Ajans.az cnn-ə istinadən xəbər verir ki, Prezident Donald Tramp BRİKS-in (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika) “Amerika əleyhinə” siyasətlərini dəstəkləyən istənilən ölkəyə yeni tariflər tətbiq edəcəyi ilə hədələyib. O, vacib bir tarixdən əvvəl, bazar ertəsi günündən etibarən onlarla ölkəyə tarif məktublarının göndəriləcəyini elan edib. Bazar günü Truth Social-da paylaşım edən Tramp bildirib ki, ABŞ “BRİKS-in Amerika əleyhinə siyasətləri ilə eyni xəttə” keçən istənilən ölkəyə əlavə 10% tarif tətbiq edəcək – “heç bir istisna olmadan”. Lakin Trampın konkret hansı siyasətləri nəzərdə tutduğu aydın olmayıb. BRİKS qrupu (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika) uzun müddətdir ki, Qərbin rəhbərlik etdiyi dünya nizamı əvəzinə “çoxqütblü” sistemin tərəfdarı olan və qlobal güc balansının dəyişməsini istəyən müxtəlif ölkələri bir araya gətirən bir platformadır. Qrupa son zamanlar Misir, Efiopiya, İndoneziya, İran və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də üzv olaraq qoşulub. Həmçinin Belarus, Nigeriya, Tailand və Vyetnam daxil olmaqla 10 orta səviyyəli tərəfdaş ölkə var. Səudiyyə Ərəbistanının bu iqtisadi kluba rəsmi olaraq qoşulub-qoşulmadığı isə hələ məlum deyil. Hal-hazırda Braziliya BRİKS sammitinə ev sahibliyi edir. Bazar günü sammitin yekununda qəbul edilən birgə bəyanatda “birtərəfli tarif və qeyri-tarif tədbirlərinin artmasından ciddi narahatlıq” ifadə olunub – bu isə açıq şəkildə Tramp administrasiyasının ticarət siyasətinə eyham kimi qiymətləndirilir. ABŞ administrasiyasının tətbiq etdiyi 90 günlük tarif fasiləsi çərşənbə günü başa çatır və Tramp bazar günü axşam elan edib ki, onlarla ölkəyə məktublar bazar ertəsi göndəriləcək. “Oğurluq və balanssız ticarətlə mübarizə aparmaq üçün, iyulun 7-si, bazar ertəsi günü saat 12:00-dan (Şərq vaxtı ilə) başlayaraq BİRLEŞMIŞ ŞTATLARIN TARİF məktubları və/və ya razılaşmaları müxtəlif ölkələrə çatdırılacaq,” – deyə Tramp bazar gecəsi əlavə paylaşımında bildirib. Maliyyə naziri Skott Bessent bazar günü CNN-də “Dana Bash ilə Dövlət İttifaqı” verilişində deyib: “Əgər siz işləri irəlilətmirsinizsə, avqustun 1-də 2 aprel tarif səviyyəsinə geri dönəcəksiniz.” Bessent daha əvvəl qeyd etmişdi ki, əgər ölkələr ABŞ ilə razılaşma əldə etməsələr, tariflər əvvəlki səviyyəyə qayıda bilər. Tramp tarif məktublarının 10%-lik baza səviyyəsindən başlayaraq 70%-ə qədər ola biləcəyini söyləyib. Lakin Bessent bildirib ki, ABŞ əsas ticarət tərəfdaşlarına 70%-lik tarif tətbiq etməyəcək. “Bazar ertəsi ticarət razılaşmaları ilə bağlı məktublar göndərəcəyik. 12, bəlkə də 15 ölkəyə... artıq bəzi razılaşmalar əldə olunub,” – deyə Tramp bazar günü Nyu-Cersidə Morristown Bələdiyyə Aeroportunda CNN jurnalisti Betsy Klein-ə bildirib. Bessentin açıqlamalarından sonra Tramp əlavə edib ki, məktublar çərşənbə axşamı və çərşənbə günü də göndərilməyə davam edəcək. “Əksər ölkələrlə razılaşmalar və ya məktublar iyulun 9-na qədər hazır olacaq,” – deyə o, bazar günü daha əvvəl demişdi. Ticarət naziri Hovard Lutnik jurnalistlərə bildirib ki, “prezident hazırda müxtəlif ölkələrlə müxtəlif növ razılaşmalar üzrə danışıqlar aparır.” O da təsdiqləyib ki, tarif dərəcələri avqustun 1-də qüvvəyə minəcək. Bessent CNN-ə hansı ölkələrin razılaşmaya yaxın olduğunu açıqlamaqdan imtina edib. O deyib ki, təxminən 100 məktub kiçik ölkələrə göndəriləcək — “bizimlə ticarəti çox az olan ölkələr,” və onların əksəriyyəti “artıq 10% baza tarifindədir.” Tramp cümə günü demişdi ki, iyulun 9-dək razılaşma əldə etməyən ölkələr üçün məktub seçimi daha yaxşıdır. Aprelin 9-da Tramp “qarşılıqlı” tariflərin üç aylıq tam dayandırıldığını elan etmişdi. Daha sonra, həmin ay Time jurnalına bildirmişdi ki, artıq 200 ticarət razılaşması əldə edib, amma kimlərlə olduğu barədə məlumat verməmişdi. İndiyədək Tramp yalnız üç ölkə ilə razılaşmaları ictimai şəkildə açıqlayıb:
– Birləşmiş Krallıq – 10% tarif səviyyəsini qoruyub saxlayıb;
– Çin – əksər məhsullara olan yüksək tarifləri 145%-dən 30%-ə endirib;
– Vyetnam – mallara minimum 20% tarif tətbiq olunub. Bessent bu razılaşmaların yalnız “çərçivə” kimi təsvir edilməsinə cavab olaraq bildirib ki, qarşıdakı məktublar “onların tarif səviyyələrini müəyyən edəcək. Beləliklə, biz bir neçə gün ərzində 100 ölkəni yekunlaşdıracağıq.” “Bu ölkələrin bir çoxu bizimlə heç bir əlaqə saxlamayıb,” – deyə o əlavə edib. “Biz bu vəziyyətdə üstün mövqedəyik, çünki ticarət kəsiri olan tərəf bizik.”
– Birləşmiş Krallıq – 10% tarif səviyyəsini qoruyub saxlayıb;
– Çin – əksər məhsullara olan yüksək tarifləri 145%-dən 30%-ə endirib;
– Vyetnam – mallara minimum 20% tarif tətbiq olunub. Bessent bu razılaşmaların yalnız “çərçivə” kimi təsvir edilməsinə cavab olaraq bildirib ki, qarşıdakı məktublar “onların tarif səviyyələrini müəyyən edəcək. Beləliklə, biz bir neçə gün ərzində 100 ölkəni yekunlaşdıracağıq.” “Bu ölkələrin bir çoxu bizimlə heç bir əlaqə saxlamayıb,” – deyə o əlavə edib. “Biz bu vəziyyətdə üstün mövqedəyik, çünki ticarət kəsiri olan tərəf bizik.”
Bessent avqustun 1-ni yeni bir son tarix kimi təqdim etməyib, əksinə, bunun artıq tətbiq tarix olduğunu vurğulayıb və bildirib: “Əgər siz prosesi sürətləndirmək istəyirsinizsə, buyurun. Əgər köhnə tarif səviyyəsinə qayıtmaq istəyirsinizsə, bu da sizin seçiminizdir.” O, misal olaraq, Trampın Aİ mallarına 50%-lik tarif təhdidindən sonra Avropa İttifaqının danışıqlara başlamasını göstərib.
