BAKI, TurkicWorld, Fərid Mikayılov
Uzun illərdir sağlam qidalanma nümunəsi kimi göstərilən Aralıq dənizi pəhrizi, az şəkər və heyvani məhsul (xüsusən də qırmızı ət) istifadəsi, bol zeytun yağı, dənli bitkilər, paxlalılar, balıq, yumurta, təzə meyvə-tərəvəzlə zəngin tərkibi ilə seçilir. Tədqiqatlara görə bu pəhriz uzunmüddətli sağlamlığı dəstəkləyir.
1950-ci illərdə Aralıq dənizi bölgəsində kənd yerlərində yaşayan insanların Avropanın digər bölgələrindəki əhalidən daha uzun ömür sürdüyü aşkarlandıqda bu qidalanma tərzi diqqət çəkdi. Hətta zəif tibbi xidmət və aşağı yaşayış səviyyəsinə baxmayaraq, onların sağlamlıq göstəriciləri daha yüksək idi.
Sonrakı onilliklərdə aparılan araşdırmalar göstərdi ki, bu pəhriz mütəmadi fiziki aktivlik və siqaretdən uzaq durmaqla birlikdə ürək-damar xəstəlikləri və bəzi xərçəng növlərinin qarşısının alınmasına kömək edir, sağlam çəki saxlamağa imkan yaradır. Bəzi tədqiqatlar həmçinin bunun idrak zəifləməsinin, depressiyanın və digər xəstəliklərin qarşısını ala biləcəyini göstərib.
1990-cı illərdə Harvard Universiteti, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və Oldways Preservation & Exchange Trust tərəfindən Aralıq dənizi pəhrizi əsasında xüsusi “qida piramidası” hazırlanaraq ictimaiyyətə təqdim edildi. Bu addım pəhrizin tanınmasını artırdı və 21-ci əsrdə onu dünyanın ən populyar qidalanma modellərindən birinə çevirdi.
