İspaniyanın Ali Elmi Tədqiqat Şurasının Təkamül Biologiyası İnstitutu və Pompeu Fabra Universitetinin tədqiqatçıları orqanizmlərin təkamül prosesində dramatik dəyişikliklərə səbəb olan yeni bir mexanizm aşkar ediblər. Tədqiqat, torpaq qurdları kimi annelidlərin genomlarını sıralayaraq bu canlıların təkamül prosesində baş verən təəccüblü dəyişiklikləri işıqlandırır.
Redaktor.az bu barədə Nature Ecology & Evolution jurnalına istinadən xəbər verir.
Tədqiqatçılar, müxtəlif növ annelidlərin genomlarını yüksək dəqiqliklə sıralayaraq, onları dənizdə yaşayan yaxın qohumları ilə müqayisə ediblər. Nəticədə, təkamülün çox önəmli bir mərhələsində, təxminən 200 milyon il əvvəl, bu orqanizmlərin torpağa uyğunlaşması zamanı ciddi xromosom dəyişiklikləri baş verdiyi ortaya çıxıb.
Qurdlarda müşahidə olunan bu genom dəyişiklikləri, darvinist təkamül nəzəriyyəsindən fərqli olaraq, çox sürətli və geniş miqyaslı olub. Bu, genomun əksər hissəsinin "qarışıqlıq" halına gəlməsi və sonra xaotik bir şəkildə yenidən qurulması nəticəsində yaranıb. Bu cür təkamül mexanizmləri, uzun müddət stabil və yavaş dəyişikliklərə əsaslanan darvinist nəzəriyyə ilə uyğun gəlməyib.
Tədqiqatın rəhbəri Roza Fernandez, "Məlumatları dəfələrlə təkrar hesablamağa məcbur oldum, çünki genomun belə qısa müddət ərzində bu qədər köklü şəkildə dəyişə biləcəyinə inana bilmirdim," deyib.
Bu tədqiqatın əhəmiyyəti yalnız orqanizmlərin təkamülünü başa düşməkdən ibarət deyil. Elm adamları, bu cür "xaotik" genom dəyişikliklərinin xərçəngin inkişafı ilə oxşar proseslərə səbəb ola biləcəyini vurğulayırlar. Qurdlarda müşahidə olunan mexanizmlər, şiş hüceyrələrində də baş verən genom dəyişikliklərinə bənzəyir və bu, yeni tibbi perspektivlərə yol açır.
Tədqiqat, təkamülün yalnız yavaş və kumulyativ bir proses olduğunu düşünən ənənəvi baxışlara qarşı, həm də qəfil və "partlayıcı" çevrilmələrin baş verə biləcəyinə dair yeni bir fikir ortaya qoyur. Fernández bununla bağlı qeyd edir ki, "Bəlkə də hər iki nəzəriyyə – Darvinin və Qouldun nəzəriyyəsi – eyni fenomenin müxtəlif aspektlərini izah edir."
Bu tədqiqat, təkamülün necə işlədiyini daha dərindən anlamağımıza kömək edir və həyatın inkişafı haqqında düşüncə tərzimizi dəyişdirə bilər.
Xədicə BAXIŞLI
