ABŞ prezidenti Donald Tramp həm ölkə daxilində, həm də xaricdə mübahisələr yaradan qərarı ilə Qəzza zolağında müharibəyə son qoymaq üçün hazırladığı planda əsas rol oynamaq məqsədilə Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri Toni Bleyri seçib. Amma təbii ki, bu planın həyata keçirilməsi İsrail və Həmas-ın razılığından asılıdır.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bu yaxınlarda Vaşinqtonda geniş şəkildə Bleyrin planın icrasına nəzarət edəcəyinə inanılsa da, Tramp elan edib ki, o, “sülh şurası” adlı yeni beynəlxalq keçid orqanının rəhbəri olacaq və bu qurum qeyri-siyasi fələstinli texnokratlardan ibarət komitədən ibarət müvəqqəti keçid orqanına nəzarət edəcək.
Trampın sözlərinə görə, yeni qurum daha sonra elan olunacaq digər üzvlər və dövlət başçılarından, o cümlədən Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri Toni Bleyrdən ibarət olacaq.
Bu qurum Fələstin Muxtariyyəti islahat proqramını tamamlayana qədər Qəzza zolağının yenidən qurulması üçün çərçivəni müəyyən edəcək və maliyyələşdirməni idarə edəcək. Tramp, “Prezidentliyim dövründə biz “sülh şurası” yaradacağıq və onun üzvləri arasında Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri Toni Bleyr də yer alacaq. Həmas-ın bu şurada və Qəzza zolağında heç bir rolu olmayacaq. Yeni hökuməti öyrətmək üçün Dünya Bankı ilə əməkdaşlıq edəcəyik” deyib.
72 yaşlı Bleyr İraq müharibəsindəki roluna görə ərəb və Britaniya dünyasında mübahisəli fiqurdur, bəziləri onu “müharibə cinayətkarı” kimi qələmə verir.
“Downing Street”dən ayrıldıqdan sonra o, beynəlxalq məsləhətçi və sülh elçisi oldu, 2007-2015-ci illərdə Yaxın Şərq üzrə Dördlüyün səfiri vəzifəsində çalışdı və beynəlxalq konsaltinq xidmətləri göstərən, habelə geniş siyasi və iqtisadi əlaqələr şəbəkəsi quran özünün TBI adlı fondunu qurdu.
Trampın Bleyri seçməsi təsadüfi deyildi. Bleyrin Yaxın Şərqdə çoxillik təcrübəsi imkan verir ki, o, ərəb və Avropa liderləri ilə əlaqələri və beynəlxalq münaqişələrin idarə olunmasında qazandığı əvvəlki təcrübəsinə əsaslanaraq keçid hökumətini idarə etsin, Qəzzə zolağının yenidən qurulması prosesini nəzarətdə saxlasın, humanitar yardımı koordinasiya etsin, keçid dövründə təhlükəsizlik və sabitliyi qoruyub saxlasın.
Vaşinqtondakı mənbələrə görə, Bleyr avqustun sonunda Ağ Evdə Trampla görüş zamanı öz xidmətlərini və təcrübəsini təklif edib. Bleyrə yaxın şəxslər deyirlər ki, o, “yumşaq gücə” arxalanmaq və planın uğurunu təmin etmək üçün ərəb fondlarını, Avropa texnologiyalarını və Amerika dəstəyini birləşdirməyi hədəfləyir. Trampın planı 21 bənddən ibarətdir ki, bunlardan ən mühümləri aşağıdakılardır:
Beynəlxalq nəzarət altında müvəqqəti keçid hakimiyyətinin yaradılması;
Həmas-ın tərksilah edilməsi və çoxmillətli sülhməramlı qüvvə ilə yerli təhlükəsizliyin təmin edilməsi;
Sinqapur kimi müasir iqtisadi modeldən istifadə edərək regionun yenidən qurulması;
Humanitar yardım axınını təmin etmək və korrupsiya ilə mübarizə aparmaq üçün əməliyyat otaqlarını idarə etmək;
Fələstin Muxtariyyətində tədricən islahatlar;
Təhsil kurikulumuna yenidən baxılması;
Keçid mərhələsinin sonunda xarici seçkilər və sair.
Amma fələstinlilər Bleyri uğursuz İraq avantürası ilə əlaqəli imperialist bir fiqur kimi tənqid edərkən, israillilər onun əzmini və tapşırığı yerinə yetirmək bacarığını alqışladılar.
İraq xəyalları hələ də onu təqib etsə də, Qəzza zolağındakı missiya onun beynəlxalq təcrübəsini regionun yerli problemləri ilə birləşdirmək bacarığının sınağı olaraq qalır. Bununla belə, həm tənqid edənlər, həm də tərəfdarları Bleyr planının üzərində dayanmayıb, onu “cəsarətli və ağıllı” adlandırıb. O, deyib: “Prezident Tramp cəsarətli və ağıllı plan təqdim edib ki, bu, qəbul olunarsa, müharibəyə son qoya, Qəzza zolağına təcili yardım gətirə və xalqı üçün daha parlaq və yaxşı gələcək təmin edə, eyni zamanda İsrailin mütləq və davamlı təhlükəsizliyini, eləcə də bütün girovların sərbəst buraxılmasını təmin edə bilər”.
