ABŞ ekstremistlərə qarşı mübarizə üçün Rusiyaya yaxın hərbi xunta ilə əməkdaşlığı genişləndirir...
Poliqon xəbər verir ki, The Washington Post qəzetinin əldə etdiyi məlumata görə, Donald Trampın rəhbərlik etdiyi ABŞ administrasiyası Qərbi Afrikada artan terror təhlükəsinə qarşı Mali hərbi xuntası ilə əlaqələri bərpa etməyə başlayıb. Son aylar Vaşinqton Bamako ilə kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsini gücləndirib və bu, Mali ordusunun islamçı silahlılara qarşı həyata keçirdiyi hücumlarda istifadə olunub.
Məlumatlı ABŞ rəsmilərinin sözlərinə görə, bu addım Tramp administrasiyasının xunta ilə münasibətləri yenidən qurmaq niyyətinin göstəricisidir. Qeyd edək ki, ABŞ 2021-ci ildə Mali ordusunun çevriliş yolu ilə hakimiyyətə gəlməsindən sonra bu rejimi əsasən görməzdən gəlirdi.
Barak Obama və daha sonra Co Bayden dövründə ABŞ rəsmiləri Mali generallarını demokratik islahatlara çağırır, həmçinin “Vaqner” qrupunun döyüşçüləri ilə əməkdaşlığa görə yüksək rütbəli zabitlərə sanksiyalar tətbiq edirdi. Tramp dövründə isə yanaşma dəyişib: Vaşinqton artıq hərbi rejimin legitimliyi məsələsinə toxunmur, diqqəti yalnız təhlükəsizlik əməkdaşlığına yönəldir.
ABŞ rəsmilərindən biri qəzetə bildirib: “Mesaj budur ki, biz sizin hakimiyyətə necə gəlməyinizi mühakimə etmirik. Siz buradasınızsa, biz də buradayıq”.
Xuntanın mövqeyi və regional böhran
Mali xuntası ilk mərhələdə əhali tərəfindən dəstəklənmişdi. Fransaya qarşı məyusluq və ekstremist zorakılığın artması fonunda hərbi rejim Paris qüvvələrini ölkədən çıxardı, rus muzdlu döyüşçüləri ölkəyə dəvət etdi və üsyançıların nəzarətində olan əraziləri geri qaytarmaq üçün sərt əməliyyatlara başladı.
Lakin insan haqları təşkilatlarının hesabatları göstərir ki, bu kampaniya nəticəsində mülki itkilər kəskin artıb. Qeyri-qanuni edamlar, işgəncələr, seksual zorakılıq və məcburi yoxa çıxmalar halları çoxalıb. Bununla yanaşı, üsyançılar daha da güclənərək Səhəli qlobal terrorçuluğun əsas ocaqlarından birinə çeviriblər.
“Əl-Qaidə”yə bağlı *JNIM* qruplaşması Qərbi Afrikanın böyük hissəsinə iddia irəli sürür və artıq paytaxta yaxınlaşaraq hökuməti danışıqlara məcbur etməyə çalışır. Digər tərəfdən, İŞİD-in Səhəl qolu Mali-Niger sərhədində mövqelərini möhkəmləndirib və Beninlə Nigeriyaya hücumlar üçün platforma kimi istifadə edir.
ABŞ-nin yeni yanaşması
ABŞ-ın terrorizmə qarşı mübarizə üzrə yüksək vəzifəli rəsmisi Rüdolf Atalla iyulda Bamako səfəri zamanı Mali hökuməti ilə açıq şəkildə əməkdaşlıq mesajı verib. Qapalı görüşlərdə isə ABŞ-ın texnika, təlim və kəşfiyyat paylaşımı kimi məsələləri müzakirə etdiyi bildirilir.
The Washington Post-un məlumatına görə, artıq Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi (MKİ) malili həmkarları ilə məlumat mübadiləsi aparmaq üçün “geniş səlahiyyətlər” alıb.
Bununla belə, ekspertlər ABŞ-ın bu kursunun risklərini vurğulayır. Human Rights Watch təşkilatının mütəxəssisi İlaria Alleqrotsi xəbərdarlıq edir ki, Mali ordusunun həyata keçirdiyi hücumlarda kəşfiyyat məlumatlarının istifadəsi mülki şəxslərin hədəfə alınmasına səbəb ola bilər: “Bu yardımı göstərən ölkələr də insan haqlarının pozulmasına şərik çıxırlar”.
ABŞ-Rusiya rəqabəti və gələcək risklər
Mali hərbi rəhbərliyi Vaşinqtonla yaxınlaşsa da, Moskva ilə əlaqələrini qorumağa davam edir. Bu isə ABŞ administrasiyası üçün əlavə problem yaradır: paylaşdığı kəşfiyyat məlumatlarının Kremlə ötürülməsi riski mövcuddur.
Bununla yanaşı, ekspertlər bildirirlər ki, ABŞ-ın xunta ilə əməkdaşlığı JNIM-i ABŞ-ı hədəf seçməyə vadar edə bilər. Əvvəl bu qruplaşma Amerikanın birbaşa düşməni kimi çıxış etmirdi, indi isə vəziyyət dəyişə bilər.
Retired general Kennet Ekman bu siyasəti dəstəkləyərək deyib: “Biz onlara kömək etməliyik ki, özümüzün etməyə hazır olmadığımız işi görsünlər”. Amma digər müşahidəçilər Mali ilə əməkdaşlığın “mina sahəsində irəliləməyə” bənzədiyini bildirirlər.
Nəticə etibarilə, Tramp administrasiyası Səhəldə sabitlik yaratmaq üçün Mali hərbi xuntası ilə əməkdaşlığı artırır. Lakin bu kurs həm hüquqi, həm də siyasi risklərlə müşayiət olunur və ABŞ-ın bölgədəki maraqları üçün ikili nəticələr doğura bilər.
Poliqon.info
