Azərbaycan Dillər Universitetinin professoru, filologiya elmləri doktoru Aynur Sabitova bu ilki Məzun Günü ilə bağlı ürəkdən gələn düşüncələrini sosial şəbəkədə izləyiciləri ilə bölüşüb. Onun yazısı təkcə bir tədbirin təəssüratı deyil, həm də bir ömrün təhsil və elm yolundakı izləridir.
Aynur Sabitovanın ürəkdən gələn bu yazısı həm də ADU-nun yüksələn inkişaf yolunu ehtiva edir.
Moderator.az yazını oxuculara təqdim edir:
Bu gün isə 2024-2025-ci tədris ilinin son Elmi Şurası keçirildi.
Bir dərs ilimiz də beləcə uğurla başa çatdı və kollektiv olaraq növbəti dərs ilini səbirsizliklə gözləyəcəyik.
ADU bu gün dil tədrisi sahəsində olduğu kimi humanitar elmlər və beynəlxalq əlaqələr baxımından da nüfuzlu təhsil ocaqlarından biridir. Universitetimiz bir çox xarici ali məktəblərlə əməkdaşlıq edir, ikili diplom proqramları, tələbə mübadiləsi və elmi layihələrlə geniş tanınır. Müasir dillərin və mədəniyyətlərin öyrənilməsi istiqamətində ölkəmizdə öncül mövqedədir.
Mənim üçün isə ADU-nun xüsusi yeri var – çünki özüm də bu universitetin məzunu olmuşam, ilk ali təhsilimi burada almışam. Əmək fəaliyyətimə də ilk olaraq məhz bu təhsil olcağında başlamışam. Bu ünvan mənim üçün təkcə bir iş yeri deyil, tələbəlik illərimdən bu günə qədər həyatımın ayrılmaz parçası, doğma bir məkandır.
Azərbaycan Dillər Universitetində illərdir formalaşmış mənəvi və akademik dəyərlər bu gün də qorunur və inkişaf etdirilir.
Rektorumuz akademik Kamal Abdulla bu ənənələri müasir yanaşmalarla zənginləşdirərək qoruyur.
Kamal müəllim tələbəlik illərimin parlaq siması, sevimli müəllimim olub. Tələbə yoldaşlarımla xatırlayanda deyirik ki, Kamal müəllim auditoriyaya daxil olduğu an sanki söz yolunu tapır, mühazirəmiz isə onun addım səsləri ilə başlayardı. Nitqi o qədər səlis, axıcı və təsirli idi ki, hamı sözün əsl mənasında heyranlıqla ona qulaq asardı.
Dünənki məzun günü zamanı bir daha anladım ki, tələbəlik illəri insan ömrünün ən dəyərli, ən unudulmaz mərhələlərindən biridir. Zamanın sürətini isə insan yalnız geriyə baxanda dərk edir. İllər necə tez keçdi…
Məzun olduqdan sonra elmi və pedaqoji fəaliyyətimə doğru atdığım ilk addımlarımda məhz Kamal müəllimin verdiyi peşəkar tövsiyə və istiqamət həlledici rol oynamışdı. O dövrdə göstərdiyi dəstəyi və diqqəti hər zaman minnətdarlıqla xatırlayıram.
Son illər Azərbaycan Dillər Universitetinin inkişafı və beynəlxalq aləmdə tanınması istiqamətində müasir dövrün tələblərinə uyğun mühüm addımlar atılıb. Universitetimizin maddi-texniki bazası gücləndirilib, tədris metodologiyası müasir standartlara uyğunlaşdırılıb və tələbəyə yönəlik, şəffaf idarəetmə prinsipləri tətbiq olunub.
ADU beynəlxalq təhsil və təlim modellərinə əsaslanan, geniş tərəfdaşlıq imkanları ilə bənzərsiz proqramlar təqdim edən bilik ocağına çevrilib. Universitet, Türkiyə, ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və digər Avropa institutlarının ali təhsil müəssisələri ilə sıx əməkdaşlıq edir. Bu əməkdaşlıq sayəsində son illər ərzində tələbə mübadiləsi intensivləşmiş, tədris və təlim metodologiyası təkmilləşdirilmişdir .
ADU-da həyata keçirilən islahatlar və beynəlxalq əməkdaşlıqlar universitetin nüfuzunu artırmış, tələbələrin və müəllimlərin peşəkar inkişafına töhfə vermişdir. ADU-nun ədəbiyyat və mədəniyyət sahəsindəki fəaliyyəti filoloqlar üçün ilham mənbəyidir.
Ən əlamətdar uğurlardan biri, 2025-ci ildə “Quacquarelli Symonds” (QS) reytinq agentliyinin fənn sahələri üzrə açıqladığı siyahıda ADU-nun “Müasir dillər” proqramı üzrə dünyanın ən yaxşı 201–250 universiteti arasında yer almasıdır. Bu, əvvəlki illərlə müqayisədə 100 pilləlik irəliləyiş deməkdir; belə ki, 2023 və 2024-cü illərdə universitetimiz 301–340-cı yerləri tuturdu .
QS reytinqi beş əsas indikator əsasında tərtib olunur: akademik nüfuz, işəgötürənlər arasında nüfuz, məqalə üzrə istinad sayı, H-indeks və beynəlxalq elmi əməkdaşlıq indeksi. Bu göstəricilərdə əldə etdiyimiz irəliləyiş, universitetimizin beynəlxalq səviyyədə tanınmasının və akademik fəaliyyətimizin keyfiyyətinin göstəricisidir .
Bundan əlavə, ADU-nun beynəlxalq əlaqələrinin genişləndirilməsi istiqamətində də əhəmiyyətli addımlar atılıb. Universitetimiz bir çox xarici ali məktəblərlə əməkdaşlıq edir, ikili diplom proqramları, tələbə mübadiləsi və elmi layihələrlə geniş tanınır. Məsələn, “Erasmus+” proqramı çərçivəsində tələbələrimiz Avropanın müxtəlif universitetlərində təhsil almaq imkanı əldə edirlər .
Universitetimizdə fəaliyyət göstərən 20-dən çox ölkəni təmsil edən mərkəzlər sayəsində həmin ölkələrin mədəniyyəti, tarixi və ədəbiyyatı öyrənilir. Bu mərkəzlər vasitəsilə müxtəlif ölkələrin səfirləri ilə “Səfir saatı” klubu çərçivəsində görüşlər keçirilir, həmin ölkələrin uyğun təhsil müəssisələrinin təcrübəsi öyrənilir və müəllimlərin təkmilləşdirilməsi üçün əməkdaşlıq edilir. Təsadüfi deyil ki, dünən Məzun günündə 10 dan çox ölkənin ölkəmizdəki Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfirləri iştirak etmişdir.
Universitetin həyata keçirdiyi təşəbbüslər təkcə reytinqlərlə məhdudlaşmır. 2025-ci il aprelin 3-də keçirilmiş “Azərbaycan Dillər Universitetinin məzunlarının professionallıq və peşə vərdişlərinin təkmilləşdirilməsi” adlı ikinci regional konfrans da bunun əyani nümunəsidir. Balakən, Qax, Qəbələ, Oğuz, Şəki və Zaqatala rayonlarını əhatə edən bu tədbir iki gün ərzində davam edib. Konfrans çərçivəsində ADU-nun rektoru akademik Kamal Abdulla və universitetin pedaqoji heyəti bölgə məzunları ilə birbaşa görüşlər keçirib, seminar və müzakirələrdə iştirak ediblər. Bu cür təşəbbüslər həm məzunlarla əlaqələrin möhkəmləndirilməsi, həm də regionlara elmi-ədəbi baxımdan töhfə vermək baxımından çox önəmlidir.
Eyni zamanda, mayın 6-da universitetimizdə ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümünə həsr olunmuş “Heydər Əliyev: Multikulturalizm və tolerantlıq ideologiyası” adlı VIII Beynəlxalq elmi konfrans keçirildi. Tədbirdə Ankara Universitetinin rektoru professor Necdet Ünüvar, Pakistan Milli Müasir Dillər Universitetinin rektoru general-mayor Şahid Mahmud Kayani, Peruca Əcnəbilər Universitetinin rektoru professor Valerio de Cesaris kimi nüfuzlu elm xadimlərinin iştirakı da universitetimizin beynəlxalq əlaqələrinin genişliyini göstərir. Bu konfrans nəzəri elmi diskussiyaların aparılması, beynəlxalq əməkdaşlıq və yeni birgə layihələrin əsasının qoyulması üçün bir platforma oldu.
Bütün bu uğurlar və bəlkə də bir yazıda qeyd etmək mümkün olmayan digər nailiyyətlər onu göstərir ki, ADU bu gün həm elmi mühit, həm də təhsil strategiyası baxımından sürətli və məqsədyönlü inkişaf yolundadır.
Həmçinin son ildə mənim üçün xüsusi əhəmiyyəti olan Azərbaycan tərcümə məktəbinin formalaşmasında müstəsna xidmətləri olan ixtisaslaşmış “Xəzər” tərcümə və mədəniyyət jurnalının Azərbaycan Dillər Universitetinin (ADU) Tərcümə Araşdırmaları Mərkəzinin mətbu orqanı kimi yeni nömrəsi işıq üzü görüb.
‘’Xəzər” jurnalı mənim üçün şəxsi tariximin, ailə irsimin bir parçasıdır. Atam Zakir Fəxri uzun illər öncə jurnalın yaranmasında və fəalliyətində yaxından iştirak edib. Biz atamla birgə bir çox dünya ədəbiyyatı nümunələrini, tərcümə və ədəbi təhlilləri oxuculara təqdim etmişik. Bu, mənim üçün həm böyük bir məktəb, həm də atamla bölüşdüyüm unudulmaz bir elmi yol olub.
Zamanla jurnalın nəşri müvəqqəti dayansa da, onun mənəvi dəyəri, ruhu heç vaxt itib-batmadı. Bu ruhun yenidən həyat tapmasında – “Xəzər” jurnalının müasir formatda dirçəlməsində – hörmətli Kamal Abdullanın əvəzsiz rolu oldu. O, bu təşəbbüsə rektor olaraq həm də ziyalı, ədəbiyyat və mədəniyyət adamı kimi ürəkdən dəstək verməyi jurnalın yenidən doğulmasına zəmin yaratdı.
Bu baxımdan “Xəzər”in bugünkü nəşrini yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirirəm. Bir ədəbiyyatçı kimi ‘’Xəzər”in yaşaması, onun yeni nəslə dünya ədəbiyyatını tanıtmaqda davam etməsi həm mənim, həm də atamın illər öncə başladığı yolun mənalı davamıdır.
Müasir gənclər ədəbiyyata kifayət qədər maraq göstərirlər. Sadəcə bu marağın təzahür forması əvvəlki dövrlərlə müqayisədə dəyişib və onu düzgün istiqamətləndirmək, müasir yanaşmalarla qidalandırmaq vacibdir. Gənclər bu gün artıq ədəbiyyatı yalnız ənənəvi formada – çap olunmuş kitablar vasitəsilə deyil, sosial şəbəkələr, podkastlar, elektron kitablar, audiokitablar, hətta video məzmunlar vasitəsilə də qəbul edirlər. Yəni ədəbiyyatla münasibətləri daha çevik, texnoloji və interaktiv formada qurulub.
Biz də ali təhsil müəssisəsində çalışan müəllim-professor heyəti bu dəyişən yanaşmaları nəzərə almalı, gənclərin maraq və diqqətini saxlamaq üçün tədris metodologiyamızı yeniləməliyik. Məsələn, dərslərimizdə bəzən klassik əsərləri müasir texnologiyalarla – videoanalizlər, interaktiv təqdimatlar, diskussiya formatlı seminarlarla birləşdiririk. Bu, həm tələbələrdə müasir oxucu kimi ədəbi təfəkkür formalaşdırır, həm də onları ədəbiyyata daha yaxınlaşdırır.
Eyni zamanda, müşahidə edirəm ki, gənclər arasında poeziya və nəsrə maraq bəzən sosial media üzərindən daha geniş auditoriyaya çatır. Məsələn, gənc müəlliflərin paylaşımları, müasir şeirlər və hekayələr “Instagram”, “TikTok”, “YouTube” kimi platformalarda böyük maraqla qarşılanır. Bu da bir tərəfdən ədəbiyyatın forma və yayılma müstəvisindəki dəyişiklikdirsə, digər tərəfdən də onun yeni həyat tərzinə uyğunlaşmasıdır.
Əsas məsələ odur ki, biz gəncləri yalnız oxumağa deyil, həm də düşünməyə, mətnləri şərh etməyə, fərqli baxış bucağından yanaşmağa təşviq edək. Ədəbiyyat – istər klassik, istərsə də müasir – gənclərin mənəvi dünyasının formalaşmasında, estetik zövqünün inkişafında mühüm rol oynayır. Buna görə də biz pedaqoqlar olaraq ədəbiyyatı onlara sevdirəcək vasitə və yanaşmalar axtarmağa davam etməliyik.
Gənclərimizə, tələbələrimizə, abituriyentlərimizə ilk növbədə, daim oxumağı, öyrənməyi və dünyaya açıq olmağı tövsiyə edərdim. Ədəbiyyat keçmişin izlərini daşıyan sənət olaraq bu günün və gələcəyin insanını formalaşdıran canlı bir varlıqdır. Odur ki, təkcə Azərbaycan deyil, dünya ədəbiyyatını da dərindən öyrənmək çox vacibdir. Çünki hər bir ədəbiyyat nümunəsi bir xalqın düşüncə tərzini, mənəvi dünyasını, tarixi və mədəni irsini özündə ehtiva edir.
Müasir dövrdə filoloq olmaq sadəcə mətnlə işləmək bacarığı deyil, analitik düşünmək, fərqli mədəniyyətləri anlamaq və qarşılıqlı əlaqələr qurmaq deməkdir. Bu isə yalnız geniş mütaliə və araşdırma ilə mümkündür. Gənc filoloqların elmi-tədqiqat bacarıqlarını inkişaf etdirmələri, müxtəlif dillərdə mənbələrlə işləməyi öyrənmələri onların intellektual səviyyəsini və peşəkar çevikliyinin göstəricisi kimi dəyərləndirilir.
Xarici dilləri öyrənmək isə fərqli dünyaları anlamaq, müxtəlif baxış bucaqları ilə tanış olmaq və qlobal düşüncə tərzini mənimsəmək üçün vacib bir vasitədir.
Dil öyrənmək – bir xalqın qapısını döymək, onun iç dünyasına daxil olmaq deməkdir. Hər bir yeni dil sizə fərqli mədəniyyətlərə açılan pəncərədir və bu pəncərədən baxmaq dünyagörüşünüzü daha da zənginləşdirəcək.
Sonda bir də onu vurğulamaq istəyirəm ki, əgər siz ədəbiyyata və dilə sevgi ilə yanaşırsınızsa, bu sahədə uğur qazanmaq mümkündür. Sadəcə olaraq, bu yolda əzmkar olmaq, daim yenilənmək və özünüzü inkişaf etdirməyə açıq olmaq lazımdır. Unutmayaq, ədəbiyyat bir ömürlük yoldaşdır – o, həm ruhu bəsləyir, həm də insanı cəmiyyət içində fərqli edən dəyərlərlə zənginləşdirir.
Əziz gənclər, ADU yolunuzu gözləyir!
Aynur Sabitova,
ADU-nun İxtisas ölkəsi ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor"
