HƏMAS atəşkəsə “hə” deyəcəkmi?
Qəzzaya müvəqqəti də olsa, sülh gələ bilər. Belə ki, son aylarda aktiv hərbi əməliyyatların keçirildiyi coğrafiyada atəşkəs elan olunmasına bir addım qalır. Tərəflərdən biri - İsrail Qəzza zolağında 60 günlük atəşkəslə razılaşıb. Bunu ABŞ prezidenti Donald Tramp “Truth Social”da yazıb: “Mənim nümayəndələrim Qəzza ilə bağlı israillilərlə uzun və məhsuldar görüş keçirdilər. İsrail 60 günlük atəşkəsin təmin olunması üçün məcburi şərtlərlə razılaşdı və bu müddət ərzində biz münaqişəni dayandırmaq üçün bütün tərəflərlə işləyəcəyik”.
“Associated Press” yazır ki, Tramp Misir və Qətərin münaqişənin həlli üçün “yekun təklif” verəcəklərini bildirib. Eyni zamanda, Tramp Fələstinin radikal HƏMAS hərəkatının “sazişlə razılaşacağına” ümid etdiyini bildirib, çünki “bundan yaxşı təklif olmayacaq. Əks halda şərtlər daha da pisləşəcək”.
Misirin xarici işlər naziri Badr Abdel Atinin sözlərinə görə, İsrail və Fələstin HƏMAS hərəkatı arasında dolayı danışıqlarda vasitəçilər Qəzza zolağında 60 günlük atəşkəsə nail olmağa çalışırlar. Martın 18-də İsrail ordusu HƏMAS girovların azad olunmasını dayandırdığına görə bu ilin yanvarında yaradılmış atəşkəs rejimini pozaraq Qəzza zolağında döyüşləri bərpa edib. Qətər, Misir və ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə keçirilən bir neçə raund danışıqlardan sonra münaqişə tərəfləri yeni sazişin şərtləri ilə bağlı razılığa gələ bilməyiblər.
Qətər və Misirin vasitəçiliyi ilə...
Qeyd edək ki, hazırda nail olunmasına çalışılan atəşkəs çağırışı İsrail və İran arasında 12 günlük müharibədən sonra ilk çağırışdır. İsrail və HƏMAS arasında təxminən 21 aydır davam edən müharibənin davam etdiyi Qəzza zolağında irəliləyişə nail olunması üçün isə Qətər və Misir vasitəçilik etməkdədir. Trampın da bildirdiyi kimi, fəal şəkildə sülh üçün iş aparan Qətər və Misir nümayəndələri son təklifi HƏMAS-a çatdırmalıdırlar.
HƏMAS-ın isə yenilənmiş atəşkəs şərtlərini qəbul edəcəyinə dair hələ heç bir məlumat yoxdur. Son təklifin HƏMAS-ın əsas tələbinə cavab verib-vermədiyi bəlli deyil.
İrəliləyiş olmasa...
Tramp deyib ki, İsrail lazımi şərtlərlə razılaşıb. O, gələn həftə Vaşinqtonda İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunu qəbul edəcək. Bildirib ki, Netanyahu da müharibəni bitirmək istəyir. Tramp gələn həftə razılaşma əldə oluna biləcəyinə əminliyini ortaya qoyub. “Axios” yazır ki, Trampın Qəzzada atəşkəslə bağlı xəbəri elan etməsi onun xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff və İsrailin strateji işlər naziri Ron Dermer arasında Ağ Evdə saatlarla davam edən danışıqlardan sonra baş verib. Onlar Qətərin atəşkəs və girovların azad edilməsi ilə bağlı yenilənmiş təklifini müzakirə ediblər. Nəşrin məlumatına görə, Dermer İsrailin bunu qəbul etdiyini və HƏMAS ilə dolayı danışıqlara başlamağa hazır olduğunu bildirib.
İsrailin “Ynet” portalı Qəzzada girovların azad edilməsi ilə bağlı danışıqlarda iştirak edən yüksək səviyyəli mənbələrə istinadən yazıb ki, həm HƏMAS, həm də İsrail hətta müharibənin dayandırılmasına mütləq zəmanət olmadan da danışıqların irəliləməsində maraqlıdırlar, lakin irəliləyişdən danışmaq üçün hələ də bəzi fikir ayrılıqlarını aradan qaldırmaq lazımdır.
“Axios” xəbər verir ki, İsrail rəsmiləri irəliləyiş olmadığı təqdirdə İsrailin Qəzza zolağında əməliyyatlarını genişləndirəcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq edib.
Şərtlər nəyi diktə edir?
Xatırladaq ki, bir neçə gün öncə HƏMAS-ın İsraillə məhbus mübadiləsi razılaşması üçün şərtlər qoyduğu ilə bağlı xəbərlər yayılmışdı. “Pars Today”in İRNA-ya istinadən verdiyi xəbərə görə, şərtlərdə HƏMAS nümayəndələrinin Qəzza zolağının idarə olunmasında iştirakı və HƏMAS-ın aktivlərinin müsadirə edilməsinə və ya xaricdəki fəaliyyətinə məhdudiyyətlərin qoyulmasına icazə verilməsi də daxildir.
Bir sıra KİV-lərin yazdığına görə, son təkliflərdə HƏMAS 10 sağ qalmış israillini, 15-18 girovun isə cəsədlərini təhvil verəcək. İndiyə qədər aparılan danışıqlarda HƏMAS-ın əsas prioriteti İsrail qoşunlarının tam Qəzzadan çıxarılması və münaqişənin daimi bitməsi, İsrailin məqsədi isə HƏMAS-ın silahsızlaşdırılması, hərbi qanadının dağıdılması və mümkün olduqda liderlərinin bölgədən çıxarılması olub.
Masa üzərində olan şərtlərə isə hələlik yalnız İsrail “hə” deyib. HƏMAS bu plana tam razılıq verməyib. Onlar yalnız atəşkəsə hazır olduqlarını bəyan ediblər.
P.İSMAYILOV
