20 Noyabr - Ağdam Şəhəri Günü, Azərbaycanın dövlətçilik və milli yaddaş salnaməsində xüsusi yer tutan bir tarixdir. Qarabağın qədim mədəniyyət mərkəzlərindən olan Ağdam şəhəri əsrlər boyunca regionun iqtisadi, elmi, memarlıq və incəsənət həyatında mühüm rol oynamış, zəngin irsi, strateji mövqeyi və yaradıcı potensialı ilə seçilmişdir. Bu günün qeyd olunması həm şəhərin tarixi əhəmiyyətinin vurğulanması, həm də uzun illər işğal dövründə məruz qaldığı dağıntıların, vəhşiliklərin və itkilərin xatırlanması baxımından xüsusi mənaya malikdir.
20 Noyabr tarixi, eyni zamanda, Vətən müharibəsində qazanılan Zəfərdən sonra Ağdamın işğaldan azad olunması ilə başlayan yeni inkişaf mərhələsini, şəhərin sürətli bərpası və dirçəlişini təcəssüm etdirir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan genişmiqyaslı yenidənqurma işləri Ağdamı müasir urbanizasiya nümunəsinə çevirməkdə, onu Qarabağın sənaye, mədəniyyət və yaşayış mərkəzlərindən biri kimi bərpa etməkdədir.
Bu gün Ağdamın quruculuq ruhu, azad edilmiş torpaqlara qayıdışın başlanması və tarixi ədalətin bərpası Azərbaycan xalqının milli iradəsinin, dözümünün və qətiyyətinin parlaq göstəricisidir. Ağdam Şəhəri Günü bu böyük dönüşün, yenidən doğuluşun və gələcəyə inamın rəmzi kimi qeyd olunur.
Ağdam rayonunun yaradılması - inzibati-siyasi inkişaf mərhələsi
Ağdam rayonu 8 avqust 1930-cu ildə yaradılmış, Azərbaycan SSR-in inzibati-siyasi bölgüsündə mühüm yer tutmuşdur. Rayonun yerləşdiyi coğrafi mövqe Qarabağın mərkəzi ərazilərini əhatə etdiyindən burası uzun illər ərzində mədəniyyətlərin qovşağı, kənd təsərrüfatının avanqard mərkəzi, sənət aləminin əsas ocaqlarından biri, strateji hərbi-coğrafi bölgə kimi inkişaf etmişdir. 1990-cı illərə qədər Ağdam Azərbaycanın ən iri bölgələrindən biri olaraq iqtisadi, sosial və mədəni sahədə hesablı, sistemli inkişaf modellərinə sahib idi. Şəhər həm də Qarabağın sənaye və kənd təsərrüfatı mərkəzi kimi tanınırdı.
Ağdam təkcə müasir dövrün deyil, həm də qədim sivilizasiyaların izlərini daşıyan bir ərazidir. Burada aparılan arxeoloji və elmi tədqiqatlar Qarabağın dünya mədəniyyət xəritəsində mühüm mövqeyə malik olduğunu təsdiqləyir.
Ağdamın arxeoloji zənginliyi təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Cənubi Qafqaz arxeologiyasının inkişafında mühüm rol oynamış, bölgənin tarixi irsi haqqında qiymətli elmi məlumatlar təqdim etmişdir.
Ağdamın işğalı - sistemli dağıntılar və insanlıq əleyhinə cinayətlər
1993-cü ilin iyulunda Ermənistan silahlı qüvvələrinin Ağdam rayonunu işğalı XX əsrin sonlarında Qafqazda baş vermiş ən ağır humanitar faciələrdən biri sayılır. Mülki əhali bölgədən kütləvi şəkildə qovulmuş, rayon ərazisi yer üzündən silinmiş, bütün infrastruktur məqsədyönlü şəkildə məhv edilmişdir.
Ağdamla bağlı dünyanın aparıcı media qurumları tərəfindən çəkilmiş reportajlarda şəhər “Qafqazın Xirosiması” adlandırılmışdır. Bu ad 30 illik işğal dövründə şəhərin üzləşdiyi misli görünməmiş dağıntıların miqyasını ifadə edir.
10 noyabr 2020-ci il bəyanatı - Zəfərin siyasi təcəssümü və Ağdamın azadlığı
44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan Ordusunun şanlı Qələbəsi Ermənistanı uzun illər boyu işğal etdiyi əraziləri tərk etməyə məcbur etdi. 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın şərtlərinə əsasən Ağdam rayonu 20 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycana geri qaytarıldı.
Bu, hərbi-siyasi gücün, xalq birliyinin və dövlət iradəsinin qələbəsi olaraq Azərbaycan tarixində xüsusi yer tutdu. Ağdamın bir güllə belə atılmadan azad edilməsi Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən strategiyasının və Ordumuzun qalibiyyətinin parlaq nümunəsidir.
İşğaldan azad olunduqdan dərhal sonra Ağdam rayonunda bərpa və yenidənqurma proseslərinə start verildi. Prezident İlham Əliyevin təsdiq etdiyi strateji inkişaf sənədləri Ağdamı Qarabağın müasir idarəetmə, sənaye, logistika və mədəniyyət mərkəzinə çevirməyi hədəfləyir.
2021-ci ildə təqdim olunan Baş plan Ağdamı ağıllı şəhər modelinə, ekoloji davamlı, yaşıl enerji prinsipləri ilə idarə olunan məkana, müasir nəqliyyat qovşağına, sənaye və logistika mərkəzinə, regional mədəniyyət və sosial həyat ocağına çevirməyi nəzərdə tutur.
Plan çərçivəsində yeni bulvarlar, parklar, geniş prospektlər, yaşayış massivləri, ictimai binalar, sosial infrastruktur və biznes zonaları inşa edilir.
Ağdam Sənaye Parkı
Yeni yaradılmış sənaye parkı: istehsalat müəssisələrinin formalaşması, yüzlərlə yeni iş yerinin açılması, regiona investisiya cəlb edilməsi, logistika və ixrac imkanlarının genişlənməsi üçün mühüm platforma rolunu oynayır.
Ağdam Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksi
Bölgənin nəqliyyat arteriyası rolunu oynayan bu kompleks Qarabağın mərkəzində mobil əlaqə, yük və sərnişin daşımaları üçün strateji baza yaradır.
Ağdam Muğam Mərkəzi
Qarabağ muğam məktəbinin tarixi mərkəzlərindən biri kimi Ağdamın musiqi ənənələrinin bərpasına yönəlmiş bu mərkəz Azərbaycan muğam sənətinin yenidən bölgənin ruhunda canlanması üçün nadir mədəni platformadır.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin Ağdama səfərləri
Prezident İlham Əliyevin azad edilmiş Ağdama hər səfəri bölgənin inkişaf proqramının yeni mərhələsinin başlanğıcı olmuşdur. Bu səfərlər zamanı yol və kommunikasiya layihələri, su və enerji infrastrukturunun qurulması, yeni yaşayış komplekslərinin təməlinin qoyulması, sosial obyektlərin açılışı, rekultivasiya və urbanizasiya işləri şəxsən dövlət başçısının iştirakı ilə həyata keçirilmişdir.
Bu, Ağdamın inkişafının ən yüksək səviyyədə dövlət nəzarətində olduğunu göstərir.
Böyük Qayıdış - Vətəndaşlarımızın doğma yurda dönüşü
Ağdam Böyük Qayıdış Proqramının prioritet ərazilərindən biridir. Yeni yaşayış komplekslərinin, məktəblərin, xəstəxanaların, sosial xidmət infrastrukturunun inşası və iş yerlərinin yaradılması insanların təhlükəsiz şəkildə öz yurdlarına qayıdışını təmin edir.
Ağdamın bərpası təkcə bir rayonun deyil, Azərbaycanın Qarabağ strategiyasının və dövlətin güclü sosial siyasətinin davamlı təzahürüdür.
Belə ki, 20 Noyabr - Ağdam Şəhəri Günü Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşını qorumaq iradəsinin, Vətən müharibəsi Zəfərinin əbədiləşdirilməsinin, dövlətimizin qüdrətinin, Qarabağın dirçəlişinə sarsılmaz inamının rəmzidir.
Ağdam bu gün yalnız işğaldan azad edilmiş bir şəhər deyil. O, müasir Azərbaycanın gücünü, milli iradəsini və bərpa qüdrətini özündə birləşdirən bir inkişaf modelidir.
Siyavuş Novruzov,
Milli Məclisin Regional məsələlər komitəsinin sədri
