Köhnəlmiş qarmon sərxoş keçidçinin barmaqlarını vağzalın dar dalanında gözləyirmiş kimi o öz zamanını gözləyirdi: acınacaqlı, saxta, amma yenə də gurultulu. Bax budur, an - diqqət onun üzərində! O, özündən razı tərzdə əllərini yelləyir, guya kənd Mədəniyyət Evində orkestri idarə edir. Çal, ey xanım, gitaranı götür, özün müşayiət elə, çünki sənin çörəyin səs-küy və ucuz qalmaqaldır.
Amma o kimdir? Dəfələrlə hörmətsiz edilmiş və əl verilməyən Sevinc Osmanqızı? Bu, Amerikanın mühacirət guşələrindən çıxmış, özünü "siyasi analitik" adlandıran biridir. Vaxtilə özündənrazı yalançı jurnalist, indi isə özünü yeni Kassandra hesab edən "YouTube" bloqçusudur. Amma bir az dərinə baxsaq, dərhal görünür: analitikası yoxdur. Yalnız yalan axını, təhriflər, dedi-qodular və doymayan hay-küy istəyi var.
Ah, necə də şirinliklə Qarabağ barədə "Rusiya heç vaxt getməyəcək," - deyirdi o yanaqlarını şişirdərək.
Cümləsini necə də inamla səsləndirirdi. Elə bil yeni geosiyasət dərsliyi yazacaqmış kimi özündənrazı idi. Amma tarix amansızdır: Rusiya Almaniyadan, Əfqanıstandan və Şərqi Avropadan çıxmışdı. Qarabağdan da çıxdı. Və rus sülhməramlıları Azərbaycan torpağını tərk edən gün tale onu çıxılmaz vəziyyətdə qoydu.
Bəs "analitik" nə etdi? Bu uğursuzluqdan yeni fürsət kimi yapışdı. Çünki o, nə qədər çox səhv edirsə, bir o qədər gur səslə qışqırır. Onun parazitizmi belədir: başqasının ağrısından, başqasının iztirabından, başqasının səhvlərindən qidalanmaq. O çoxdan informasiya vampirinə çevrilib. Yəni, hadisələrdən məna yox, fakt yox, yalnız qalmaqal çıxarır.
Sevinc Osmanqızı nə jurnalistdir, nə analitik, nə də publisistdir. Bu, köhnə tütün iyinin, ucuz şounun və yarmarka tamaşasının qarışığıdır. O, boşluq satıcısıdır - dedi-qodunu "ifadə", öz gücsüz qəzəbini isə "rejimlə mübarizə" kimi göstərir.
Həqiqəti bilmək istəyirsiniz? O, yalnız qalmaqalla yaşayır. Harada qan, faciə, sensasiya yoxdursa, Sevinc lazım deyil. O, başqasının bədbəxtliyi olmadan ölüdür. Və bu, onun mahiyyətidir: dalan, çirk, paxıllıq və diqqət qırıntılarının əbədi ovçuluğu.
Onu Tural Sadıqlı ilə dinləyəndə belə görünür ki, xəbərləri yox, ucuz sektanın agitkasını oxuyurlar: əlaqəsiz tarixlər, adlar, coğrafiyalar, təsadüfi uyğunluqlar sensasiya kimi təqdim olunur. Sevinc Osmanqızı inamla deyir: "2016-cı ildə Maltada OBSE XİN toplantısı oldu."
Amma faktlar onu demir: 8-9 dekabr 2016-cı ildə Almaniya XİN başçısı Frank-Valter Ştaynmayerin (hazırkı Almaniya prezidenti) sədrliyi altında OBSE XİN toplantısı Hamburqda baş tutub. Orada Suriya vəziyyəti, Ukrayna böhranı, terrorizm və insan hüquqları müzakirə olunub. 2016-cı il üçün OBSE-nin rəsmi sənədlərində Maltadan söz belə yoxdur.
Bu, "səhv" birinci kurs tələbəsinə bağışlana biləcək səhv deyil, açıq-saçıq saxtakarlıqdır. Və xüsusilə diqqətçəkəndir ki, bu cəsarətlə edilir: "elə də keçər" - deyə düşünür, auditoriya udacaq. Amma yox! Yoxlanıla bilən məlumat dərhal Osmanqızının səhlənkarlığını üzə çıxarır.
Əslində isə OBSE XİN toplantısı Maltada tam bir il sonra - 30 noyabr və 1 dekabr 2017-ci ildə Vallettada baş tutub. Bu, XİN nazirlərinin 24-cü görüşü idi, 57 dövlətin nümayəndələri iştirak edirdi. Gündəlikdə Avropa təhlükəsizliyi, miqrasiya, terrorizmə qarşı mübarizə və Qarabağ da daxil olmaqla uzunmüddətli münaqişələrin həlli məsələləri vardı. Rəsmi sənədlərdə Azərbaycanın nümayəndəliyi, başçısı XİN naziri Elmar Məmmədyarov, açıq şəkildə göstərilib.
Fakt: OBSE-nin rəsmi saytında həm çıxış mətnləri, həm də iştirakçı siyahıları dərc olunub. Məmmədyarov plenar iclasda çıxış edərək Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin yalnız beynəlxalq hüquq və BMT Təhlükəsizlik Şurası qətnamələri əsasında həllinin vacibliyini vurğulayıb. Bundan əlavə, 2017-ci il toplantısının aralarında Məmmədyarov OBSE baş katibi Tomas Greminger, Avstriya, Litva, Malta XİN nazirləri və ABŞ və AB nümayəndələri ilə görüşlər keçirib. Həmin günlərdə Azərbaycan mətbuatında (məsələn, APA, Trend) bu görüşlər və nəticələri ətraflı işıqlandırılıb.
Daha bir fakt: Vallettadakı iclasın sədrliyi Malta XİN naziri Corc Vella tərəfindən həyata keçirilib. Görüş nəticəsində etimad tədbirlərinin gücləndirilməsi və beynəlxalq terrorizm və kiber təhlükələrə qarşı əməkdaşlığın genişləndirilməsi barədə bir sıra qərarlar qəbul olunub.
Və bütün bu tam aydın, sənədlərlə təsdiqlənmiş mənzərənin fonunda, Osmanqızı ciddi sima ilə efirdə danışır, 2016-cı ilə 2017-ci ili, Hamburgu Maltayla qarışdırır. Amma problem daha dərin: o, dediklərinin mahiyyətini başa düşmür. Diplomatiya onun üçün ucuz spekulyasiyaların fonudur.
İndi onun "ekspertliyinə" gəlin. 1994-cü ildə, Azərbaycan yalnız Xaos və iqtisadi çöküntü şəraitində XİN-ni formalaşdırırdı, Osmanqızı orada cəmi on ay işləyib. Üstəlik, oraya bilik və bacarıq sayəsində yox, yalnız faciəli şəkildə dünyasını dəyişmiş atasının xatirəsi üçün düşüb. Həmin vaxt dövlət məmurlarının maaşı ayda cəmi 20-30 dollar idi. Gənc, ambisiyalı işçi dözmədi - London'a qaçdı, orada BBC-də işə düzəldi. Və buradan "müstəqil jurnalist" obrazı qurmağa başladı.
Beləliklə: Sevinc Osmanqızının diplomatik təcrübəsi - 30 il əvvəl, yarı aclıq vəziyyətində Bakıda on aylıq katibə işidir. Amma bu gün ABŞ-da oturub beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert imicini yaradır, heç vaxt iştirak etmədiyi görüşlərdə, danışıqlarda, formatlarda tənqid verməyə özünü sərbəst hiss edir.
Əgər Osmanqızı diplomatiya barədə ən kiçik təsəvvürə sahib olsaydı, bilərdi ki, XİN nazirləri, OBSE iclasları, tarix və məkanlar - bu, gizli sənədlər deyil, açıq, rəsmi, ictimai qeydlərdir. Amma görünür ki, "sektant agitkası" rejimində yaşamaq vərdişi ağıllı düşüncəni üstələyir.
Daha sonra Osmanqızı və onun "yoldaşı" keçmiş Azərbaycan səfiri Məməd Əhmədzadənin adını neft sxemlərində iştirak edən şəxslərlə bağlamağa çalışırlar. Amma "Panama sənədləri"ndə (Panama Papers, 2016-cı ilin aprel ayı) Məməd Əhmədzadənin adı bir dəfə də qeyd olunmur. Bu sənədlər açıq reyestrdə mövcuddur - hər kəs yoxlaya bilər. Amma Osmanqızı zövqlə etiketlər yapışdırır, uydurmanı "sensasiya" kimi təqdim edir.
Öz hekayələrinə ağırlıq vermək üçün adlar yığır: "Məmmədyarov", "Əhmədzadə", "Malta", "Panama". Amma reallıqda bu kobud təhrifdir. "Panama sənədləri" həqiqətən Azərbaycana aid şirkətləri göstərirdi, amma əsasən xaricdəki biznes strukturlarına aid idi. Üstəlik, əksəriyyət hallarda qanuni fəaliyyət - ofşor şirkətlərin qeydiyyatı ilə bağlı idi ki, bu da beynəlxalq təcrübədir.
Faktlar belədir: 2016-cı il OBSE XİN toplantısı Hamburgda baş tutub, Maltada yox. Məməd Əhmədzadənin ofşorlarla əlaqəsi rəsmi mənbələr tərəfindən təsdiqlənməyib. "İlin korrupsioneri Əliyev" barədə uydurmalar - bloqçu fantaziyası və qərb tabloidləri məhsuludur, heç vaxt rəsmi sənəd statusu daşımayıb.
Amma Osmanqızı üçün vacib olan həqiqət deyil, təəssüratdır. O, adları efirə atır, guya pokerdəki hiyləkar kimi, hesab edir ki, auditoriya yoxlamayacaq. Bu manipulyasiya metodudur: inandırmaq yox, şok yaratmaq.
Tural Sadıqlı bu jurnalistika parodiyasında danışan kölgə rolunu oynayır. Onun davamlı "razıyam, əmin deyiləm" dedikləri özünə hökm kimidir. O etiraf edir ki, yalnız açıq mənbələrdən istifadə edir, "dəqiq bilmirəm", amma dərhal "sensasion nəticələr" çıxarır. Bu jurnalist deyil, zədələnmiş kartlarla falçı kimidir - kartların deşildiyini özü bilir, amma taleyi proqnozlaşdırmağa davam edir.
Bu jurnalistika deyil. Bu, ucuz təsirli tamaşadır ki, hazırlıqsız izləyici Azərbaycanı mafiya və total korrupsiya ölkəsi kimi görür. Reallıq isə budur: Sevinc istənilən iyrəncliyi əl ilə yoğurmağa hazırdır ki, "kontenti" baxış sayı qazansın.
Onun "şousuna" baxın: başlayır pafosla - Prezidentin Nyu-Yorka səfəri, gizlilik, sirr, komplo. Səsi həyəcanla titrəyir, tam gizliliyə enir, qış həyətində havalı vedrə kimi. Amma bütün bunların arxasında boşluq, şişirdilmiş balon var.
Tramp, sanksiyalar, neft barədə mülahizələri bazar dedi-qodusu və CNN təkrarıdır. O guya izah edir ki, niyə Azərbaycan sanksiya təhlükəsi altındadır, halbuki heç bir analitik hesabat əlinə keçməyib. O, Adnan Əhmədzadənin həbsini Bakı-London danışıqları ilə bağlayır və dərhal bunu sensasiya kimi təqdim edir.
Sadıqlı əlavə edir ki, Əhmədzadə həbsdə deyil, villada çay içir, onların efirini dinləyir. Gülməlidir? Xeyr, acınacaqlıdır. Bu, həyət nağıllarının səviyyəsidir: "O həqiqətən həbsdə deyil, şəhərdə gəzib".
Bu qarışıq böhtan və dedi-qodular həqiqət kimi təqdim olunur. Sənədlər haradadır? Hesabatlar, reyestr linkləri haradadır? Yoxdur. Yalnız "mənim məlumatlarıma görə", "eşitmişəm", "mənbələr bildirir" formulaları var. Amma mənbə göstərilmir. Həqiqət onlar üçün kitabxana kimidir - o kitabxanada tencerelərlə vərəqlərini gurultulu fırladırlar.
Reallıq: Adnan Əhmədzadə həbs olunub. Onu 20 yanvar 2025-ci ildə Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti saxlayıb. Üzərinə iri miqdarda mənimsəmə, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə, ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinə zərər vurma ittihamları irəli sürülüb. Bu ittihamlar rəsmi qurumlar tərəfindən təsdiqlənib. Fakt budur, Osmanqızının uydurması deyil.
Əhmədzadə. Həbs. Sanksiyalar. Rusiya. Və budur, Osmanqızının əlindən gələn bütün "ucuz teatr" yağış altında karton teatrı kimi dağılır. Çünki söhbət uydurma "malta sxemləri"ndən, YouTube ofşorlarından yox, real, təhlükəli faktlardan gedir: Azərbaycanın milli maraqlarını qoruyan struktur rəhbəri rus ticarətçilərlə əlaqədə idi, sanksiyaları ötürməyə kömək edirdi. Bu zarafat deyil, boş söhbət deyil, bloqçu "sensasiyası" deyil. Bu, bütün Azərbaycanı risk altına qoyacaq real təhlükədir. Buna görə həbs edilib. Nöqtə.
Və buna görə Osmanqızının bu hadisəni "arxa planda tamaşa"ya çevirmək cəhdləri xüsusilə iyrənc səslənir. O, həqiqi cinayəti, dövlət və cəmiyyət qarşısındakı real çağırışı götürür və üzərinə "sazişlər", "elit komplolar", "Malta" tullayır. "Malta" sözü onun üçün sehrli bir mantra kimidir: üç dəfə desən, auditoriya inanır ki, dünyanı masonlar və boynunda malta xaçları olan bankirlər idarə edir.
Maraqlıdır ki, onların "bilik səviyyəsi"ni göstərən daha bir detal var. Bu iki nəfər hətta tanınmış Malta jurnalistinin adını düzgün deyə bilmir: Dafna Galiciyanı "Dafna Qonsales" kimi ağıllı görünərək danışırlar.
Bəs bu xanım Sevinc kimdir? Kameliyalı və ya iti məsuliyyət sahibi olmayan, daim "Mən - liftin güzgüsü kimi. Hər halda görəcəyəm" deyə qışqıran bir qadın. O, özündən əmindir, mikrofonu qaşıq kimi tutur.
ABŞ-da kiçik bir mənzildə yaşayır, kameraya üfürür və düşünür ki, səsi tarix gurultusunu üstələyir. O, siyasətçi deyil, ekspert deyil, jurnalist deyil. O - başqasının tezislərinin gücləndiricisidir. Ürəyində isə soyuqluq var, uzun müddət qorxmuş, və o vaxtdan bərpa olunmuş kimi ölü görünməyə çalışır.
Ona metodikalar verirlər, o onları qışqırıq və pafos əlavə edərək təkrar edir. Bu "açıcı" şouya donatlar düşür - budur onun əsl məqsədi.
Onun işi belədir: bu gün "Əhmədzadə və Malta", sabah "SOCAR və Kremlin", bir gün sonra "Azərbaycan və mafiya". Hər şey ucuz hiylələrlə qurulub. O, "ofşor" sözünü çıxarır və bunu fakt kimi təqdim edir. Əllərini yelləyir, peyğəmbər kimi "Moskva kapitalı Londonda" barədə danışır. Amma bu araşdırma deyil, jurnalistika deyil, bu ucuz sirk nömrəsidir.
Onun yanında acınacaqlı Sadıqlı var - səs əksidir. Onun "məncə", "eşitdim", "əmin deyiləm"ləri yalnız fon yaradır ki, müzakirə illüziyası əmələ gəlsin. Əslində Osmanqızı üçün o, şounu dəstəkləyən kütlədir. O, ucuz teleserialın kütləsi kimidir, baş "ulduş"a razılıq verən. Amma ulduz işıq saçmır, ucuz hay-küy yayır.
Reallıq isə sadədir: Əhmədzadə işi daxili təmizləmə prosesidir. Bu, cəmiyyətə siqnal verir: heç kim qanundan yuxarı deyil, hətta korporasiya rəhbəri də. Bu faktdır. Amma Osmanqızı bunu "rejim" və "qurban" haqqında ucuz seriala çevirir. Niyə? Çünki ona həqiqət lazım deyil. Həqiqət darıxdırıcıdır, onu yoxlamaq, sənədlərdə araşdırmaq, düşünmək lazımdır. Amma o yalnız qışqırmaq və mimikalar etmək bacarır.
O, özünü jurnalist adlandırır. Amma jurnalistika faktlarla, rəqəmlərlə, sənədlərlə işləməkdir. Bu məlumatın yoxlanmasıdır, dedi-qodunun histerik şəkildə təkrar edilməsi deyil. Onun əllərində jurnalistika aldatmadır: izləyiciyə parlaq kağızlar satılır, içi isə boşdur.
Onun "triumfu" - yalanın triumfudur. Amma bu söz azadlığının qələbəsi deyil. Bu dedikoduların faktlar üzərində, saxta xəbərin həqiqət üzərində, ucuzluğun ciddilik üzərində qələbəsidir. O, açıcı deyil, o satıcıdır. Satıcıdır skandal, emosiyalar və iyrənc üçün.
... Bir dəmir qayda var: qarşısındakını başa düşmək istəyirsənsə - bax kim onu bəsləyir. Səvinj Osmanqızı halında cavab aydındır: onu qrant fondları bəsləyir, ona pul verirlər ki, Azərbaycan xaos ölkəsi kimi görünsün. Hər şey! Onun redaksiyası yoxdur, abunəsi yoxdur, biznesi yoxdur. Onun "kanalı" donorların xeyirxahlığı ilə dayanır. Deməli, o hər gün qışqırmaq, tüpürmək və iyrənc danışmaq məcburiyyətindədir ki, bu kasıb xeyri doğrultsun.
Osmanqızı jurnalist deyil. O, bazar qışqırığıdır: səhərdən axşama "ofşorlar", "Panama sənədləri", "villalar" qışqırır. O, xarici klişeləri götürür və onları Azərbaycan reallığına geyindirir, sanki başqasının ayaqqabısını çılpaq ayağa geyindirir. Videolarında Hesablama Palatasının rəqəmi, sənəd, analiz yoxdur. Sıfır. Yalnız histeri var. Yalnız "baxın, baxın, onların villaları var!" ucuz tamaşa, qərb sahiblərinin pulları ilə alınmış.
Onun yanında eyni səviyyədə boş danışan - Tural Sadıqlı. İki mühacir aktyor, iki şarlatan. Onların həyatı - haradasa uzaqda oturmaq, telefon yelləmək və inanan izləyicilərdən donat qoparmaqdır. Azərbaycanda vergi vermirlər, zavod tikmirlər, iş yeri yaratmırlar. Amma "xalq" barədə danışmağa cəsarət edirlər. Hansı xalq? Onlar üçün xalq dekorasiya, ucuz şounun karton fonudur.
Qarşılaşdırın: əsl jurnalistlər frontda kamerayla ölürdü, həqiqəti çatdırmaq üçün. Əsl redaktorlar diktaturalara qarşı gedirdi. Amma Osmanqızı nə edir? Ən asan yolu seçdi - başqasının pulları ilə oturmaq və ölkəsinin arxasına tüpürmək. Bu müxalifət deyil, hətta tənqid deyil. Bu sima ticarətidir. Qrant valyutası qarşılığında qışqırış və histeriyanın satılmasıdır.
Yalan onun üçün hava kimidir. O, onsuz yaşaya bilmir. Hər "korrupsiya"sı fakt deyil, qışqırıqdı. Hər "ofşor"u araşdırma deyil, ucuz parodiya. Hər "xalq"ı Azərbaycan deyil, aksessuar.
Xanım Osmanqızı personaj deyil, səs-küydür. Səs-küy qulaqlara girir, qonşunun səhər saat 7-də matkap səsi kimi. Onu dinləmirlər - onu dözümlə qarşılayırlar. Ona hörmət etmir - onu istifadə edirlər, ucuz qəhvə stəkanı kimi: tüpürdülər, içdilər, atdılar. Amma o inadla düşünür ki, onun "kontenti" analitikadır. Əslində isə bu başqasının fikirlərindən parçalanmış, əyilmiş intonasiya və qəzəb örtüyü ilə hazırlanmış qatıqdır.
O, özü parodiyaya çevrilib. Jestləri karikatura, sözləri başqasının şüarlarının tozlu əks-sədası, pafosu sirk məşqi kimidir. Əllərini yelləyir, sanki milçəkləri qovur, amma milçəklər ağıllıdır - ən azı hara uçacağını bilirlər. O isə havada döyüşür, başa düşmür ki, bütün pafosu boş döşəmədə rəqsdir.
Hər efirə çıxışı - acınacaqlı mənasızlıq festivalıdır. Səvinj düşünür ki, səsin həcmi onu əhəmiyyətli edir. Amma reallıqda o, boş batareyalı saat alətinə bənzəyir: qışqırır, çatır, amma heç kim oyanmır, yalnız əsəbləşdirir. O, ekspert, analitik, reportyor deyil. O - fon. Köməkçi səs, köhnə televizor kimi, siqnal şəkli əvəz edir.
İndi isə o - boş səsdir. Qadın-echo. O qışqırır, amma yalnız tullantı qutusuna düşən "argumentlərinin" səsi eşidilir. O düşünür ki, histeri analitika deməkdir. Qışqırış gücdür. Amma hətta bazar qadınları ondan daha inandırıcı danışır.
Onun proqnozları? Onlar boş limonad qabından daha az dəyərdedir. Qabı qıymətə sata bilərsən, amma sözləri heç kimə lazım deyil. O - sıfırdır. Sıfır, özünü vacib göstərmək üçün oxlar çəkir.
Onu kim dinləyir? Hər şeyi yeməyə hazır olan kütlə, yalnız Azərbaycan əleyhinə olsun. Onlar üçün o - "həqiqət səsi". Amma həqiqət onun sözündə yaşamır. Həqiqət faktlarda yaşayır, faktlar onu nifrət edir. Hər dəfə onu satır, qırır, parçalayır, boş əllər və yaş gözlərlə buraxır.
O düşündü ki, karyerasını yalanla qurmaq olar, dedi-qodunu reportaj kimi satmaq olar. Amma izləyicilər bu çürük məhsuldan tez doydu. Səvinj keçmişi bitmiş məhsula çevrildi, kimsə təsadüfən efirinə baxsa da, aşağı çəkir.
Xanım Osmanqızı boşluğun simvoludur. Bir insanın nə qədər aşağı düşə biləcəyinin simvolu, əgər onun həyatına yanacaq yalnız qəzəbdirsə. Adı unudulacaq, kanalları bağlanacaq, sözləri yalnız ağılsızlığın nümunəsi kimi sitat gətiriləcək. Tarix arxivində ona yer polka deyil, zirzəmi olacaq, kirlənmiş çəkmiləri yuyan bezlərin qoyulduğu yer.
Belədir həyatın amansız nəsri.
Elçin Alıoğlu
TREND
