistika, elektroenergetika, neft, qaz sahələri və mədəni əlaqələr. Qaldı ki, bütün bu göstərişlərin vaxtında yerinə yetirilməsinə, mənim buna da şübhəm yoxdur".

Türkmənbaşı görüşün nəticələri aydın göstərir ki, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya arasında yaxınlaşma kursu davamlı və uzunmüddətli xarakter alır. Prezident İlham Əliyevin sistemli siyasəti ölkəni ardıcıl olaraq Avrasiyanın əsas enerji və tranzit mərkəzinə çevirir.

Onun uzaqgörənliyi və əzmkarlığı sayəsində enerji, nəqliyyat və yaşıl iqtisadiyyat layihələri regional miqyas alır və təkcə ayrı-ayrı ölkələrin deyil, Xəzərdən Avropaya qədər bütün məkanın maraqlarına xidmət etməyə başlayır. Bu gün Bakı Cənubi Qafqazı və Mərkəzi Asiyanı birləşdirən etibarlı körpüyə çevrilir, etimada, praqmatizmə və qarşılıqlı faydaya əsaslanan əməkdaşlıq modeli təklif edir.

Chosen
22
50
turkic.world

10Sources