"Shahed" dronlarının istehsalında Moskvanın dominantlığı Tehranda narazılıq doğurur..."
Rusiya İran istehsalı olan "Shahed" dronlarının texnologiyasından istifadə edərək "Alabuqa" adlı böyük zavod tikib və burada bu pilotsuz uçuş aparatlarını istehsal edir.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə CNN telekanalı məlumat yayıb.
Məlumatda deyilir ki, bu dronlar gündəlik olaraq Ukraynaya qarşı istifadə olunur. Lakin İranın gözləntilərinin əksinə olaraq, Moskvadan aldığı dəstək əsasən mənəvi xarakterlidir və maddi yardım çox məhduddur. Bu, xüsusilə İranın nüvə obyektlərinə İsrail və ABŞ tərəfindən edilən hücumlar zamanı Tehranın artan narazılığına səbəb olub.
"Alabuqa" zavodu və Rusiya istehsalının genişlənməsi
Tatarıstanda yerləşən "Alabuqa" zavodunun baş direktoru Timur Şagivaleyev bildirib ki, artıq bütün komponentlər yerli istehsaldır. Analitiklər hesab edir ki, "Shahed-136" dronlarının 90 faizi artıq Rusiyada hazırlanır və zavodda istehsal həcmi sürətlə artır. Yeni istehsal sahələri və işçi yataqxanaları inşa olunur ki, bu da Rusiyanın müharibədə sınanmış dronların daha təkmilləşdirilmiş versiyasını hətta İrana ixrac etməsinə imkan yarada bilər.
İran və Rusiya arasındakı gərginliklər
Qərb kəşfiyyatının məlumatına görə, Rusiyanın dron istehsalını tamamilə öz nəzarətinə alması İranda narazılıq yaradıb və Moskva ilə Tehranın arasında fikir ayrılıqları açıq şəkildə üzə çıxıb. İran gözləyirdi ki, Rusiya ona daha çox dəstək verəcək, o cümlədən silah təchizatı, texnoloji yardım və kəşfiyyat məlumatlarının paylaşılması ilə əməliyyat dəstəyi göstərəcək. Lakin bu gözləntilər reallaşmayıb.
İyunda İranın nüvə proqramına qarşı İsrail və ABŞ tərəfindən 12 günlük bombardman kampaniyası zamanı Rusiyanın sadəcə rəmzi qınama bəyanatları İran tərəfindən soyuq qarşılanıb və bu, Tehran üçün ciddi xəyal qırıqlığı olub. Qərb kəşfiyyatı bildirir ki, Rusiya yalnız öz maraqları daxilində hərəkət edir və hətta strateji tərəfi olan İranı da müdafiə etməyə hazır deyil.
"Shahed" dronlarının Rusiyaya gətirilməsi və istehsalın lokalizasiyası
2022-ci ilin fevralında Rusiya Ukraynaya qarşı tammiqyaslı hücuma başladıqdan sonra İranın "Shahed-136" dronlarını idxal etməyə başlayıb. 2023-cü ilin əvvəllərində 1,75 milyard dollarlıq müqavilə ilə Rusiyada bu dronların istehsalına start verilib. İlkin plan üzrə 2025-ci ilin sentyabrına qədər 6 min dron hazırlanmalı idi, lakin bu göstərici təxminən bir il öncə əldə olunub və indi "Alabuqa" ayda 5500-dən çox dron istehsal edir.
İranın mövqeyi və gələcək perspektivlər
İran istehsal prosesinin Rusiyanın əlində tam lokallaşması ilə nəzarətini itirməkdədir. Rusiya isə istehsal dövrünün tam mənimsənilməsi və Tehrandan asılılığın aradan qaldırılması istiqamətində çalışır. Eyni zamanda, İran Moskvadan bəzi ödənişlərin yerinə yetirilməməsindən və beynəlxalq sanksiyaların yaratdığı çətinliklərdən narazıdır. Ümumilikdə, Rusiya və İran arasındakı əməkdaşlıq ticarət xarakterli olub və dərin strateji müttəfiqlik kimi qiymətləndirilməməlidir.
