Azərbaycan Mərkəzi Bankının məhsul meneceri Emil Ağcayevin Bakı Fintex Forum-2025-də verdiyi açıqlama ölkədə rəqəmsal ödəniş infrastrukturunun beynəlxalq inteqrasiya mərhələsinə keçdiyini göstərir. Onun sözlərinə görə, AZ-QR standartı sayəsində yaxın gələcəkdə Azərbaycana gələn turistlər öz ölkələrinin mobil bank tətbiqləri vasitəsilə burada ödəniş edə biləcəklər. Bu texnoloji yenilik həm maliyyə ekosistemi, həm də turizm sektoru üçün əhəmiyyətli dönüş nöqtəsi hesab olunur. Çünki söhbət yalnız ödəniş rahatlığından deyil, iqtisadi dövriyyənin şəffaflaşması və ölkənin fintex bazarının qlobal rəqabətə açılması imkanlarından gedir.
Rəqəmsal ödənişlər sahəsində beynəlxalq uyğunluq hazırda qlobal maliyyə sisteminin əsas tendensiyalarından biridir. Xüsusilə Asiya ölkələrində - Çin, Sinqapur, Tayland və Malayziyada - bu model artıq geniş tətbiq olunur və turistlər hər hansı əlavə qeydiyyat və ya valyuta məhdudiyyəti olmadan alış-verişlərini mobil tətbiqlərlə həyata keçirirlər. Bu təcrübə həm turizmin gəlirlərini artırır, həm də xırda və orta sahibkarların müasir ödəniş sistemlərinə keçidini asanlaşdırır. Azərbaycan bu istiqamətdə addım atmaqla həm öz milli fintex potensialını genişləndirir, həm də region ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrdə rəqəmsal harmoniyaya nail olmağa çalışır.
AZ-QR standartının beynəlxalq normalara əsaslanması onun texnoloji elastikliyini təmin edir. Belə ki, bu sistem müxtəlif bank və fintex platformaları ilə inteqrasiyada problemləri minimuma endirir. Bu xüsusiyyət xüsusilə regional iqtisadi əlaqələr kontekstində önəmlidir. Məsələn, əgər Türkiyə və Qazaxıstanla qarşılıqlı inteqrasiya mexanizmləri tam işlək vəziyyətə gətirilərsə, hər iki ölkədən gələn turistlər öz mobil tətbiqləri ilə Azərbaycanda ödəniş edə biləcək, bu da ölkəyə daxil olan turizm gəlirlərinin səmərəliliyini artıracaq. Azərbaycan üçün bu, həm də valyuta axınının rəqəmsallaşması deməkdir ki, bu da pul siyasətinin idarə olunmasında Mərkəzi Bank üçün əlavə üstünlük yaradır.
Fintex ekosisteminin bu cür açıq modelə keçidi həm də daxili bazarda rəqabət mühitini stimullaşdıracaq. Banklar və ödəniş provayderləri artıq yalnız daxili bazar üçün deyil, həm də regional əməliyyatların bir hissəsi kimi fəaliyyət göstərəcək. Bu, xidmət keyfiyyətini artırmaqla yanaşı, əməliyyat xərclərini də azaldacaq. Qlobal təcrübə göstərir ki, açıq ödəniş sistemlərinin tətbiqi ölkələrdə nağdsız iqtisadiyyatın payını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Məsələn, Sinqapurda bu göstərici hazırda 90 faizə yaxındır. Azərbaycanda isə Mərkəzi Bankın son məlumatına əsasən, nağdsız əməliyyatların payı 2024-cü ilin sonuna doğru 44 faizi keçib. AZ-QR kimi sistemlərin tam işə düşməsi bu rəqəmi qısa müddətdə daha da artırmaq potensialına malikdir.
Turistlər üçün belə imkanların yaradılması həm də Azərbaycanın beynəlxalq turizm bazarında rəqabət qabiliyyətini gücləndirəcək. Müasir turistlər rahatlıq və texnoloji əlçatanlığa böyük önəm verir. Onların fiziki pul dəyişmədən, valyuta çevrilməsi və ya əlavə ödəniş kartı ehtiyacı olmadan alış-veriş edə bilməsi ölkənin imicinə birbaşa təsir edən faktordur. Bu, eyni zamanda ölkədə xidmət sektorunun, xüsusilə iaşə, nəqliyyat və əyləncə sahələrinin rəqəmsal transformasiyasını sürətləndirəcək. Beləliklə, AZ-QR təkcə texnoloji yenilik deyil, həm də turizm və xidmət sektorunun iqtisadi məhsuldarlığını artıran vasitə kimi çıxış edir.
Bununla yanaşı, beynəlxalq inteqrasiya texnoloji və normativ çətinliklər də yaradır. Ödəniş təhlükəsizliyi, məlumatların qorunması, mübadilə kurslarının real vaxtda yenilənməsi kimi məsələlər bu sistemin davamlı işləməsi üçün əsas texniki şərtlərdir. Azərbaycan bu mərhələdə həm texnoloji, həm də hüquqi infrastrukturun uyğunlaşdırılmasına yönəlmiş addımlar atmalıdır. Avropa İttifaqı və Asiya ölkələrinin təcrübəsində olduğu kimi, bu cür sistemlərin effektiv fəaliyyəti üçün milli ödəniş platformaları ilə beynəlxalq protokollar arasında koordinasiya mexanizmləri zəruridir. Bunun həyata keçirilməsi ölkənin fintex sektoruna daha çox investisiya cəlb etməyə və innovativ məhsulların istehsalını stimullaşdırmağa şərait yaradacaq.
