Prezident İlham Əliyevin avqustun 21-də Kəlbəcərə növbəti səfərindən sonra bu dağlar diyarının tərifi dillərdən düşmür. Hamı və hər kəs bir daha gördü ki, artıq bu cənnətməkan yer təkcə Azərbaycanın və Qafqazın coğrafiyasında yox, dünya miqyasında unikal inkişaf məkanına çevrilir. Həmin gün 27 ildən çox yurd həsrəti çəkmiş ulu diyarın övladları, nəhayət, ata-baba ocaqlarına qayıdaraq, orada həyatın yeni nəfəsini hiss etdilər. Prezident İlham Əliyev onlarla görüşündə “Əziz kəlbəcərlilər, Kəlbəcərə xoş gəlmisiniz!” – deyərək, tarixi gün – Böyük Qayıdış münasibətilə təbriklərini çatdırdı.
Həmsöhbətimz əslən bu diyardan olan, gənclik illərindən rayonun idarəetmə orqanlarında fəaliyyət göstərmiş, sonra isə uzun illərdən bəri Nazirlər Kabineti Aparatının məsul vəzifələrdə çalışan, qaçqınların və məcburi köçkünlərin məsələləri üzrə məsul şəxs olan Qurban Sadıqovdur. O vaxt işi ilə əlaqədar Kəlbəcərin bütün ərazisini, dağları, yaylaqları addım-addım gəzib, hər kənddə insanlarla yaxın ünsiyyət qurub, hər kəsin qayğısını özününkü bilib. Xeyli müddət bir yerdə çalışdığı yazıçı-publisist, fəlsəfə doktoru Akif Əli demişkən, dağları qədər vüqarlı insanların yaşadığı Kəlbəcərin füsunkar təbiəti də gənc kadrın əsl yurdsevər bir vətəndaş kimi formalaşmasına mühüm vəsilə olub. El-obanın səmimiyyəti, saflığı onun da canına-qanına hopub. Amma 1993-cü il aprelin 2-də hərbi təcavüzə məruz qalan səfalı Kəlbəcər oda bələnib işğal olununca, Murovun sərt aşırımlarına üz tutan el-obanın əzablı günlərində Qurbangilin ailəsi də isti ocağını tərk etməli olub. O özü həmin ilin iyulundan Bakıda, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetində Qaçqınların və məcburi köçkünlərin işləri üzrə şöbədə sıravi referent kimi fəaliyyətə başlayıb və dövlət qulluğunda pillə-pillə irəliləyib.
Ən çətin günlərdə belə ruhdan düşməyən Qurban müəllim dəfələrlə “Biz o yerlərə mütləq qayıdacağıq” – deyən ulu öndər Heydər Əliyevə, dahi şəxsiyyətin layiqli varisi Prezident İlham Əliyevə öz varlığı qədər inanıb. Bu iqtidarın Qarabağda, gözəlliklər diyarı Kəlbəcərdə də möcüzə yaradaraq torpağı azad edəcəyinə, həyatı dirçəldəcəyinə inamı sarsılmaz olub. Nəhayət, bu inam özünü doğrultdu, dağlar diyarının ən uca zirvələrində Azərbaycan bayrağı dalğalanmağa başladı. İndi artıq o ulu yerlərə də köç başlayıb.
Qurban Sadıqovla söhbətimiz azad olunduqdan sonra sürətlə dirçəldilən, cənnətə çevrilən Kəlbəcərin bugünkü növrağı barədədir.
– AXC–Müsavat cütlüyü hakimiyyəti zəbt edən vaxt ölkə rəhbərliyində gedən daxili çəkişmələr, qətiyyətsizlik, təcrübəsizliklə bağlı təbəddülatlar səbəbindən Kəlbəcər kimi məğrur qala əldən getmişdi. Amma bir neçə ay sonra ulu öndərin hakimiyyətə gəlməsi sönməkdə olan ümidi inama, kövrək inamı məqsədə, hədəf amalına çevirdi. Düz 27 il “Kəlbəcərə qayıdacağıq” dedik, buna günbəgün daha ürəkdən inandıq və nəhayət, 44 günlük Zəfər Yürüşü zamanı düşmənə sərt, barışmaz üzümüzü göstərməyimiz hesabına Laçın və Ağdam kimi, Kəlbəcər də bir güllə belə atılmadan geri alındı, – deyə Qurban müəllim söhbətə başladı. – Bu gün artıq həmyerlilərimin bir qismi Kəlbəcər şəhərində 1-ci yaşayış kompleksinin ərazisində tikilmiş fərdi və çoxmərtəbəli evlərə köçüb. Qətiyyətlə deyirəm: əlçatmaz zirvələri qəhrəmancasına fəth etməyimizin kökündə 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə ümummilli liderin siyasi hakimiyyətə qayıtması, 1994-cü ildə Qarabağ münaqişəsində atəşkəsə və karbohidrogen ehtiyatları üzrə “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanmasına nail olması, sonrakı dövrlərdə iqtisadiyyatımızın və hərbi gücümüzün artırması, eyni zamanda xalqımızın işğala məruz qalmış tarixi torpaqlarımızın azadlığı naminə hər cür fədakarlığa hazırlıq əzmi, qələbəyə möhkəm inamı durur. Heydər Əliyev məktəbinin ən layiqli yetirməsi, möhtərəm Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin siyasi qətiyyəti, sərkərdəlik bacarığı, dövlət–xalq–ordu birliyinin sarsılmazlığı, Azərbaycanın dünya birliyində öz layiqli yerini tutması haqq işimizin böyük qalibiyyətlə başa çatmasını təmin edib.
– Sakinlərlə görüşündə cənab İlham Əliyev bu nüansa bir daha toxundu...
– Doğrudur. Orada dövlət başçısının dediklərinin bir qismini olduğu kimi təkrarlamaqdan məmnunluq duyuram. Möhtərəm Prezidentimiz dedi: “Azərbaycan dövləti və Azərbaycan xalqı bir yumruq kimi birləşdi və biz Ermənistanı cəmi 44 gün ərzində kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur etdik... Kəlbəcər bir güllə atılmadan azad edildi. Siz kəlbəcərlilər bu bölgənin relyefini, iqlimini çox yaxşı bilirsiniz. Mən də çox yaxşı bilirəm, çünki dəfələrlə burada olmuşam və əvvəlki dövrlərdə buraya Ömər aşırımından keçmişəm. Kəlbəcəri 2020-ci ilin sonunda, – artıq qış başlanmışdı, – hərbi yolla azad etmək böyük itkilərlə nəticələnərdi. Təbii ki, biz azad edəcəkdik. Çünki Ermənistan ordusunu biz o vaxt, demək olar ki, məhv etmişdik. Ancaq onların güclü istehkamları var idi. O vaxt Ağdərə rayonu bizim nəzarətimizdə deyildi. Tək yeganə yol Murov istiqamətindən idi və yenə də deyirəm, biz böyük itkilər verə bilərdik. Ona görə tarix bir daha göstərdi ki, 2020-ci il noyabrın 10-da müharibənin dayandırılması ən düzgün addım idi”. Bax, belə alındı Kəlbəcər.
– Qurban müəllim, doğma yurdda azad nəfəs almaq, qayıdış iftixarını yaşamaq necə bir hissdir?
– Sevinc, qürur dolu kövrək bir hissdir. İlk növbədə, Prezidentimiz İlham Əliyevin tarixi və çoxşaxəli fəaliyyətinin sayəsində bizə bu səadət bəxş olunub. Dövlət başçımızın Kəlbəcərə növbəti səfərində görülən işlərlə tanışlıqlardan, təməlqoymalardan, açılışlardan sonra sakinlərə mənzillərin açarlarını təqdim etməsi, onlara ən səmimi, ən xoş sözlər söyləməsi hər birimizin ürəyini dağa döndərdi. Kəlbəcər azad ediləndən sonra oraya etdiyi ilk qalibiyyət səfərindəcə cənab İlham Əliyev bəyan etmişdi ki, Kəlbəcəri cənnətə çevirəcəyik... Budur, həmin cənnətin qapıları artıq kəlbəcərlilərin üzünə açıldı.
Necə ki, Vətən müharibəsində qazanılan qələbə dünya miqyasında analoqu olmayan möhtəşəm Zəfərdir, eləcə də bu Zəfərin nailiyyətlərinin, bəhrələrinin dünyada bənzəri yoxdur. Bu gün Qarabağı, Şərqi Zəngəzuru başdan yaradan qurucu lider İlham Əliyev Kəlbəcəri də artıq Azərbaycan və Qafqaz timsalında yox, dünya miqyasında unikal inkişaf məkanına çevirir. Rekord müddətdə rahat yolların, uzun-uzun tunellərin çəkilişi, su-elektrik yarımstansiyalarının hər tərəfi nura qərq etməsi, yaşayış komplekslərinin artıq insan nəfəsi ilə isinməsi... bütün bu layihələrin gerçəkləşməsi əsl möcüzələrdir. Təkcə yol, işıq infrastrukturu deyil, eyni zamanda bütün digər sahələrdə böyük işlər görülür. Kəlbəcər şəhərinin Baş planı Prezidentin tapşırığı ilə hazırlanıb və Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq olunub. Buna uyğun olaraq işlər davam etdirilir. 1-ci və 2-ci yaşayış komplekslərinin təməlqoymasından sonra orada nələr yaradılmayıb! Avqustun 21-ə təsadüf edən son tarixi səfər zamanı isə artıq 3-cü və 4-cü komplekslərin, şəhər parkının özülləri qoyuldu. Vəng kəndində “Aşağı Vəng”, “Nadirxanlı” və “Çaykənd” kiçik su elektrik stansiyalarının açılışı reallaşdı. Sakinlərlə heç vaxt unudulmayacaq təsirli bir görüş oldu...
– Sözünüzü balla kəsim, hətta Prezident İlham Əliyev “Balland–Kəlbəcər balı, arı və arıçılıq məhsulları mağazası”nın açılışında iştirak etdi.
– Bəli. Arıçılıq Kəlbəcər əhalisinin əsas məşğulluq sahələrindən biri olub və bu peşə nəsildən-nəslə ötürülərək bu günə qədər qorunub saxlanılıb. Vətən müharibəsindən sonra bu sahə üzrə ixtisaslaşan kəlbəcərlilər doğma torpağa qayıdaraq ailə təsərrüfatlarını yenidən qurublar. Onların istehsal etdiyi bal Kəlbəcərin ən ucqar və səfalı yaylaqlarında bitən çiçəklərdən toplanır. Rayonun dağlıq relyefi, nadir və çoxçeşidli florası, yüksək dağ çaylarının ətrafındakı əlverişli mikroiqlim burada istehsal olunan balın həm dad, həm keyfiyyət, həm də müalicəvi xüsusiyyətlərinə müsbət təsir göstərən əsas amillərdir. Ötən dəfə arıçılarla görüşündə cənab İlham Əliyevin zarafatla “Bu arılar bizə dəyməz” deməsinin necə xoş ovqat yaratması da yadımızdadır. Gələcəkdə Kəlbəcər arıçılıq məhsullarının “Made in Azerbaijan” brendi ilə dünya bazarlarına çıxarılması və onlayn satış platformasının yaradılması planlaşdırılır. Bu kimi layihələr təkcə arıçılığın inkişafı baxımından deyil, eyni zamanda, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə sosial-iqtisadi dirçəlişin təmin olunması, ekoloji cəhətdən təmiz məhsulların istehsalı və regionun kənd təsərrüfatı potensialının gücləndirilməsi baxımından da mühüm əhəmiyyətə malikdir.
– Artıq “İstisu” geniş coğrafiyada mağazalarda satılır...
– Elədir. Sizə deyim ki, Kəlbəcərdə 3 mindən çox mineral bulaq var. “İstisu” onlardan yalnız biridir. 2022-ci ilin yayında Prezident İlham Əliyev “İstisu” mineral su zavodunun təməlini qoyub, “İstisu”ya öz əvvəlki şöhrətini qaytarmağı qarşıda duran vəzifələrdən biri kimi xarakterizə edib. Ötən il artıq bu zavodun açılışı oldu. İndi bu məşhur su Azərbaycanla bərabər, xarici bazarda – Gürcüstanda və başqa yerlərdə də satılır.
Onu da qeyd edim ki, öz kimyəvi tərkibi və fiziki xüsusiyyətlərinə görə, “İstisu” dünyada məşhur olan Karlovı Varı bulaqlarının (Çexiya) eynidir, lakin bir çox digər xüsusiyyətlərinə görə dünyada yeganədir. 34 hektar ərazidə salınan “İstisu” İstirahət-Müalicə Kompleksi gündəlik 300 nəfəri qəbul etmək imkanına malik olacaq. Burada sağlamlıq-bərpa mərkəzi ilə yanaşı, müasir kotteclər də tikiləcək. İşğal dövründə yararsız hala salınan sanatoriya yeni simada tam bərpa olunacaq və şəfa mənbəyinin əvvəlki şöhrəti özünə qaytarılacaq.
Təsdiqlənmiş müfəssəl Baş plana əsasən, Kəlbəcərin özünəməxsus simasının formalaşdırılması üçün ərazinin coğrafi yerləşməsinə, quruluşuna uyğun olaraq müxtəlif memarlıq ənənələrinin tətbiqi nəzərdə tutulub və həllini tapır. Baş planın konseptual əsasını sağlamlıq və dağ turizmi imkanlarının inkişafı, təbiətlə vəhdətdə yaşıl şəhər mühitinin yaradılması təşkil edir. Şəhərin mərkəzi hissəsində çoxmənzilli binalar, ətraflara doğru isə həyətyanı sahəsi olan fərdi evlər inşa olunur. Məktəb, xəstəxana, sosial obyektlər də öz yerində. Növbəti 20 il ərzində Kəlbəcər şəhərinin ərazisinin 237 hektara, əhalisinin sayı isə təxminən 17 min nəfərə çatacaq. Ümumilikdə isə rayon əhalisi təxminən 95300 nəfər təşkil edir, sakinlərin 1 şəhər, 1 qəsəbə və 56 kənddə yerləşdiriləcəyi planlaşdırılır. Yəni əvvəlki 124 kənd yeni 56 kənd miqyasında birləşdiriləcək və ilk növbədə 13 yaşayış məntəqəsi bərpa olunacaq.
Kəlbəcər şəhəri Gəncə və Laçın arasında yerləşən regional məkan kimi nəzərdə tutulub və gələcəkdə şəhər növbəti urbanizasiya mərkəzinə çevriləcək. Kəlbəcər şəhərinə nəqliyyat xətlərinin, dəmir yolunun çəkilməsi, həmçinin “yaşıl enerji” və “ağıllı şəhər” konsepsiyalarından istifadə olunması gündəmdədir.
