Son illərdə qlobal iş dünyasında "daha az işləyib daha çox qazanmaq" anlayışı sosial media və iş həyatı tədqiqatlarında tez-tez müzakirə olunur. Bu konsepsiya əsasən qısaldılmış iş həftəsi, çevik iş qrafiki və performansa əsaslanan əmək haqqı sistemləri ilə bağlıdır. Avropa və Şimali Amerikada aparılan təcrübələr göstərir ki, iş günlərinin və ya həftəlik iş saatlarının azaldılması işçilərin məhsuldarlığını, ruh sağlamlığını və ümumi iqtisadi göstəriciləri təsir edə bilər.
Qısaldılmış iş həftəsinin əsas ideyası işçilərin eyni məhsuldarlığı daha qısa vaxtda təmin etməsidir. Bu modelin tətbiqi İskandinaviya ölkələrində, məsələn, İsveçdə və Danimarkada sınanmışdır. İsveçdə aparılan pilot layihələr zamanı həftəlik iş saatlarının 30-a endirilməsi nəticəsində işçilərin stress səviyyəsi azalmış, xəstəlik günləri kəskin şəkildə düşmüş, həmçinin məhsuldarlıq səviyyəsi əvvəlki dövrə bərabər qalmışdır. Bununla yanaşı, layihə iqtisadi baxımdan həm şirkətlər üçün xərcləri optimallaşdırmağa, həm də işçi məmnuniyyətini artırmağa xidmət edib.
Əlavə olaraq, qısaldılmış iş həftəsi əmək bazarında yeni tələbat modellərini formalaşdırır. İşçilərin sərbəst vaxtının artması xidmət sektoruna və əyləncə sənayesinə tələbatı yüksəldir. Bu isə dolayısı ilə iqtisadi dövriyyəyə müsbət təsir göstərir. ABŞ-da aparılan araşdırmalar göstərir ki, işçilərin həftəlik iş saatlarının 32-36-ya endirilməsi nəticəsində məhsuldarlıq azalmadan işçi rotasiyasında elastiklik yaranır və əksər hallarda işçi məmnuniyyəti 20-25 % artır.
Azərbaycan kontekstində isə qısaldılmış iş həftəsinin iqtisadi təsirləri daha çox pilot layihələr və sektor spesifik yanaşmalarla ölçülə bilər. Xüsusilə informasiya texnologiyaları, yaradıcılıq sahələri və xidmət sektoru qısa iş həftəsinə nisbətən uyğun gəlir. Burada məqsəd məhsuldarlığın saatla deyil, nəticələrlə ölçülməsini təmin etməkdir. Dövlət və özəl sektor müəssisələri işçi performansını effektiv monitorinq vasitələri ilə qiymətləndirməli, qısaldılmış iş həftəsinin məhsuldarlığa və xərclərə təsirini izləməlidir. Makroiqtisadi səviyyədə, iş saatlarının azaldılması istehlakın artmasına və xidmət sektorunda iş yerlərinin yaradılmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, istehsal və sənaye sektorunda qısaldılmış iş həftəsi əlavə əmək ehtiyacını yarada və əmək xərclərini artıraraq məhsul qiymətlərinə təsir göstərə bilər. Buna görə də bu yanaşmanın geniş tətbiqi tədrici və sektor əsaslı olmalıdır.
Nəticə etibarilə, "daha az işləyib daha çox qazanmaq" prinsipi müəyyən sektor və iş şəraitində mümkündür. Qısaldılmış iş həftəsi işçi məmnuniyyətini və məhsuldarlığı artırmaqla yanaşı, xidmət bazarına və iqtisadi dövriyyəyə müsbət təsir göstərə bilər. Lakin sənaye və istehsal yönümlü sahələrdə tətbiq daha ehtiyatlı olmalı, məhsuldarlıq və xərclər balansı diqqətlə izlənməlidir. Bu yanaşma həm qlobal təcrübələrdən, həm də yerli iqtisadi göstəricilərdən istifadə edərək planlaşdırılmalıdır.
