"Qiyamət buzlağı" adı ilə tanınan Tveyts Gletseri dünya okeanının səviyyəsini üç metrdən çox artıra biləcək narahatlıq doğuran qeyri-sabitlik əlamətləri göstərir.
HİT.az xəbər verir ki, "Journal of Geophysical Research Earth Surface" jurnalında dərc olunan son tədqiqat onun dağılmasını sürətləndirə biləcək şelf gletserindəki çatlar haqqında yeni detalları aşkar edib.
Tədqiqatın müəlliflərindən Riçard Elli vurğulayır: "Biz şelf gletserlərinin qırıldığını görmüşük, amma onların yenidən böyüdüyünə heç vaxt şahid olmamışıq".
130 km olan Tveyts Gletseri hər il 136 milyard ton buz itirir. Onun şelf gletseri hazırda kütləvi buz axınlarının okeana axmasının qarşısını alır. Əgər bu "tıxac" dağılsa, dəniz səviyyəsi dünyanın sahil şəhərlərini su basması ilə nəticələnəcək şəkildə sürətlə yüksələ bilər.
Pensilvaniya Ştat Universitetinin alimləri NASA-nın ICESat-2 peyk məlumatlarından istifadə edərək çatların dəqiq üçölçülü modellərini yaradıblar. Bu, qeyri-sabitliyin əks əlaqə mexanizmini aşkarlamağa kömək edib: çatlar sürətlənmiş əriməyə səbəb olur, bu da öz növbəsində daha çox çat yaradır.
Dosent Şutzje Van bildirir: "Hesab edirik ki, əgər Tveyts Gletseri çox qeyri-sabit olarsa, bunun fəlakətli nəticələri olacaq".
Xüsusilə zəif olan hissə, çatların daha sürətli əmələ gəldiyi gletserin şərq hissəsidir. Bunun səbəbləri okean axınları, suyun temperaturunun artması və dəniz buzunun azalması arasındakı mürəkkəb qarşılıqlı təsirdir.
Alimlər xəbərdarlıq edir: Tveyts Gletseri 2002-ci ildə cəmi beş həftə ərzində tamamilə dağılan Larsen B gletserinin taleyini təkrarlaya bilər. Lakin Tveyts ondan xeyli böyükdür və onun dağılması Antarktida buz qalxanının digər hissələrini sabitsizləşdirən "domino effekti" yarada bilər.
Tədqiqatın müəlliflərindən doktorant Çenjuy Huang qeyd edib: "Gözləyirik ki, bu, tədqiqatçılar üçün əsas məlumat dəsti olacaq".
Yeni tədqiqat dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinin təhlükələrini daha dəqiq proqnozlaşdırmaq və onun nəticələrinin yumşaldılması strategiyaları hazırlamaq şansı verir. Lakin elm vurğulayır: tədbir görmək lazım olduğu halda hazırda hərəkət etmək lazımdır.
Samir
