Sudanda tapılan unikal qəbir tədqiqatçılara Kerma mədəniyyətinin dəfn mərasimlərinə dair yeni məlumatlar verib…
Poliqon xəbər verir ki, Polşalı alimlərin Sudanda Bayuda səhrasında apardığı araşdırmalar 4 min illik naməlum dəfn ayinini üzə çıxarıb. Azania: Archaeological Research in Africa jurnalında dərc olunan tədqiqat BP937 sahəsində tapılmış unikal qəbir kompleksinə həsr olunub və qədim Kerma Krallığının mədəniyyətini yenidən qiymətləndirməyə imkan verib.
Bayuda səhrası Nil çayının Böyük döngəsində yerləşir və təxminən 140 min kvadrat kilometr ərazini əhatə edir. Bu bölgədə sistemli arxeoloji tədqiqatlara yalnız XXI əsrin əvvəllərindən başlanılıb. 2017-ci ildən Vrotslav Universiteti ilə Qdansk Arxeologiya Muzeyinin birgə həyata keçirdiyi “Bayuda səhrasının ibtidai icmaları – Kerma Krallığının yeni sərhədləri” layihəsi onlarla arxeoloji abidəni sənədləşdirib.
BP937 sahəsində tədqiqatçılar tək bir yetkin kişiyə məxsus qəbir aşkar ediblər. Qəbirin yanında iki gil qab və 82 ədəd fayans muncuq tapılıb. Sahə Maravi səddindən 21,5 km, vulkanik kraterdən isə 2,6 km şərqdə yerləşir. Kərpic məmulatlarının analizi dəfnin e.ə. II Köhnə Kuş dövrünə (təqribən e.ə. 2050–1750) aid olduğunu göstərib. İnsan sümüklərinin radiokarbon analizi qəbirin e.ə. 1775–1609-cu illərə aid olduğunu təsdiqləyib və tapıntının Orta Kerma mədəniyyətinin tərkib hissəsi olduğunu ortaya qoyub.
Skeletin analizi göstərib ki, dəfn edilən kişi 30–40 yaşlarında, 164 sm boyunda və güclü bədən quruluşuna malik olub. Onun sümük qalıqlarında bel fəqərələrinin yastılaşması, ayaq sümüyündə patoloji dəyişikliklər və iltihab izləri müşahidə olunub. Bu isə ağır fiziki əmək, qidalanma çatışmazlığı və ya keçmiş travmaların izləri ola bilər.
Qəbir avadanlıqlarından biri olan ilk gil kasa – çevrilmiş şəkildə dəfn edilib – Kerma mədəniyyətinin dəfn ənənələrində geniş yayılmış motivdir və daha qədim A-Group və C-Group mədəniyyətlərinin dəfn ritualları ilə paralellər göstərir. Belə qabların “həyatın boşaldılması”nı simvolizə etdiyi, ruhun canlılar aləmindən əcdadların dünyasına keçidini təmin etdiyi hesab edilir.
Tədqiqatın ən qeyri-adi tapıntısı isə ikinci gil qab olub. Onun içərisində qədim ocaq qalıqları, kömürləşmiş heyvan sümükləri, olaşmış nəcislər və həşərat izləri aşkar edilib. Bu, Kerma mədəniyyətinin dəfn mərasimlərində odun rolunu təsdiqləyən nadir arxeoloji dəlillərdəndir.
Tədqiqatçılardan doktor Henrix Paner bildirir: “Kerma mədəniyyətində odun dəfn rituallarındakı yeri tam sənədləşdirilməyib. Bu tapıntı isə odun iştirak etdiyi, yəqin ki, cənazə mərasimini müşayiət edən bir ayinin real maddi sübutudur”.
Arxeoloqlar indi qəbir kompleksində istifadə edilmiş tikinti materiallarının, qrafit, daş və ağacın mənşəyini araşdırırlar ki, həmin dövrdə Bayuda icmalarının hansı resurslardan və hansı marşrutlarla istifadə etdiyini müəyyənləşdirsinlər. Bu tədqiqat, Kerma Krallığının mədəniyyətinə dair bilinənləri əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirərək, Bayuda səhrasının qədim icmalarını daha dərindən anlamağa imkan yaradır.
Poliqon.info
