"2016-cı il seçkiləri ilə bağlı kəşfiyyat sənədi yenidən araşdırılıb..."
ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi 2016-cı ildə Rusiya tərəfindən ABŞ prezident seçkilərinə müdaxilə ilə bağlı hazırlanan hesabatın daxili təftişini başa çatdırıb.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) yeni hesabatında deyilir. Məlumatı "dw.com" nəşri yayıb.
MKİ bu nəticəyə gəlib ki, həmin sənəddə Trampa dəstək göstərilməsi iddiası siyasi motivlərlə şişirdilmiş ola bilər, amma Kremlin ümumilikdə seçkilərə müdaxilə etməsi və Hillari Klintonun nüfuzdan salınmasına çalışması əsaslı və sübutlara söykənən qənaətlərdir.
Siyasi təzyiq və tələsik hazırlanmış hesabat
MKİ qeyd edir ki, 2016-cı il hesabatı "siyasi yüklü ab-hava"da və qeyri-adi şəraitdə yazılıb. Hələ hesabat rəsmi olaraq işə başlamamışdan əvvəl mediada sızmalar yayılmış, bu isə "lövbər effekti" yaradaraq analitiklərin əvvəlcədən formalaşmış mövqelərə yönəlməsinə səbəb ola bilərdi.
Üstəlik, hesabatın hazırlanmasına cəmi bir həftə vaxt ayrılıb - bu cür vacib sənədlər adətən aylarla hazırlanır. Təhlilçilərin əksəriyyəti sənədlə ilk dəfə yalnız dekabrın 19-da keçirilmiş yeganə görüşdə tanış olub. MKİ-nin rəyinə görə, bu tələskənlik və qeyri-şəffaflıq, xüsusən də Ağ Evin prosesə müdaxilə ehtimalını gündəmə gətirib.
Məhdud məlumat paylaşımı və daxili təzyiqlər
Əsas problemlərdən biri hesabat müəlliflərinin kəşfiyyat məlumatlarına qeyri-bərabər çıxışı olub. Kreml tərəfindən Trampa dəstək göstərilməsi iddiası əsasən MKİ-nin o vaxtkı direktoru Con Brennan və bir neçə yüksək rütbəli şəxsin bildiyi çox məxfi bir hesabatla əsaslandırılıb. Halbuki bu məlumat sonradan 200-dən çox məmura təqdim edilib, bu isə sənədin məxfiliyinə dair suallar doğurub.
Bundan əlavə, Brennan və digər rəhbərlərin hesabatın hazırlanmasında misli görünməmiş dərəcədə iştirak etməsi analitik prosesə mənfi təsir göstərib. Məsələn, yekun razılaşma əldə olunmamışdan əvvəl Brennan MKİ əməkdaşlarına yazıb ki, Rusiya müdaxiləsi və məqsədləri barədə rəhbərlik "birmənalı razılıq" əldə edib. MKİ bu cür siqnalların müstəqil təhlili boğa biləcəyini bildirir.
"Kristofer Stil dosyesi" və əsaslandırılmamış iddialar
Hesabatda istifadə olunan və sonradan çoxsaylı tənqidlərə səbəb olan mənbələrdən biri keçmiş MI6 əməkdaşı Kristofer Stilin hazırladığı "dosye" olub. Bu sənəddə Trampın guya Rusiya tərəfindən dəstəklənməsi və Moskvada onun barəsində kompromatların olması iddia edilib. Lakin bu məlumatlar sonradan təsdiqlənməyib və qeyri-dəqiq hesab edilib.
MKİ-nin fikrincə, belə zəif və yoxlanmamış mənbəyə istinad analitik əsasların etibarlığını zədələyib. Sənəddə dosyedəki məlumatların yekun qənaətlərə birbaşa təsir etmədiyi qeyd olunsa da, faktiki olaraq Trampa dəstək iddiasını əsaslandıran dörd sütundan biri kimi təqdim olunub.
Bəzi nəticələr əsaslı, bəziləri şübhəlidir
MKİ bildirir ki, hesabatda Rusiya tərəfindən ABŞ institutlarına inamı sarsıtmaq və Hillari Klintonu gözdən salmaq cəhdləri ilə bağlı nəticələr çoxsaylı mənbələrlə təsdiqlənib və yüksək inamla qəbul edilib. Lakin üçüncü əsas iddia - Putinin Trampa qəsdən kömək etmək istəməsi yalnız "mülayim inam" səviyyəsində qiymətləndirilib.
Bu, daha çox dolayı müşahidələr və Rusiya mediasının davranışına əsaslanıb. "Əgər Klintona hücum olunubsa, deməli, Trampa kömək olunub" - bu tip məntiq əsas götürülüb, lakin MKİ-nin öz dili ilə desək, bu nəticə çoxsaylı müstəqil mənbələrlə təsdiqlənməyib.
ABŞ və Rusiyada fərqli reaksiyalar
ABŞ mediasında hesabat müxtəlif cür qarşılanıb. Bəzi mətbu orqanlar MKİ-nin tənqidi qeydlərini ön plana çıxarıb, digər əsas nəticələri isə nəzərə almayıb. Məsələn, "The New York Post" nəşri hesabatı "Obama administrasiyasının Trampı gözdən salmaq planı" kimi təqdim edib, "Fox News" isə yalnız çatışmazlıqlardan bəhs edib.
Əvəzində, "The New York Times" və "Bloomberg" qeyd edib ki, MKİ ümumilikdə Rusiya tərəfindən müdaxilə və Klintona qarşı kampaniyanı təsdiqləyir, yalnız Trampa dəstək hissəsi daha zəif əsaslandırılıb.
Rusiya mediası isə bu hesabatı MKİ-nin guya 2016-cı il nəticələrini təkzib etməsi kimi təqdim edib və əsaslı nəticələri görməzdən gəlib. Dövlət mediası, o cümlədən RT və "RIA Novosti" hesabatı yalnız birbaşa Trampa dəstək iddiasının zəiflədilməsi prizmasında işıqlandırıb.
Nəticə etibarilə, MKİ yeni hesabatında bildirir ki, Trampa dəstək göstərilməsi ilə bağlı nəticə o dövrdə mövcud olan dəlillərə əsaslansa da, kifayət qədər təsdiqlənmədiyindən bu qənaəti ümumi hesabatda ayrıca qeyd etməyə ehtiyac vardı. Belə bir qeyri-müəyyən iddianın hesabatda yer alması isə sənədin bütövlüyünə xələl gətirmiş ola bilər.
