Bakı. Trend:
Qazın nəqli qaz nəqli sistem operatoru tərəfindən həyatakeçiriləcək. Qaz nəqli sistem operatoru qazın nəqlinə verilmişicazə əsasında fəaliyyət göstərəcək.
Trend xəbərverir ki, bu məsələ Milli Məclisin bu gün keçirilən plenariclasında müzakirə olunan "Qaz təchizatı haqqında" qanunlayihəsində öz əksini tapıb.
Qanun layihəsinə əsasən, qaz nəqli sistem operatoru qaztəchizatı sektoruna aid digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olabilməz (2027-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir).
Qaz nəqli sistem operatorunun vəzifələri aşağıdakılarolacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların tələblərinə, icazə şərtlərinə, habeləyazılı göstərişlərə əməl etmək;
- qazın nəqli şəbəkəsinin istifadəçiləri arasında ayrı-seçkiliyəyol vermədən onlara qazın nəqli xidmətlərini təqdim etmək vəonlarla bağlanılmış müqavilələr əsasında qazın nəqlini həyatakeçirmək;
- qazın nəqli şəbəkəsinin dispetçer idarəetməsini təminetmək;
- qazın nəqli şəbəkəsinə texniki xidmət göstərmək, onun təmirinivə inkişafını təmin etmək;
- qaz təchizatı sisteminin təhlükəsiz və səmərəli fəaliyyətinitəmin etmək məqsədilə digər sistem operatorları ilə əməkdaşlıqetmək;
- qaz təchizatı sisteminə dair qaydalarla müəyyən edilən texnikiməsələlər barədə hesabat və məlumatları həmin qaydalara uyğunolaraq, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana(quruma) və tənzimləyiciyə təqdim etmək;
- maliyyə vəziyyəti və maliyyə nəticələri barədə hesabat vəməlumatları tənzimləyiciyə təqdim etmək (2028-ci il iyulun 1-dənqüvvəyə minir);
- qazın verilməsinin dayandırılacağı barədə tikinti obyekti qazınnəqli şəbəkəsinə qoşulmuş istehlakçıya 3 (üç) gün əvvəl yazılıxəbərdarlıq göndərmək;
- tikinti obyekti qazın nəqli şəbəkəsinə qoşulmuş istehlakçınınsayğacını (ağıllı sayğaclar istisna olmaqla) hər ay oxumaq, bubarədə, habelə sabit tarif haqqında istehlakçıya bildiriş və qazsatıcısı ilə bağlanılmış müqavilədə nəzərdə tutulduğu halda qazsatıcısının adından hesab təqdim etmək;
- tikinti obyekti qazın nəqli şəbəkəsinə qoşulmuş istehlakçınınsayğacının işlək vəziyyətdə olduğunu müəyyən etmək məqsədilə 3 (üç)ayda bir dəfə həmin sayğaca və onun qoşulma sxeminə baxış keçirmək(sahibkarlıq subyektlərinə münasibətdə "Sahibkarlıq sahəsindəaparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarınınmüdafiəsi haqqında" Qanunun tələblərinə uyğun olaraq);
- nəql etdiyi qazın keyfiyyət göstəricilərinin qaz təchizatısahəsini tənzimləyən texniki normativ hüquqi aktlara uyğunluğunutəmin etmək;
- qazın nəqli şəbəkəsində baş verən qəzaların aradanqaldırılmasını təmin etmək;
- qazın idxalı üçün infrastruktur yaratmaq.
Qaz nəqli sistem operatorunun hüquqları aşağıdakılarolacaq:
- qazın nəqli şəbəkəsində qaz itkilərinin kompensasiyası,həmçinin balanslaşdırma məqsədilə qaz almaq;
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı müvafiqicra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) vətənzimləyiciyə təkliflər vermək;
- istehlakçıların qazın nəqli şəbəkəsinə qoşulmuş tikintiobyektlərinə müəyyən hallarda qazın verilməsini dayandırmaq;
- qaz təchizatı subyektləri ilə bağlanılmış müqavilə şərtlərinəuyğun olaraq, qazın nəqli infrastrukturunun imkanlarını və ölkəərazisində qaza olan tələbatı müəyyən etmək.
Qazın saxlanması qazın saxlanması sistem operatorutərəfindən həyata keçiriləcək. Qazın saxlanması sistem operatoruqazın saxlanmasına verilmiş icazə əsasında fəaliyyətgöstərəcək.
Qanun layihəsinə əsasən, qazın saxlanması sistem operatoru qaztəchizatı sektoruna aid digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olabilməz (2027-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir).
Qazın saxlanması sistem operatorunun vəzifələri aşağıdakılarolacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların tələblərinə, icazə şərtlərinə, habeləbu qanunua uyğun olaraq verilən yazılı göstərişlərə əməletmək;
- yeraltı qaz anbarlarının işlək vəziyyətdə saxlanmasını vəistismarını təmin etmək;
- yeraltı qaz anbarlarının istifadəçiləri arasında ayrı-seçkiliyəyol vermədən onlarla bağlanılmış müqavilələr əsasında qazınsaxlanmasını həyata keçirmək;
- qaz təchizatı sisteminin təhlükəsiz və səmərəli fəaliyyətinitəmin etmək məqsədilə digər sistem operatorları ilə əməkdaşlıqetmək;
- qaz təchizatı sisteminə dair qaydalarla müəyyən edilən texnikiməsələlər barədə hesabat və məlumatları həmin qaydalara uyğunolaraq, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana(quruma) və tənzimləyiciyə təqdim etmək;
- maliyyə vəziyyəti və maliyyə nəticələri barədə hesabat vəməlumatları tənzimləyiciyə təqdim etmək (2028-ci il iyulun 1-dənqüvvəyə minir);
- saxladığı qazın keyfiyyət göstəricilərinin qaz təchizatısahəsini tənzimləyən texniki normativ hüquqi aktlara uyğunluğunutəmin etmək.
Qazın saxlanması sistem operatorunun hüquqları aşağıdakılarolacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı müvafiqicra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) vətənzimləyiciyə təkliflər vermək;
- yeraltı qaz anbarlarında qaz itkilərinin kompensasiyası üçünqaz almaq;
- müəyyən hallarda qazın saxlanması sistemindən qaz alanistehlakçılara qazın verilməsini dayandırmaq.
Qazın paylanması qazpaylayıcı sistem operatorutərəfindən həyata keçiriləcək. Qazpaylayıcı sistem operatoru qazınpaylanmasına verilmiş icazə əsasında fəaliyyətgöstərəcək.
Qanun layihəsinə əsasən, qazpaylayıcı sistem operatoru qaztəchizatı sektoruna aid digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olabilməz (2027-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minir).
Qazpaylayıcı sistem operatorunun vəzifələri aşağıdakılarolacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların tələblərinə, icazə şərtlərinə, habeləbu qanuna uyğun olaraq verilən yazılı göstərişlərə əməl etmək;
- qaza tələbatın etibarlı şəkildə ödənilməsi üçün qazpaylayıcışəbəkəyə texniki xidmət göstərmək, onun təmirini, inkişafını vəqazpaylayıcı şəbəkənin dispetçer idarəetməsini təmin etmək;
- qazpaylayıcı şəbəkənin istifadəçiləri arasında ayrı-seçkiliyəyol vermədən onlara qazın paylanması xidmətlərini təqdim etmək vəonlarla bağlanılmış müqavilələr əsasında qazın nəqlini həyatakeçirmək;
- qaz təchizatı sisteminin təhlükəsiz və səmərəli fəaliyyətinitəmin etmək məqsədilə digər sistem operatorları ilə əməkdaşlıqetmək;
- istehlakçıların tikinti obyektlərinin qaz təchizatı sisteminədair qaydalarla müəyyən edilmiş şərtlərə uyğun olaraq, qazpaylayıcışəbəkəyə qoşulmasını təmin etmək;
- qaz təchizatı sisteminə dair qaydalarla müəyyən edilən texnikiməsələlər barədə hesabat və məlumatları həmin qaydalara uyğunolaraq, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana(quruma) və tənzimləyiciyə təqdim etmək;
- maliyyə vəziyyəti və maliyyə nəticələri barədə hesabat vəməlumatları tənzimləyiciyə təqdim etmək (2028-ci il iyulun 1-dənqüvvəyə minir);
- Müəyyən hallarda qazın verilməsinin dayandırılacağı barədəistehlakçıya 3 (üç) gün əvvəl yazılı xəbərdarlıq göndərmək;
- tikinti obyekti qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulmuş istehlakçınınsayğacını (ağıllı sayğaclar istisna olmaqla) hər ay oxumaq, bu vəsabit tarif barədə istehlakçıya bildiriş, habelə qaz satıcısı iləbağlanılmış müqavilədə nəzərdə tutulduğu halda qaz satıcısınınadından hesab təqdim etmək;
- tikinti obyekti qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulmuş istehlakçınınsayğacının işlək vəziyyətdə olduğunu müəyyən etmək məqsədilə 3 (üç)ayda bir dəfə həmin sayğaca və onun qoşulma sxeminə baxış keçirmək(sahibkarlıq subyektlərinə münasibətdə "Sahibkarlıq sahəsindəaparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarınınmüdafiəsi haqqında" Qanunun tələblərinə uyğun olaraq);
- təchiz etdiyi qazın keyfiyyət göstəricilərinin, təzyiqinin qaztəchizatı sahəsini tənzimləyən texniki normativ hüquqi aktlarauyğunluğunu təmin etmək;
- qazpaylayıcı şəbəkədə qəza hallarının qarşısını almaq vənəticələrini aradan qaldırmaq;
- istehlakçıların qaz qurğularına və qaz xətlərinə müayinəni vəistehlakçı ilə bağlanılmış müqaviləyə uyğun olaraq texniki xidmətihəyata keçirmək;
- qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulan tikinti obyektlərində istismardaolan qaz qurğularının uçotunu aparmaq;
- qazın satıcı və ya istehlakçı ilə bağlanılmış müqavilədənəzərdə tutulmuş təzyiqdə, həcmdə və ya keyfiyyət göstəricilərinəuyğun verilməməsi nəticəsində onlara vurulmuş zərərin əvəziniödəmək.
Qazpaylayıcı sistem operatorunun hüquqları aşağıdakılarolacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı müvafiqicra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) vətənzimləyiciyə təkliflər vermək;
- istehlakçılara müəyyən hallarda qazın verilməsinidayandırmaq;
- qazpaylayıcı şəbəkədə qaz itkilərinin kompensasiyası üçün qazalmaq;
- istehlakçı tərəfindən sayğaca müdaxilə, habelə sayğacdan kənarşəbəkəyə qanunsuz qoşulma nəticəsində vurulmuş zərərin ödənilməsiniistehlakçıdan tələb etmək.
Qazın topdansatışı topdan satıcı tərəfindən, pərakəndəsatışı pərakəndə satıcı tərəfindən həyata keçiriləcək.
Qanun layihəsinə əsasən, qaz satıcıları bu qanunda nəzərdətutulan hallar istisna olmaqla qaz təchizatı sektoruna aid digərfəaliyyət növləri ilə məşğul ola bilməzlər (2027-ci il yanvarın1-dən qüvvəyə minir).
İstehlakçılara qazın pərakəndə satışı pərakəndə satıcı iləistehlakçı arasında bağlanılmış alqı-satqı müqavilələri əsasındahəyata keçiriləcək.
Qazın topdansatışı topdan satıcı ilə pərakəndə satıcı və ya iriistehlakçı arasında bağlanılmış alqı-satqı müqavilələri əsasındahəyata keçiriləcək.
Topdan satıcının vəzifələri aşağıdakılar olacaq:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların tələblərinə, icazə şərtlərinə, habeləyazılı göstərişlərə əməl etmək;
qazın satışı şərtlərini rəsmi internet səhifəsində dərc etmək; - müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana(quruma), tənzimləyiciyə, qaz nəqli sistem operatoruna və (və ya)qazpaylayıcı sistem operatoruna qazdan istifadə qaydaları iləmüəyyən edilən hesabatları və məlumatları təqdim etmək;
- pərakəndə satıcı və ya iri istehlakçı ilə bağlanılmışalqı-satqı müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq qazın tələb olunanhəcmdə və ya keyfiyyət göstəricilərinə uyğun verilməməsinəticəsində pərakəndə satıcıya və ya istehlakçıya vurulmuş zərərinəvəzini ödəmək;
- qazın idxalını həyata keçirmək.
Pərakəndə satıcının vəzifələri aşağıdakılardır:
- qaz təchizatı sektorunu tənzimləyən normativ hüquqi aktların vənormativ xarakterli aktların tələblərinə, icazə şərtlərinə, habeləyazılı göstərişlərə əməl etmək;
- fəaliyyət ərazisini və qazın satışı şərtlərini rəsmi internetsaytında dərc etmək;
- istehlakçılara istehlak etdikləri qazın dəyəri və sabit tarifbarədə hər ay elektron poçt (olduğu halda) və ya digərkommunikasiya vasitələri ilə yazılı bildiriş təqdim etmək;
- istehlakçılara onların hüquq və vəzifələrini izah etmək;
- qazdan istifadə qaydaları ilə müəyyən edilən hesabatları vəməlumatları müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyiorqana (quruma), tənzimləyiciyə, müqavilə bağladığı qaz nəqlisistem operatoruna və ya qazpaylayıcı sistem operatoruna təqdimetmək;
- qaz nəqli sistem operatoru və ya qazpaylayıcı sistem operatoruilə bağlanılmış müqavilədə nəzərdə tutulmadığı halda hər ayistehlakçıya istehlak edilmiş qazın dəyəri və sabit tarif barədəhesab təqdim etmək;
- istehlakçı ilə bağlanılmış müqavilə şərtlərinə uyğun olaraqqazın tələb olunan həcmdə verilməməsi və ya aşağı keyfiyyətdəverilməsi nəticəsində istehlakçıya vurulmuş zərərin əvəziniödəmək
Topdan satıcının hüquqları aşağıdakılar olacaq:
- sistem operatorları tərəfindən müvafiq xidmətləringöstərilməsini tələb etmək;
- pərakəndə satıcıya və ya iri istehlakçıya alqı-satqımüqaviləsinə uyğun olaraq satdığı qazın dəyərinin ödənilməsinitələb etmək.
Pərakəndə satıcının hüquqları aşağıdakılar olacaq:
- sistem operatorları tərəfindən müvafiq xidmətləringöstərilməsini tələb etmək;
- təqdim edilmiş yazılı bildirişə və hesaba əsasən istehlakçıdanistehlak etdiyi qazın dəyərinin və sabit tarifin ödənilməsini tələbetmək;
- istehlakçı tərəfindən istehlak olunan qazın dəyəri və sabittarif 1 (bir) ay müddətində tam ödənilmədiyi təqdirdə, qazpaylayıcısistem operatorundan qazın verilməsinin dayandırılmasını tələbetmək.
Qazın pərakəndə satışı qazdan istifadə qaydaları ilətənzimlənəcək.
İstehlakçılara qazın satışı qaz satıcıları tərəfindənhəyata keçiriləcək. İstehlakçılara qazın satışının xüsusiyyətləriqazdan istifadə qaydaları ilə tənzimlənəcək.
Qanun layihəsinə əsasən, istehlakçılar bu qanuna, qaz təchizatısektorunu tənzimləyən digər normativ hüquqi aktlara və normativxarakterli aktlara uyğun olaraq qazı ölkə ərazisində fəaliyyətgöstərən qaz satıcısından almaq hüququna malikdir olacaqlar.
İstehlakçıların vəzifələri aşağıdakılar olacaq:
- qaz təchizatı obyektlərində təhlükəsizlik qaydalarına və qaztəchizatı obyektlərinin texniki istismar qaydalarına, həmçinin buyazılı göstərişlərə əməl etmək;
- qaz qurğularını onların texniki pasportlarında qeyd olunmuştələblərə uyğun istismar etmək;
- istehlak edilən qazın dəyərini və sabit tarifi alqı-satqımüqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq qaz satıcısına ödəmək;
- qaz nəqli sistem operatorunun və ya qazpaylayıcı sistemoperatorunun səlahiyyətli nümayəndələrinin sayğacın işləkvəziyyətdə olduğunu müəyyən etmək, habelə sayğacın oxunmasıməqsədilə tikinti obyektlərinin daxilində quraşdırılmış qazsayğacına baxış keçirmək üçün sayğac quraşdırılmış yerə maneəsizdaxil olmalarını təmin etmək;
- qazdan istifadə qaydalarına riayət etmək:
- sayğaca müdaxilə, habelə sayğacdan kənar şəbəkəyə qanunsuzqoşulma nəticəsində qaz nəqli sistem operatoruna və ya qazpaylayıcısistem operatoruna vurulmuş zərəri ödəmək;
- müayinə aktına əsasən qaz qurğularına və qaz xətlərinə, tüstübacalarına, habelə havalandırma və havadəyişmə xətlərinə texnikixidmət göstərilməsi üçün qazpaylayıcı sistem operatoru və yaixtisaslaşmış podratçı ilə müqavilə bağlamaq;
- qazpaylayıcı sistem operatorunun səlahiyyətli nümayəndələrininqaz qurğularına və qaz xətlərinə, tüstü bacalarına, habeləhavalandırma və havadəyişmə xətlərinə müayinəni və istehlakçı iləmüvafiq müqavilə bağlandığı hallarda texniki xidməti həyatakeçirmək üçün tikinti obyektinə maneəsiz daxil olmalarını təminetmək.
İstehlakçıların hüquqları aşağıdakılar olacaq:
- obyektlərinin bu Qanuna uyğun olaraq qazın nəqli şəbəkəsinə vəya qazpaylayıcı şəbəkəyə qoşulmasını tələb etmək;
- qaz satıcısı ilə alqı-satqı müqaviləsi bağlamazdan əvvəlmüqavilə şərtləri, tariflər (qiymətlər) barədə məlumat əldəetmək;
- qazın alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulmuş keyfiyyətgöstəricilərinə uyğun etibarlı və fasiləsiz olaraq qaz ilə təminolunmaq;
- qazın alqı-satqı müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq qazınrazılaşdırılmış həcmdə və ya keyfiyyət göstəricilərinə uyğunverilməməsi nəticəsində vurulmuş ziyanın qaz satıcısı tərəfindənödənilməsini tələb etmək;
- qaz satıcısından bu Qanunla müəyyən edilən hallarda bildirişalmaq.
Qaz nəqli sistem operatorunun və ya qazpaylayıcı sistemoperatorunun səlahiyyətli nümayəndələrinin sahibkarlıqsubyektlərinin fəaliyyət göstərdiyi yerlərə gəlməklə və müqaviləşərtlərinin yerinə yetirilməsini tələb etməklə bağlı fəaliyyəti"Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi vəsahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında" Qanunun tələblərinəzərə alınmaqla həyata keçiriləcək.
Qaz nəqli sistem operatorunun və ya qazpaylayıcı sistemoperatorunun səlahiyyətli nümayəndələri sahibkarlıq subyektlərininqaz sayğaclarının göstəricilərinin oxunması zamanı həmin sayğacamüdaxilə, habelə sayğacdan kənar müvafiq qaz şəbəkəsinə qanunsuzqoşulma (qaz nəqli sistem operatorunun və ya qazpaylayıcı sistemoperatorunun razılığı olmadan müvafiq qaz şəbəkəsinə qoşulma)hallarını müəyyən etdikdə, "Sahibkarlıq sahəsində aparılanyoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsihaqqında" Qanunun tələbləri nəzərə alınmaqla yoxlama keçirilməsiilə bağlı tədbirlər görməlidirlər.
Qanunsuz qoşulma halları aşkar edildikdə, qaz nəqli sistemoperatoru və ya qazpaylayıcı sistem operatoru qanunsuz xətti dərhalqaz şəbəkəsindən ayırmaqla, qazın verilməsini dayandırmalıdır.Sayğaca müdaxilə, habelə qanunsuz qoşulma halları aşkar edildikdəqaz nəqli sistem operatoru və ya qazpaylayıcı sistem operatoru bubarədə akt tərtib etməli və həmin aktın bir nüsxəsini barəsində akttərtib edilmiş şəxsə (və ya onun səlahiyyətli nümayəndəsinə, yaxudyetkinlik yaşına çatmış ailə üzvlərindən birinə), bir nüsxəsini isəinzibati xəta haqqında iş üzrə icraata başlanılması məsələsinəbaxılması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyiorqana (quruma) və tənzimləyiciyə, cinayət tərkibinin əlamətləriolduqda isə cinayət təqibi orqanına təqdim etməlidir. İstehlakçınınqazın talanmasında təqsirli olması həmin orqanların (qurumların) vəya məhkəmənin qərarı ilə müəyyən edildikdə qaz nəqli sistemoperatoru və ya qazpaylayıcı sistem operatoru vurulmuş zərərinödənilməsini istehlakçıdan tələb etməlidir. İstehlakçı tərəfindənsayğaca müdaxilə, habelə qanunsuz qoşulma nəticəsində qaz nəqlisistem operatoruna və ya qazpaylayıcı sistem operatoruna vurulmuşzərərin hesablanması ilə bağlı məsələlər qazdan istifadə qaydalarıilə tənzimlənəcək.
Tikinti obyektinin qoşulduğu qazın nəqli və ya qazpaylayıcışəbəkədən asılı olaraq məişət qaz qurğularını istifadə edən məişətistehlakçıları üçün sayğaclar müvafiq olaraq qazın nəqli və yaqazpaylayıcı sistem operatorunun vəsaiti hesabına, digəristehlakçılar üçün isə sayğaclar istehlakçının vəsaiti hesabınamüvafiq olaraq qazın nəqli və ya qazpaylayıcı sistem operatorutərəfindən təchiz ediləcək, quraşdırılacaq və dəyişdiriləcək.
İstehlakçıların ağıllı sayğaclarla təchiz edilməsi "Enerjiresurslarından səmərəli istifadə və enerji effektivliyi haqqında"Qanuna uyğun olaraq həyata keçiriləcək.
Qanun layihəsi səsverməyə qoyularaq birincioxunuşda qəbul edilib.
