Alimlər qızdırmanı daşıyan ağcaqanadların davranışını öyrənərək, bu həşəratların əsassız uçmadığını aşkar ediblər...
Poliqon-nun məlumatına görə, Current Biology jurnalında dərc olunan yeni tədqiqat göstərib ki, ağcaqanadlar insan qoxusunu tutur və hücum üçün yer tapana qədər ona qətiyyətlə təqib edir.
Tədqiqatçılar Zambiyada ağcaqanadları öyrəniblər. Onlar açıq havada 990 kubmetr həcmdə xüsusi bir qəfəs inşa ediblər. Ağcaqanadları müşahidə edərək, qoxunun onları heyrətamiz dəqiqliklə insanlara yönəltdiyini aşkar ediblər.
Aparılan işi Con Hopkins Universitetinin Blumberq İctimai Sağlamlıq Məktəbindən (JHBSPH) fəlsəfə doktoru Konor C. MakMeniman rəhbərlik edib. Onun tədqiqatları ağcaqanadların sensor biologiyasına və insan qoxusunun bu həşəratların qurban axtarışına necə təsir etdiyinə yönəlib.
Alimlər gecələr yüz qızdırma ağcaqanadlarını (dişisini) istilənən eniş platformaları və nəzarət altında olan hava axınları ilə test ediblər. Testlər zamanı ağcaqanadlar ardıcıl olaraq bir insanların qoxusunu digərlərinin qoxusuna üstün tutub və hər gecə eyni qoxunu izləyiblər. İsti isə yalnız qoxu həşəratları hədəfə kifayət qədər yaxınlaşdırdıqda vacib oldu və süni dəri üzərində son enişi asanlaşdırıb.
Zambiya sahə sistemi təsdiq edir ki, qoxu böyük məsafələrdə əsas siqnal olaraq qalır, görmə və istilik isə qoxu aşkar edildikdən sonra köməkçi rol oynayır. Məlumdur ki, ağcaqanadlar uçucu üzvi birləşmələrdən ibarət qoxuları hiss edir. Bu qazlar asanlıqla dəridən və nəfəs alıverişdən buxarlanır və məlumatı havada daşıyır.
Laboratoriya tədqiqatları ağcaqanadların ammonyak və süd turşusu ilə qısa zəncirli turşuların qarışığına olan güclü marağını əlaqələndirib. Ağcaqanadların reaksiyası bu qarışıqlara hər hansı bir fərdi komponentdən daha güclü idi.
Ayrıca bir tədqiqat, insanların ağcaqanadlar üçün cəlbediciliyini bir neçə gün ərzində qabaran müəyyən dəri turşularının yüksək səviyyəsi ilə əlaqələndirib. Molekulyar məlumatlar göstərir ki, ağcaqanadlardakı reseptorlar xüsusi olaraq bu qısa zəncirli turşulara reaksiya verir.
Tədqiqatçılar könüllülərin yatdığı çadırlardan insan dərisinə yaxın temperaturda olan istilənmiş hədəflərə hava axını yönəldiblər. Sonra isə ağcaqanadların enişlərini qeydə alıblar.
Məlum olub ki, insan qoxularının tam axını bu həşəratları güclü cəlb edir. Ən cəlbedici insanlar müəyyən karbon turşularından daha çox, ən az cəlbedici insanlar isə bu turşulardan daha az və daha çox evkaliptol ifraz ediblər.
Yanaşmalardan biri, ağcaqanadlarıinsanlardən yayındırmaq üçün onlar üçün ən cəlbedici turşuları tələlərdə istifadə etməkdir. Digəri isə insanın kimyəvi profilini yumşaltmaqla onun aşkarlanmasını çətinləşdirməyə imkan verir. Effektiv müdafiə, ehtimal ki, bir neçə qoxu komponentinin eyni vaxtda tənzimlənməsini və ağcaqanadların sensor reseptorlarına təsir göstərməyi tələb edəcək. Alınan məlumatlar həmçinin səhiyyə xidmətlərinə şəbəkələrdən və püskürtmələrdən, həmçinin tənzimlənmiş qoxulu tələlərdən istifadə edərək tədbirləri daha yaxşı planlaşdırmaq və xəstəliklər yayılma riskini azaltmaqda kömək edə bilər.
Poliqon.info
