GlobalInfo portalından verilən məlumata görə, ain.az xəbər yayır.
Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlər son illərdə, xüsusilə geosiyasi dəyişikliklər və münaqişələr fonunda müəyyən gərginliklər yaşayıb. Azərbaycan ictimaiyyətində Rusiya ilə əlaqələrin gələcəkdə necə formalaşacağı barədə müxtəlif fikirlər mövcuddur. Bir sıra yerli araşdırma mərkəzləri və analitik qruplar ictimai rəyin Rusiya ilə əlaqələrə münasibətini araşdırırlar. Məlumdur ki, geniş əhali, o cümlədən rusdilli Azərbaycan vətəndaşları arasında Kremlə qarşı müəyyən neqativ münasibət mövcuddur.
Bəs, ümumilikdə Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə ictimai rəy necədir? Kremldə Azərbaycana qarşı hansı planlar mövcuddur?
Globalinfo.az-a danışan Beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Əziz Əlibəyli deyib ki, müəyyən daxili və qapalı arayışlarda mütəmadi sorğu nəticələri təqdim olunur:
“Misal üçün, 2022-ci ilin dekabrında açıqlanan son sosial sorğumuzda respondentlərin 81 faizi Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyətinə mənfi reaksiyalarını ifadə etmişdi. Onların cəmi 6.9 faizi isə müsbət münasibət göstərmişdi. Ümumilikdə isə, bütün zamanlara baxdıqda, geniş ictimaiyyət arasında Rusiyaya qarşı skeptik və mənfi mövqe davam edir. Kimlərin münasibətlərin normallaşmasını istədiyini müəyyən etmək isə çətindir. Son aylarda keçirilmiş sorğuların nəticələrini açıqlamaq hələ risklidir.
2024-cü ildən sonra Bakı-Moskva xəttində gərginlik artsa da, münasibətlərdə praqmatizm gözlənilir. Məsələn, ticarət, logistika və müəyyən diaspor addımları atılıb. İqtisadi davamlılıq üçün bu cür addımlar vacibdir. Amma cəmiyyətdə təhlükəsizlik və tarixi yaddaş baxımından praqmatizm mövcuddur. Rəqəmlər əsasında vahid mövqe formalaşdırmaq risklidir”.
Analitik Aşqin Kərimov bildirib ki, Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində diplomatik-siyasi gərginliklə paralel kəşfiyyat sahəsində də ciddi mübarizə gedir:
“Mümkündür ki, Rusiya Federasiyası Cənubi Qafqazdakı kəşfiyyat əməliyyatlarını son zamanlar Balkan regionundakı fəallığı ilə sinxronlaşdırır. Kreml 1995-ci ilin dekabrında Bosniya müharibəsinə son qoyan Deyton sazişini ləğv etmək səylərini davam etdirir. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun Moskvada Bosniya və Herseqovinanın Serb Respublikasının prezidenti ilə görüşü və Qərbin regiondakı təsirlərinə qarşı bəyanatları həmin strategiyanın bir hissəsidir. Qərbə meydan oxumaq üçün NATO üzvləri Polşa və Rumıniyanın hava məkanına müdaxilə edən Rusiya Avropada geniş kəşfiyyat hazırlığına başlayıb. Bu, Rusiya üçün Avropa və Cənubi Qafqazda paralel kəşfiyyat əməliyyatlarının başlanğıcı kimi qiymətləndirilir.
Azərbaycan istiqamətinə o nəzarət edir
Azərbaycanda və Ermənistanda Kremlin çoxşaxəli strategiyasına dəstək olacaq ictimai kampaniyanın təşkili prosesinin tamamlanması kimi bu hadisələr şərh oluna bilər. “The Insider” nəşrinin rus redaksiyası Kremlin Cənubi Qafqazda “eyni anda əməliyyatlar” hazırlığını ortaya qoyan kəşfiyyat məlumatlarını yayıb. Məlumata görə, Azərbaycan istiqamətində QRU zabiti Valeri Çernışov nəzarət edir. Moskva Azərbaycanın tanınmış məmurları, hərbi zabitləri və ictimai xadimləri haqqında “fon hesabatları” toplayır və Türkiyəyə qarşı balans kimi irəli sürə biləcək təşkilatların olmamasından narahatdır.
Ermənistana qarşı “Saqqal” əməliyyatı
Ermənistan istiqamətində isə QRU-nun digər zabiti Dmitri Avanesov nəzarətdədir. Nəşr bildirir ki, Ermənistan hökumətindəki “köstəbək”dən məlumatlar alaraq, baş nazir Nikol Paşinyanın hərəkətləri barədə hesabat verib. Bu əməliyyat “Saqqal” kod adı ilə tanınır.
Bu məlumatlar Rusiyanın Balkanlar, NATO üzvü olan Avropa ölkələri, Azərbaycan və Ermənistan üzərindən dörd istiqamətli əməliyyat modelini həyata keçirdiyini göstərir. Azərbaycanın Rusiya ilə gərginliyinin bir hissəsi Ermənistanla bağlıdır, çünki Bakının İrəvan üzərində təsir imkanlarının artması Kremli narahat edir.
Aşqin Kərimov
Bununla belə, Azərbaycan xüsusi xidmət orqanları – Xarici Kəşfiyyat Xidməti, Federal Təhlükəsizlik Xidməti və Baş Kəşfiyyat İdarəsi – regionda rus kəşfiyyat əməliyyatlarını yaxından izləyir. Rusiyanın Azərbaycandakı kəşfiyyat fəaliyyətlərinin ifşa olunması Bakının qabaqlayıcı strategiyasını ortaya qoyur. Əgər bu fəaliyyətlər ifşa edilməsəydi, Gürcüstandakı kəşfiyyat şəbəkəsi də dəstək üçün işə cəlb ediləcəkdi.
Xankəndidə erməni sakininin təxribat cəhdi
Eyni zamanda, Azərbaycandakı bəzi kütləvi rəyi formalaşdırma kampaniyasının arxasında kəşfiyyat subyektlərinin dayandığı ehtimalı güclüdür. Cəmiyyəti parçalamaq məqsədilə fikir ayrılıqlarını tirajlayan, informasiya sahəsində gərginliyi artıran yönləndirilmiş məlumatlar və ardınca Xankəndidə erməni sakininin silahlı təxribat cəhdi bu strategiyanın ayrı-ayrı hissələri kimi görünür. Rusiyanın Azərbaycanda öz maraqlarına xidmət edən QHT-lər yaratmaq planı ilə həmin hadisələr əlaqələndiriləndə prosesin mahiyyəti açılır. Lakin burada sual yaranır: Rusiyaya bu marşrutda hansı xarici dövlətlər dəstək verir?
Azərbaycanın dövlət qurumları bütün bu prosesləri əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq və kəşfiyyat məlumatları əsasında preventiv tədbirlər görmək imkanına malikdir. Bundan başqa, Rusiyanın Azərbaycandakı təlimatları ilə hərəkət edən siyasi dairələri müəyyən etmək üçün də addımlar atıla bilər.
Ümumiyyətlə, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi Azərbaycan Respublikasının milli maraqları ilə bağlı qlobal və regional prosesləri, iqtisadi tendensiyaları təhlil edir, proqnozlar verir və qabaqlayıcı təkliflər hazırlayır. Bu proseslərin ictimai rəyə təsir mexanizmləri əsas araşdırma obyektlərindən biridir. Nizamnaməyə əsasən, bəzi sənədlər ictimailəşdirilir, bəziləri isə dövlət aparatına təqdim olunur ki, bu da bizim yüksək səviyyəli beyin mərkəzi kimi imicimizi göstərir.”.
Turan Rzayev
Globalinfo.az
Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün ain.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
