"Keçmiş XİN rəhbərinin təşəbbüsü ölkə daxilində sərt qarşıdurma doğurub..."
İranın keçmiş xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərifin "Foreign Policy" jurnalında dərc olunan məqaləsi İranın daxili və xarici siyasət gündəminə bomba kimi düşüb.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "İran İnternational" nəşri yazıb.
Zərif öz məqaləsində İsrailin Qəzza, Suriya və İran ərazilərinə hücumlarını xatırladaraq, regionun "daimi təhdidlər paradiqması"ndan çıxaraq "imkanlar paradiqmasına" keçməli olduğunu vurğulayıb. O, İrandan başlayaraq qonşularla və Qərblə yeni diplomatik dialoqun açılmasını, hətta ABŞ-la "təcavüz etməmək paktı" imzalanmasını mümkün yol kimi təqdim edib.
"Tarixi determinizmdən qurtulmaq" və regional əməkdaşlıq
Zərifin sözlərinə görə, "tarixi determinizmdən qurtulmaq" və "ümumi gələcək qurmaq" üçün Tehran öz daxilində islahatlara başlamalı, sonra bunu regiona ötürməlidir. O, İranda və qonşu ölkələrdə enerji əməkdaşlığı, nüvə silahlarının yayılmaması, iqtisadi tərəfdaşlıq və mədəni yaxınlaşmanın "ümumi rifahın mühərriki" ola biləcəyini qeyd edib.
Daxildə sərt qarşıdurma: liberalizm və "müqavimət oxu"
Lakin bu çağırış Tehranda kəskin siyasi qarşıdurma yaradıb. İranın sərt xətt tərəfdarları - :Kayhan, Javan" və "Vatan Emruz" kimi qəzetlər Zərifi "xain", "Qərbə təslim olan" və "müqavimətə qarşı çıxan liberal" adlandıraraq sərt hücum ediblər. Onların arqumentinə görə, Tehran yalnız "müqavimət oxu"na arxalanmaqla yaşaya bilər, diplomatiya isə zəiflik göstəricisidir.
İslahatçı düşərgənin çağırışları və xalqın səsi
Əksinə, islahatçı düşərgə - keçmiş prezident Həsən Ruhani, keçmiş baş nazir Mir-Hüseyn Musəvi, həmçinin "İslahat cəbhəsi"nin digər fiqurları Zərifin təşəbbüsünü dəstəkləyərək, daxili siyasi açılımları və nüvə proqramının məhdudlaşdırılmasını təklif edirlər. Üstəlik, 180 iqtisadçı iqtisadi və siyasi modelin yenidən qurulmasına çağırış edib, 78 sabiq diplomat isə xalqın istəyinə uyğun xarici siyasət tələb edən birgə bəyanat yayıb.
Hərbi ritorika və artan gərginlik
Sərt təzyiqin digər tərəfi isə hərbi ritorikanı daha da gücləndirir. SEPAH-ın ali rəhbər müşaviri general Yəhya Rəhim Səfəvi "İran İsrail və ABŞ-la əslində atəşkəsdə deyil, müharibə vəziyyətindədir" deyə bəyan edib. Parlament üzvü Əmir Həyyat-Moqəddəm isə ABŞ və Avropanı uzaqmənzilli raket zərbələri ilə hədələyərək, İranın dənizdən 2 min kilometr məsafədə belə Vaşinqton və Nyu-Yorka çata biləcəyini açıqlayıb.
Gələcək seçimi: diplomatiya yoxsa silahlar?
Beləliklə, İran indi kəskin bir seçim qarşısındadır: Zərifin dediyi kimi, "fəlakətli keçmişi davam etdirmək" və ya "ümumi gələcək qurmaq üçün cəsarətli diplomatiyaya keçmək". Lakin daxildəki dərin siyasi parçalanma və xaricdən artan təzyiqlər bu keçidi olduqca mürəkkəbləşdirir. İranın gələcəyi diplomatiyada, yoxsa silahların kölgəsində formalaşacaq - bu, hələlik açıq sual olaraq qalır.
