Antarktida yarımadasında yerləşən Hektoria buzlağının inanılmaz dərəcədə sürətli geri çəkilməsi elmi ictimaiyyəti heyrətə salıb. Nisbətən kiçik ölçüsünə görə qlobal dəniz səviyyəsinə təsiri məhdud olsa da, Hektoria indiyədək müşahidə olunan buzlaqlardan təxminən 10 dəfə daha sürətlə əridərək sahəsinin yarısına qədərini itirib. Bu hal, həmin proseslərin daha iri buzlaqlarda da baş verə biləcəyi və potensial qlobal fəlakətin yaxınlaşdığı barədə narahatlıqları artırır.
Publika.az Qaynarinfoya istinadən xəbər verir ki, iqlim alimləri bu hadisəni "karyeralarının ən pis iqlim xəbəri” adlandırıblar. 2023-cü ilin noyabr-dekabr aylarında buzlaq ən yüksək ərimə sürətinə çatıb. İki ay ərzində Hektoria ən azı 8,2 kilometr geri çəkilib — bu, gündə orta hesabla 134 metr deməkdir. Lakin bəzi dövrlərdə bu məsafə gündə 800 metrə qədər artıb. Belə sürət buzlaqlar üçün imkansız sayılırdı.
Kolorado Universitetindən doktor Naomi Oçvat və həmkarları peyk və hava müşahidələrinə əsaslanaraq 2022-ci ilin fevralından 2023-cü ilin avqustuna qədərki 14 ay ərzində təxminən 25 kilometrlik geri çəkilmə qeydə alıblar. Bu azalmanın 1/3-nin cəmi iki ayda baş verməsi vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu göstərib. Alimlər qlobal istiləşmənin əsas amil olduğunu təsdiqləsələr də, bu qədər sürətli dəyişməyə səbəb olan mexanizmin tam başa düşülməsi hələ mümkün deyil.
Digər qütb buzlaqları kimi Hektoria da gelgit tipli buzlaq sayılır — yəni qaya üzərində başlayıb okean səviyyəsinə çatdıqda üzməyə başlayır. Araşdırmaçılar hesab edirlər ki, bu sürətli geri çəkilmənin səbəbi, buzlağın bir vaxtlar üzməyə başladığı nöqtəyə yaxın "buz ovalığı” adlanan hamar qaya sahəsinə qədər çəkilməsidir.
Bu ovalıqda buz təbəqəsi incəldikcə, buzlaq torpaqdan qoparaq daha yaxın nöqtədə üzməyə başlayıb. Nəticədə, dəniz suyu buzlağın altındakı çatlara daxil olub və əriməni sürətləndirib. Qızan buz qatları böyük hissələrə bölünərək buzdağlarına çevrilib və bu, özünü gücləndirən bir "geri əlaqə dövrü” yaradıb. Alimlər həmin dövrdə qeydə alınan yerli zəlzələlərin də bu parçalanma hadisələri ilə bağlı olduğunu düşünürlər.
