Alimlər qonşu qalaktikada, güman edilir ki, bu siqnalı yaradan naməlum bir obyekt aşkar etməklə, kosmosun dərinliklərindən gələn müəmmalı radio partlayışının mənşəyini müəyyən ediblər...
Poliqon xəbər verir ki, bu barədə Daily Mail yazır.
Harvard və Smitsonian Astrofizika Mərkəzi ilə Makqill Universitetinin (Kanada) birgə qrupu müəyyən edib ki, indiyə qədər qeydə alınmış ən parlaq Sürətli Radio Partlayışlarından (FRB) biri Yerdən cəmi 130 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşən NGC 4141 qalaktikasından gəlib.
FRB-lər kosmosda baş verən, inanılmaz dərəcədə sürətli və güclü, yalnız bir neçə millisaniyə davam edən radio dalğa partlayışlarıdır. Güman edilir ki, onlar kütləvi ulduzların partlaması (supernova) kimi ekstremal kosmik hadisələr nəticəsində yaranır və özlərindən sonra yüksək sıxlığa və maqnit sahəsinə malik neytron ulduzları - maqnetarları buraxırlar.
Lakin bəzi alimlər hesab edir ki, FRB-lər süni mənşəli ola bilər, yəni maddənkənarlı sivilizasiya tərəfindən göndərilən güclü radio siqnallar kimi qabaqcıl maddənkənarlı texnologiyalardan gələ bilər.
Mart ayında aşkar edilmiş və FRB 20250316A və ya "RBFLOAT" adlandırılan bu güclü partlayış, astronomların dəqiq yerini müəyyən etməyi bacardıqları ilk partlayış oldu və onun mənbəyini qonşu qalaktikada təyin ediblər.
Bundan əlavə, Ceyms Vebb Kosmik Teleskopundan (JWST) istifadə edən tədqiqatçılar, radio siqnalın həqiqi mənbəyini gizlədiyi güman edilən, özləri tərəfindən NIR-1 adlandırılan zəif bir infraqırmızı şüalanma müşahidə ediblər.
Makqill Universitetindən olan postdok Mauson Sammons deyib: "Bu, təkrarlanmayan tək partlayışları belə yüksək dəqiqliklə müntəzəm olaraq yerini müəyyən edə biləcəyimiz yeni bir dövrün başlanğıcıdır. Bu, onların təbiəti haqqında anlayışımızı tamamilə dəyişir."
FRB partlayışı Böyük Ayı bürcü tərəfdən gəlib. Onun mənbəyinin NGC 4141-in kənarında, ölçüsünə görə ulduz sıxışması ilə müqayisə edilə bilən kiçik bir ərazidə olduğu müəyyən edilib.
Bu qalaktika 130 milyon işıq ili uzaqlıqda yerləşsə də, kainatın o biri ucundan milyardlarla işıq ili uzaqlıqdan gələn digər FRB-lərlə müqayisədə nisbətən yaxın hesab olunur.
Kəşf Kanada radio teleskopu CHIME köməyi ilə edilib. CHIME nadir hallarda baş verən partlayışları tutmaq üçün xüsusi hazırlanıb. Teleskop yaxınlarda Britaniya Kolumbiyasından Kaliforniyaya qədər bütün Şimali Amerikada yerləşdirilən "axtarış" teleskopları ilə təchiz edilib. Bu, siqnalın yerini inanılmaz dəqiqliklə müəyyən etməyə imkan verib - təxminən 200 kilometr məsafədən bir sikkəni görmək kimi.
Partlayış aşkar edildikdən sonra alimlər eyni nöqtənin ətraflı infraqırmızı şəkillərini əldə etmək üçün JWST-dən istifadə etdilər və orada zəif bir obyekt – ola bilsin ki, yerli bir ulduz və ya başqa bir şey aşkar ediblər.
Harvard Astronomiya Professoru Edo Berger bildirib: "FRB ətrafındakı fərdi ulduzları müəyyən etmək qabiliyyəti əvvəlki tədqiqatlarla müqayisədə böyük bir irəliləyişdir. Bu, belə güclü partlayışların mənbəyi hansı ulduz sistemləri ola bilər, onu başa düşməyə imkan verir".
RBFLOAT kimi sürətli radio partlayışları görünməyən enerjinin ani və səs-küylü bir "sinyalı" kimidir, siz göz qırpana qədər o, yox olur. Onlar avtomobil radioqramında eşitdiyiniz musiqi ilə eyni radio dalğalardan ibarət olsalar da, nəhəng bir enerji daşıyırlar - sanki bütün bir şəhər bir anda, saniyənin bir hissəsində işıqlarını yandırıb söndürmüş kimi.
Yerdəki səs və ya musiqi eşitdilən radio siqnallarından fərqli olaraq, FRB-lər ani statik bir "çıt" səsidir və dərhal yox olur.
Hal-hazırda alimlərin bu xüsusi radio partlayışa, eləcə də Kainatda müntəzəm olaraq təkrarlanan digər FRB-lərə nəyin səbəb ola biləcəyi barədə bir neçə fərziyyəsi var.
NIR-1, ömrünün son mərhələsində olan, genişlənmiş və parlaq işıq saçan bir ulduz olan qırmızı nəhər ola bilər. Alimlər hesab edir ki, onun yanında görünməyən bir yoldaş - maqnetar gizlənə bilər. O, ölməkdə olan qırmızı nəhərin maddəsini özünə cəzb etməklə FRB-ni təhrik edib.
FRB həm də, hətta maqnetarın özü Yerdən görünmək üçün çox zəif olsa belə, gənc və kütləvi ulduzların sıx qrupunda yerləşən maqnetardan gələ bilər.
Tədqiqatın müəlliflərinin üçüncü versiyasına görə, infraqırmızı parıltı ulduz deyil, partlayışın özünün sönməkdə olan "izləri" ola bilər. Alimlər onun parlaqlığının azalıb-azalmadığını başa düşmək üçün yenidən müşahidə etməyi planlaşdırırlar - bu, mənbəni aşkar etməyə kömək edəcək.
Əgər qısamüddətli siqnalın mənbəyi maddənkənarlı olsaydı, əgər maddənkənarlılar kosmosa güclü qısa radio siqnal göndərsəydilər, o, təbii FRB kimi görünə bilərdi. Lakin bu il öyrənilən FRB-lər ağıllı strukturların və ya kodlaşdırılmış mesajların əlamətlərini göstərmir.
Poliqon.info
