TSH analizi nədir? Müasir tibbdə TSH analizi tiroid vəzinin (qalxanabənzər vəzin) sağlamlığını yoxlamaq üçün ən əsas qan testlərindən biridir. TSH, yəni “tiroid stimullaşdırıcı hormon” (Thyroid-Stimulating Hormone) — beyində yerləşən hipofiz vəzinin ifraz etdiyi hormondur. Onun əsas vəzifəsi tiroid vəzini T3 və T4 hormonlarını istehsal etməyə yönləndirməkdir.
Sadə dildə desək, TSH analizi nədir sualına cavab belədir: bu analiz, bədəndəki tiroid hormonlarının balansını idarə edən siqnal sisteminin düzgün işləyib-işləmədiyini göstərir. Əgər TSH səviyyəsi normadan yuxarı və ya aşağıdırsa, bu, tiroidin az və ya çox işləməsi demək ola bilər.
Qanda TSH analizi nəyi göstərir? 🩸
Qanda TSH analizi tiroid vəzinin fəaliyyətinə dair ilkin və ən etibarlı göstəricidir. Hipofiz vəzi bədəndəki T3 və T4 hormonlarının miqdarına əsasən TSH istehsalını artırır və ya azaldır.
Əgər T3 və T4 azdırsa, hipofiz TSH hormonunu çox istehsal edir — bu, hipotiroidizm əlamətidir.
Əgər T3 və T4 çoxdursa, TSH səviyyəsi azalır — bu isə hipertiroidizm göstəricisidir.
Yəni TSH analizi norma dəyərlərindən kənara çıxırsa, deməli, tiroid vəzində balans pozulub.
TSH analizi nə zaman verilir? ⏱️
TSH analizi nə zaman verilir sualına cavab çox sadədir — bu test həm diaqnostika, həm də profilaktika məqsədilə aparılır.
Aşağıdakı hallarda həkim TSH analizi təyin edə bilər:
Halsızlıq, yuxululuq, depressiya, kökəlmə və ya arıqlama halları varsa;
Hamiləlik planlaşdırılırsa və ya hamiləlik dövründə;
Dəri quruluğu, saç tökülməsi, səsin qalınlaşması müşahidə olunursa;
Tiroid hormonları ilə müalicə alan xəstələrdə müalicənin təsirinə nəzarət üçün;
Yenidoğulmuş uşaqlarda doğuşdan tiroid funksiyasını yoxlamaq üçün.
Əgər bu əlamətlərdən biri varsa, qanda TSH analizi vermək tiroid vəziyyətini qiymətləndirmək üçün ən doğru addımdır.
TSH analizi necə verilir və xüsusi hazırlıq lazımdırmı? 🧪
TSH analizi necə verilir sualı çoxları üçün maraqlıdır. Əslində bu, çox sadə və ağrısız bir prosedurdur:
Qoldakı damardan kiçik miqdarda qan götürülür.
Qan laboratoriyada analiz olunur.
Nəticə adətən 1 gün ərzində hazır olur.
Çox vaxt TSH analizi ac qarına verilməsi tövsiyə olunur, çünki yemək bəzən hormon səviyyələrini az da olsa dəyişə bilər. Yəni səhər saatlarında, yeməkdən 8–10 saat sonra analiz vermək daha dəqiq nəticə verir.
Bununla belə, bəzi laboratoriyalar ac qarına TSH analizi tələb etməsə də, həkimlər daha sabit nəticələr üçün ac vəziyyətdə verməyi məsləhət görürlər.
TSH analizi norma dəyərləri hansılardır? 📊
TSH analizi norma dəyərləri yaşa, cinsə, laboratoriyanın metoduna və insanın sağlamlıq vəziyyətinə görə bir qədər fərqlənə bilər. Lakin ümumi qəbul edilmiş orta göstəricilər bunlardır:
Qrup
Normal TSH səviyyəsi (mIU/L)
Böyüklər
0.4 – 4.0
Uşaqlar
0.7 – 6.4
Hamilə qadınlar
0.1 – 3.0 (trimesterdən asılı olaraq)
60 yaşdan yuxarı şəxslər
0.5 – 5.0
Əgər TSH analizi norma həddindən yüksəkdirsə, bu, tiroidin az işləməsi (hipotiroidizm) deməkdir.Əgər səviyyə aşağıdırsa, bu dəfə tiroidin çox aktiv işləməsi (hipertiroidizm) ehtimalı var.
Dəqiq diaqnoz üçün həkim əlavə olaraq T3, T4 və antitiroid antikor testlərini də istəyə bilər.
TSH analizi nəticələri necə şərh olunur? 📑
TSH testinin nəticəsini yalnız həkim düzgün şərh edə bilər, çünki səviyyələrə bir çox faktor təsir göstərir.
1️⃣ Yüksək TSH
Əgər TSH analizi nəticəsi normadan yüksəkdirsə, bu, hipotiroidizm demək ola bilər. Bu zaman T4 hormonu aşağı olur, bədən enerjini daha yavaş istehsal edir. Əlamətlər:
Yorğunluq,
Soğuğa dözümsüzlük,
Qəbizlik,
Dəri quruluğu,
Kökəlmə.
2️⃣ Aşağı TSH
Əgər TSH analizi nəticəsi aşağıdırsa, hipertiroidizm ehtimalı artır. Bu zaman tiroid çox hormon istehsal edir. Əlamətlər:
Ürək döyüntüləri,
Arıqlama,
Əsəbilik və titrəmə,
Yuxusuzluq,
İsti hava dözümsüzlüyü.
Bəzi hallarda TSH analizi norma daxilində olsa belə, digər hormonlarda sapma ola bilər. Buna görə də təkcə TSH nəticəsinə əsaslanmaq düzgün deyil.
TSH analizi qiyməti nə qədərdir? 💰
TSH analizi qiyməti laboratoriyadan, klinikadan və şəhərdən asılı olaraq dəyişir. Azərbaycanda bu analizin orta qiyməti 10–25 AZN aralığındadır.
Bəzi özəl klinikalar TSH ilə birlikdə T3 və T4 analizlərini paket şəklində təklif edir, bu zaman TSH analizi qiyməti bir qədər münasib olur.
Dövlət xəstəxanalarında və sığorta çərçivəsində edilən analizlər isə çox vaxt pulsuz və ya endirimli qiymətlərlə həyata keçirilir.
TSH analizi ac qarına verilməlidirmi? 🍽️
Ən çox verilən suallardan biri də budur: TSH analizi ac qarına verilməlidirmi?Bəli, ideal halda səhər erkən saatlarda, ac qarına vermək tövsiyə olunur.
Səbəbi: qida qəbulundan sonra hormonların qan dövranında paylanması dəyişə bilər və bu, nəticəyə minimal da olsa təsir edə bilər.Əgər səhər ac qalmaq mümkün deyilsə, analiz yeməkdən 3–4 saat sonra da verilə bilər, lakin nəticənin bir qədər fərqlənmə ehtimalı var.
TSH analizi nə qədər vaxtda hazır olur?
Əksər laboratoriyalarda TSH analizi nəticələri 1 gün ərzində çıxır. Bəzi klinikalarda bu proses 2–3 saat çəkə bilər.
Nəticə formunda adətən aşağıdakı məlumatlar qeyd olunur:
Pasiyentin adı və yaşı,
Qan nümunəsinin götürülmə tarixi,
TSH analizi norma aralığı,
Sənin nəticən (mIU/L ilə göstərilir),
Qeyd və həkim şərhi üçün yer.
TSH analizinin nəticələrinə hansı faktorlar təsir göstərə bilər? ⚠️
Qanda TSH analizi nəticələrinə bir çox amil təsir edə bilər:
Stres və yuxusuzluq,
Hamiləlik və doğuşdan sonrakı dövr,
Kortizon və ya antidepresant dərmanlar,
Tiroid hormon tabletləri,
Qidalanma və yod qəbul səviyyəsi.
Bu səbəbdən TSH analizi nə zaman verilir sualına cavab olaraq həkimlər çox vaxt səhər saatlarını və sabit həyat rejimi olan günləri tövsiyə edir.
TSH analizi nəticələri normadan kənardadırsa nə etmək lazımdır?
Əgər analiz nəticələri normadan kənardadırsa, panikaya düşməyə ehtiyac yoxdur. Bəzən bu vəziyyət keçici ola bilər (stress, yorğunluq, dərman istifadəsi və s. səbəblərlə).
Lakin aşağıdakı hallarda mütləq endokrinoloqa müraciət olunmalıdır:
Uzunmüddətli halsızlıq və yuxululuq,
Səbəbsiz kökəlmə və ya arıqlama,
Menstrual pozğunluqlar,
Saç tökülməsi və ya səsdə qalınlaşma,
Hamiləlik planlaşdırılması.
Həkim TSH analizi ilə yanaşı T3, T4 testləri və ultrasəs müayinəsi də təyin edə bilər.
TSH analizi nədir sualının cavabı çox sadədir: bu, tiroid vəzinin düzgün işləməsini qiymətləndirən ən əsas qan testidir.Bu analiz sayəsində hipotiroidizm və hipertiroidizm kimi tiroid problemləri erkən mərhələdə aşkarlanır.
Unutma:
TSH analizi norma göstəriciləri 0.4–4.0 mIU/L aralığındadır.
TSH analizi ac qarına verilməsi daha dəqiq nəticə üçün tövsiyə olunur.
Əgər özünü halsız hiss edirsənsə, qanda TSH analizi etdirmək vacibdir.
TSH analizi qiyməti çox münasibdir və əksər laboratoriyalarda aparılır.
TSH analizi nə zaman verilir sualının cavabı — istənilən vaxt, xüsusilə tiroid simptomları olanda.
TSH analizi necə verilir artıq bildin: sadə, təhlükəsiz və informativ bir testdir. Vaxtında bu analizdən keçmək sənin sağlamlığını qorumağa kömək edir.
Yazar: İlk yazar
