Liderlər və sui-qəsdlər: II Yazı
XX əsrin ilk yarısında Hindistan İngiltərənin müstəmləkəsi idi. Uzun illər xalqın azadlıq mübarizəsinə rəhbərlik edən Mahatma Qandi zorakılığa qarşı mübarizə fəlsəfəsi – “ahimsa” və “satyagraha” (həqiqətə sadiqlik) prinsipləri ilə milyonların qəlbini fəth etmişdi. Onun rəhbərliyi ilə Hindistan xalqı 1947-ci ildə müstəqilliyə qovuşdu.
Amma müstəqillik Hindistana sülh yox, qanlı parçalanma gətirdi. Yeni yaradılmış Pakistan və Hindistan arasında toqquşmalar, müsəlmanlarla hindular arasında iğtişaşlar baş qaldırdı. Qandi isə hər iki tərəfi barışa çağırır, zorakılığın qarşısını almağa çalışırdı.
Qətliam günü
30 yanvar 1948-ci il, Nyu-Dehli. Mahatma Qandi hər gün olduğu kimi dualar üçün insanlarla görüşə gedirdi. Həyətə daxil olarkən izdiham arasından bir nəfər yaxınlaşdı.
Bu şəxs hindu radikalı Nathuram Godse idi. O, Qandinin müsəlmanlarla barışıq siyasətinə qarşı çıxır, onu Hindistanın zəifləməsində ittiham edirdi. Godse yaxın məsafədən üç dəfə atəş açdı. Mahatma Qandi yerə yıxılarkən son sözləri belə oldu:
“Hey Ram!” (“Ey Allah!”).
Hadisənin nəticələri
Qandinin ölümü təkcə Hindistanı deyil, bütün dünyanı sarsıtdı.
Hindistanda milyonlarla insan küçələrə çıxdı, qəm və kədər dalğası yayıldı.
Onun dəfni böyük izdihamla keçdi – milyonlarla insan cənazə kortejini müşayiət etdi.
Qandinin qətli bir çoxlarına göstərdi ki, nifrət və radikalizm milli birlik üçün ən böyük təhlükədir.
Godse isə həbs olundu və bir il sonra edam edildi.
Qandinin irsi
Qandi güllələnsə də, onun fikirləri ölmədi. Onun zorakılığa qarşı mübarizə prinsipi sonradan Martin Lüter Kinq və Nelson Mandelaya ilham verdi.
“Ahimsa” fəlsəfəsi Hindistanın milli kimliyinin ayrılmaz parçasına çevrildi.
Qandi sadə həyat tərzi ilə bütün dünyada siyasətçilərə örnək oldu.
Tarixi dərslər
1. Sülh yolunu seçən liderlər ən çox risk altında olurlar. Çünki onların mövqeyi radikal qrupların maraqlarına ziddir.
2. Barışıq siyasəti bəzən daha çox cəsarət tələb edir. Qandi güllələr qarşısında belə zorakılığa qarşı prinsipindən dönmədi.
3. Bir insanın ideyaları ölə bilməz. Qandinin həyatı sona çatsa da, onun düşüncələri hələ də dünyada milyonlarla insan üçün yol göstəricidir.
Rauf RƏCƏBOV
Reyting.az
