Alimlər bir bakteriyadan istifadə edərək, plastik tullantıları uğurla ağrıkəsicilərə çeviriblər. Bu gün bir çox dərman kimi, asetaminofen və ya daha çox bilindiyi kimi parasetamol, əsasən qalıq yanacaqlardan istehsal olunur. İqlim böhranı ilə mübarizədə qalıq yanacaqlardan istifadənin azaldılması ilə yanaşı, plastik tullantıların təkrar emalı da böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Hafta.az-ın “Science Alert”ə istinadən yazdığına görə, Edinburq Universitetinin tədqiqatçıları eyni vaxtda bu iki məqsədə xidmət edən əsaslı kəşf ediblər. Onlar Escherichia coli adlı geni dəyişdirilmiş bakteriyaların köməyi ilə şüşələrdə istifadə edilən plastikdən parasetamol istehsal ediblər.
“Nature Chemistry" jurnalında dərc edilən araşdırmada ümumiyyətlə şüşə qida qablaşdırmalarında olan polietilen tereftalat (PET) plastiklərindən istifadə olunub. Alimlər PET şüşələri kimyəvi yolla parçalamaqla başlayıblar. Daha sonra bu materialı geni dəyişdirilmiş E.coli bakteriyalarına yedizdiriblər.
Komanda bakteriyaların molekulları azot ehtiva edən üzvi birləşməyə çevirmək üçün katalizator kimi fosfatdan yararlandığını müşahidə edib.
Araşdırmaya görə, bu transformasiyada Lossen yenidən təşkili adlanan reaksiya baş vermiş olmalıdır. Maraqlıdır ki, təbiətdə normal müşahidə olunmayan və çətin laboratoriya şəraiti tələb edən bu reaksiya canlı hüceyrələr vasitəsilə uğurla həyata keçirilib.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, reaksiya nəticəsində ortaya çıxan PABA bakteriyaların böyüməsi üçün lazım olan kritik maddədir və adətən hüceyrədəki digər maddələrdən istehsal olunur. Lakin eksperimentdə genetik olaraq dəyişdirilən və bunu istehsal etməsinə mane olan E. coli PET materialından istifadə etməli olub. Elm adamları daha sonra bakteriyalara biri göbələklərdən, digəri isə torpaq bakteriyalarından alınan iki gen əlavə edərək, PABA-nı parasetamola çevirməyə imkan veriblər.
Kimya və biologiyaya əsaslanan sıçrayış eyni zamanda həm plastik çirklənməyə, həm də qalıq yanacaq istifadəsinə həllər təklif edir.
Komanda, E. coli istifadə edərək 92 faizə qədər səmərəliliklə 24 saatdan az müddətdə PET əsaslı xammalı parasetamola çevirə bildiklərini söyləyib. Proses otaq temperaturunda da baş verir, yəni istilik və ya soyutma zamanı heç bir enerji sərf olunmur.
