“Vicdanlı oğru” obrazı bir çox ölkələrin mədəniyyətlərində məşhurdur və bu, folklorda, musiqidə, kinoda öz əksini tapıb. Sovet kinosunda bu obrazı ekranda İnnokenti Smoktunovski məşhur “Avtomobildən qorun” komediyasında təcəssüm etdirib. Bununla belə, az adam bilir ki, Detoçkinin çox real prototipi olub – residivist oğru Boris Ruvimoviç Venqrover.
Boris Ruvimoviç 1918-ci ildə Qərbi Sibirin İrkutsk şəhərində anadan olub. Uşağın atası Rusiya imperiyası dövründə “qanuni oğru” olub. Mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı amansız mübarizə aparan sovet dövründə o, çətin günlər keçirib. 1920-ci illərin ortalarında Ruvim Venqrover daha bir quldurluq hadisəsi törədərkən tutulub, həbs edilib və tezliklə banditizm maddəsi ilə edam olunub.
İllər sonra məktəbi bitirən Boris Moskvaya köçüb və orada “Dəmir Feliks” adlandırılan NKVD rəhbəri Dzerjinskinin qardaşı qızı Yadviqa Gedra ilə tanış olub. Bundan sonra o, paytaxtda məişət oğurluğu üzrə “ixtisaslaşmağa” qərar verərək cinayət fəaliyyətinə başlayıb.
Venqrover moskvalıların mənzillərinə girmək üçün müxtəlif cihazlardan, əsasən də usta açarlarından istifadə edib. Çünki o vaxtlar qıfılları müəyyən bir bacarıqla açmaq çətin olmayıb. Sosialist vətənində bir çox evlərin qapıları ümumiyyətlə bağlı olmayıb. Boris diqqətlə, sakit və tələsmədən işləyib. O, heç bir iz buraxmayıb, yalnız əlcəklərlə iş görüb.
Oğru tək işləyib, lakin aktyorluq bacarığına və şəxsi xarizmasına arxalanaraq heç vaxt panikaya düşməyib. Hətta bir gün giriş dəhlizində qarət etdiyi mənzilin sahibi ilə üz-üzə gəlib, qapını onun üçün açıq saxlayıb və papağını qaldırıb salam verib. Mənzil sahibi yalnız bir müddətdən sonra anlayıb ki, yad adamın papağı və paltosu ona məxsusdur.
Lakin onun bəxti 1930-cu illərin sonunda gətirməyib. O, yenidən oğurluq edərkən yaxalanıb və uzun sürən araşdırmalardan sonra 10 il həbs cəzası alıb. Dzerjinskinin bacısı qızı da həbsxanaya düşüb.
Həbsxanadan çıxandan sonra Venqrover yenidən mənzilləri soymağa başlayıb, lakin o, daha ehtiyatlı davranıb. Məktəbdə bədən tərbiyəsi müəllimi kimi işə düzəlib, idman bölmələrinin inkişafına külli miqdarda pul xərcləyib, öz pulu ilə idman meydançası tikib. Xeyirxahlığına baxmayaraq, köhnə işindən əl çəkməyib.
Hələ 1944-cü ildə Venqrover ordunun baş qərargahında işləyən polkovnik-leytenantının mənzilinə soxulub, lakin sonuncu gözlənilmədən həmişəkindən tez evə qayıdıb. Ev sahibini görən Boris başını itirməyib, tapançanı ona tuşlayıb və SMERŞ zabit vəsiqəsini göstərmiş kimi deyib ki, axtarış aparıram, səni aparacağıq. Hərbi əks-kəşfiyyatın qorxusu o qədər böyük olub ki, polkovnik-leytenant xidməti silahını heç bir müqavimət göstərmədən oğruya təhvil verib.
1968-ci ilə qədər o, artıq 25 evi sakitcə qarət edib, lakin 26-cı evdə ələ keçib. Acgözlük onu ələ verib. Növbəti mənzildə o, tamahına müqavimət göstərə bilməyib, əlcəyini çıxarıb və stəkanda bahalı şampan içib. Nəhayət, milis oğrunu tapmaq üçün əl izlərindən istifadə edib. Ancaq cəzası qısa olub və azadlığa çıxandan sonra yenidən oğurluğa başlayıb.
Venqrover cinayət yolu ilə qazandığı pulun bir hissəsini ictimai ehtiyaclara xərcləyib, uşaqların idmanla məşğul olmasına kömək edib. Xüsusən də ehtiyacı olan ailələrə böyük miqdarda vəsait verib. Bu, onu törətdiyi cinayətlərə görə məsuliyyətdən azad etməyib, amma yenə də tipik quldurlar sırasından seçilməyə imkan verib.
Zaman keçdikcə qocalıq öz təsirini göstərib. O, diqqətsiz və unutqan olub. Başqa bir oğurluq zamanı ev sahibəsi onu yaxalayıb. Artıq gəncliyini və çevikliyini itirmiş Venqrover qısa müddətdə milis tərəfindən saxlanılıb. Bu dəfə “xeyriyyəçi oğru”ya 10 il iş verilib və həbsxanadan onun cansız bədəni çıxarılıb. Boris Venqroverin dəfn olunduğu yer hələ də məlum deyil.
İlkin Nəcəf
