1700-cü ilə qədər dünya iqtisadiyyatı həqiqətən böyümürdü—sadəcə yerində sayırdı. Əvvəlki 17 əsr ərzində qlobal istehsal illik orta hesabla 0.1% artmışdı ki, bu da istehsalın ikiqat artması üçün təxminən min il tələb edən bir göstərici idi. Sonra əyirici cennilər işə düşdü və buxar mühərrikləri hərəkətə gəldi. İllik qlobal böyümə 1700 və 1820-ci illər arasında 0.5% səviyyəsinə çatdı. 19-cu əsrin sonuna qədər bu göstərici 1.9%-ə çatdı. 20-ci əsrdə 2.8% təşkil etdi, bu da 25 ildən bir istehsalın ikiqat artması deməkdir. Artıq böyümə normaya çevrilib; həm də sürətlənib. Əgər Silikon vadisinin müjdəçilərinə inanmaq olarsa, bu partlayışın daha da böyüyəcəyi gözlənilir. Onlar bəyan edirlər ki, süni ümumi zəka (AGI), əksər ofis işlərində çox insanı üstələməyə qadir olan, illik ÜDM artımını 20-30% və ya daha çox səviyyəsinə qaldıracaq. Bu absurda bənzəsə də, onlar iddia edirlər ki, insan tarixi boyunca iqtisadiyyatın ümumiyyətlə böyüyəcəyi fikri də gülməli görünürdü. Yaxın vaxtlarda süni zəkanın bir çox işçini işsiz buraxa biləcəyi geniş məlum bir ehtimaldır. Daha az müzakirə olunan isə süni zəkanın dünyanı partlayışlı böyümə yoluna salacağından ümid edilməsidir. Bu, dərindən təsirlərə malik ola bilər. Yalnız əmək bazarları deyil, həm də mallar, xidmətlər və maliyyə aktivləri bazarları da pozulacaq. Başlanğıcda iqtisadiyyatlar əsasən insan yığımı ilə böyüyürdü. Daha çox məhsul daha çox insanın qidalanmasına imkan verirdi; daha çox fermer daha çox məhsul təklif edirdi. Lakin bu böyümə forması həyat standartlarını yüksəltmirdi. Üstəlik, aclıq daimi bir təhdid idi. 18-ci əsr iqtisadçısı Tomas Maltusun bu mövzuda nəzəriyyələri vardı ki, əhalinin artımı kənd təsərrüfatı məhsuldarlığını aşacaq və yoxsulluq yaranacaq. Əslində isə daha çox insan yalnız daha çox qida tələb etmirdi, həm də daha çox ideya gətirirdi ki, bu da həm daha yüksək istehsala, həm də nəhayət, aşağı doğum səviyyəsinə səbəb olurdu və bu da adam başına düşən istehsalın artımını təmin etdi. AGI nəzəriyyəsi, artan əhali olmadan inqilabi innovasiyalara imkan verərdi, adam başına düşən ÜDM-də böyük bir artıma səbəb olardı. Əksər iqtisadçılar razılaşır ki, süni zəka məhsuldarlığı artırmaq potensialına malikdir və beləliklə ÜDM böyüməsini yüksəldə bilər. Məslə budur, nə qədər mümkün böyüyəcək? Bəzi məsləhətçilər yalnız marjinal bir dəyişiklik proqnozlaşdırır. Məsələn, Kembric universitetindən Daron Acemoğlu AI-nin bir on il ərzində qlobal ÜDM-ni yalnız 1-2% artımını təxmin edir. Lakin bu qənaət süni zəkanın işçilərdən daha ucuz yerinə yetirə biləcəyi tapşırıqların yalnız təxminən 5%-ini yerinə yetirəcəyinə dair bir ehtimala əsaslanır. Bu ehtimal, öz növbəsində, süni zəkanın az bacarıqlı olduğu 2023-cü ildən öncə aparılan tədqiqatlara qismən əsaslanır. Süni zəkanın iqtisadi təsirinə daha radikal proyeksiyalar, texnologiya inkişaf etdikcə və AGI əldə olunduqca, dünyanın iqtisadi istehsalının çox daha çox hissəsinin avtomatlaşdırılacağına əsaslanır. Sonra istehsalın avtomatlaşdırılması yalnız kifayət qədər enerji və infrastruktur tələb edir—daha çox investisiya bunu təmin edə bilər. Əksərən, investisiya ilə irəli gələn böyümə azalan gəlirlərə vurur. Ümumiyyətlə işçi əlavə etmədən maşınları əlavə etsəniz, kapital atıl vəziyyətdə qalar. Amma maşınlar kifayət qədər yaxşılaşarsa, insanların əvəzini çıxırsa, kapital yığımı üçün tək məhdudiyyət, elə kapitalın özüdür.şdir.
- Gecə Modu
- Ana səhifə
- Statistika
- Mənbələr
- Reytinq
- Hava
- Valyuta
