"Patriot" raketləri, nüfuz riski və NATO-nun təzyiqləri fonunda Trampın balanslı gedişi..."
2025-ci ilin yayında ABŞ-ın Ukraynaya hərbi yardım proqramı yeni bir dönüm nöqtəsinə çatıb.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "svoboda.org" nəşri yazıb.
Nəşr yazır ki, Vaşinqtonun Ukraynaya silah və hava hücumundan müdafiə sistemləri, xüsusən də "Patriot" raketlərinin verilməsini müvəqqəti dayandırması həm Ukrayna rəhbərliyini, həm də NATO müttəfiqlərini ciddi narahatlığa salıb. Eyni zamanda, bu qərarın arxasında duran geosiyasi və daxili səbəblər də daha dərindən təhlil olunmağa başlanıb.
Trampın "dayanıb-baxaq" taktikası: dəstək davam edəcək, amma necə?
ABŞ prezidenti Donald Tramp iyulun 4-də Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə telefon danışığında bir daha bəyan edib ki, Vaşinqton Ukraynaya yardımını davam etdirəcək. Xüsusilə "Patriot" sistemlərinin əlavə göndərişi məsələsi açıq saxlanılıb. Tramp bu silahların Ukraynanın özünü müdafiə etməsi üçün vacib olduğunu etiraf etsə də, həmçinin qeyd edib ki, bu məsələyə ehtiyatla və real təhlükə qiymətləndirilməsi ilə yanaşmaq lazımdır.
Tramp eyni zamanda Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə son danışığından narazı qaldığını açıq şəkildə bildirib. "O, sona qədər getmək və sadəcə insanları öldürmək istəyir", - Tramp bəyan edib. Bu ifadə Vaşinqtonun Kremlə qarşı ritorikasında sərtliyin artdığını göstərsə də, hərbi yardımın miqyası və ritmi hələlik əvvəlki səviyyəyə qayıtmayıb.
NATO-dan Vaşinqtona təzyiq: "Ukrayna irəliləməlidir"
NATO-nun baş katibi Mark Rütte ABŞ-dan "çeviklik" tələb edir. Onun sözlərinə görə, ABŞ-ın öz ehtiyatlarını nəzərə alması başa düşüləndir, lakin Ukraynanın müdafiə qabiliyyətinin də təmin olunması şərtdir. Rütte Rusiyanın atəşkəslə bağlı real istək göstərmədiyini və bu səbəbdən də Qərbin Ukraynaya tam dəstəyini davam etdirməli olduğunu vurğulayıb. Bu çağırış əslində Vaşinqtonun yalnız öz təhlükəsizliyini deyil, NATO-nun ümumi müdafiə strategiyasını da nəzərə almalı olduğunu xatırladır.
"Nüfuz riskləri realdır"
Ukrayna Prezident Aparatının müşaviri Mixail Podolyak məsələni daha da kəskin qoyur: ABŞ bu mərhələdə yardımını dayandırarsa, bu, təkcə Ukraynanın deyil, Amerikanın qlobal nüfuzu üçün də fəlakət ola bilər. Onun fikrincə, müharibənin gedişində bu cür addımlar Rusiya tərəfindən mülki əhaliyə qarşı həyata keçirilən sistemli və "soyqırım xarakterli" hücumları gücləndirəcək, bu isə Qərbin mənəvi üstünlüyünü sarsıdacaq.
Podolyak həmçinin qeyd edir ki, ABŞ-ın hərbi anbarlarında kifayət qədər ehtiyat mövcuddur və istehsal davam edir. Bu baxımdan, yardımın dayandırılması sırf daxili siyasi səbəblərlə izah olunur və əsasən ABŞ daxilindəki debatların fonunda qiymətləndirilməlidir.
Yardımın dondurulması: bir siqnal, yoxsa yeni kurs?
1 iyul gecəsi ABŞ-ın Avropaya göndərdiyi bir sıra hərbi yüklər, o cümlədən "Patriot" raketləri, "Stinger", "Hellfire" və digər raket kompleksləri geri çağırılıb. Rəsmi səbəb kimi ABŞ-ın öz təhlükəsizlik maraqlarının prioritet olaraq qiymətləndirilməsi göstərilib. Amma ABŞ hərbi dairələrinin apardığı qiymətləndirmə həmin silahların çatdırılmasının ABŞ-ın müdafiə qabiliyyətini riskə atmadığını da təsdiqləyib. Buna baxmayaraq, Pentaqon rəhbərliyi yardımın dayandırılmasına qərar verib.
Bu qərar əslində Vaşinqtonun hərbi-strateji planlamasında yeni balans axtarışının əlamətidir. ABŞ-ın təkcə Ukraynaya deyil, həm də Yaxın Şərq və Asiya istiqamətlərindəki potensial münaqişələrə də hazır olması tələb olunur. Bu isə resursların daha rasional bölüşdürülməsini zəruri edir.
Amerika geri çəkilir, yoxsa mövqeyini dəyişir?
Ukraynaya hərbi yardım məsələsi artıq sadəcə silah göndərişləri ilə məhdudlaşmır - bu, ABŞ-ın qlobal liderlik iddiasının testidir. Tramp administrasiyası yardımın tamamilə dayandırılması niyyətində deyil, lakin bu yardımı daha selektiv, ehtiyatlı və siyasi şərtlərlə vermək istəyir. Bu isə Kiyev üçün həm xəbərdarlıq, həm də diplomatik səylərin artırılması çağırışıdır.
Hazırkı vəziyyətdə Ukraynanın uğuru yalnız cəbhədəki döyüşlərdən deyil, Vaşinqtondakı lobbi gücündən və NATO çərçivəsindəki diplomatik təsirindən də asılı olacaq. ABŞ isə, görünür, artıq yardımın miqyasından çox onun siyasi nəticələrini və nüfuz dəyərlərini hesablayır.
