Vaşinqton görüşləri Cənubi Qafqaz üzərindəki yüz illik streotipləri dağıtdı Qlobal təhlil mərkəzləri Prezident İlham Əliyevin bu uğurlu səfərini təkcə Azərbaycan kontekstində deyil, həm də regional və qlobal proseslər müstəvisində dəyərləndirirlər. Belə ki, 2020-ci il Vətən müharibəsindən sonra Cənubi Qafqaz regionunda yeni reallıqlar yaranıb. Azərbaycan həmin müharibədə qalib gələrək ərazi bütövlüyünü və suverenliyini təmin etdikdən sonra, region üzərindən gerçəkləşdirilməsi nəzərdə tutulan hiper layihələr irəli sürüb. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə aktuallaşan bu layihələr ölkə sərhədlərini aşır, regional və qlobal xarakter daşıyır. Bu kontekstdə, xüsusilə nəqliyyat dəhlizləri, enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı layihələr qabardılır. Ermənistanın müxtəlif səbəblər üzərindən sülh müqaviləsini bağlamaqdan çəkinməsi isə diqqəti hiper layihələrdən yayındırar. Regional və qlobal layihələr deyil, “sülh müqaviləsinin imzalanması” regionun əsas hədəfi kimi saxlanılır. ABŞ səfəri çərçivəsində keçirilən görüşlər beynəlxalq vasitəçilərin iştirakı ilə sülh prosesinə əlavə dinamika gətirdi. Vaşinqton platformasında aparılan danışıqlar Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi, kommunikasiya xətlərinin açılması və qarşılıqlı etimad tədbirlərinin gücləndirilməsi istiqamətində ciddi nəticələr doğurdu. ABŞ tərəfinin bu məsələyə xüsusi diqqət ayırması Cənubi Qafqazda sabitlik mövzusunun qlobal təhlükəsizlik üçün də mühüm əhəmiyyət daşıdığını göstərdi. Məsələni bu müstəvidə təqdim edə bilməsi Azərbaycan diplomatiyasının ciddi uğurudur. Belə yanaşma həm Ermənistan-Azərbaycan problemini aradan qaldırır, həm də ölkəmizin regional və qlobal proseslərdə iştirakını şərtləndirir. Vaşinqton görüşünün nəticələri Cənubi Qafqazı “ənənəvi oyunçuların”-“şimal” və “cənub”un nəzarətindən çıxarır. Bu regionu yüz illər ərzində təsir dairəsində saxlayan, inkişafdan geri salan mərkəzlərin təzyiqindən xilas edir. Onların əvəzində Azərbaycan dövlətinin regionun lideri, söz sahibi kimi mövqeyini gücləndirir. 7-8 avqust səfərinin nəticələri bir daha sübut etdi ki, Azərbaycan özünün balanslı və praqmatik xarici siyasət kursu ilə həm qonşu dövlətlərlə, həm də dünya gücləri ilə bərabərhüquqlu əməkdaşlıq qura bilir. Belə davranışı ilə həm özünün haqlarını qoruyur, həm də bütün regionun taleyinə sahib çıxır. 
ABŞ ilə yüksək səviyyəli dialoqdan effektiv nəticələrin qazanılması ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunun artmasına, etibarlı tərəfdaş imicinin möhkəmlənməsinə səbəb oldu. Azərbaycanın qlobal enerji təhlükəsizliyi, beynəlxalq nəqliyyat marşrutlarının inkişafı və regional sabitlik sahələrində strateji əhəmiyyətini bir daha nümayiş etdirdi. ABŞ kimi qlobal təsir gücünə malik ölkə ilə münasibətlərin inkişafı Azərbaycanın xarici siyasətində çoxşaxəli əməkdaşlıq kursunun uğurla həyata keçirildiyini göstərir. İkitərəfli münasibətlərin güclənməsi Səfərin ikinci mühüm istiqaməti ABŞ və Azərbaycan arasında ikitərəfli əməkdaşlığın genişlənməsi oldu. Görüşlərdə enerji təhlükəsizliyi, ticarət, nəqliyyat, kibertəhlükəsizlik, müdafiə sahəsində əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olundu. Azərbaycanın Avropa enerji bazarına çıxışında mühüm rol oynaması, xüsusilə Cənub Qaz Dəhlizi layihəsindəki mövqeyi ABŞ tərəfindən yüksək qiymətləndirildi. Nəqliyyat-logistika sahəsində Azərbaycan üzərindən keçən beynəlxalq ticarət marşrutlarının inkişafı müzakirə olundu. Bu müzakirələr ölkəmizin qlobal tranzit mərkəzi və enerji təminatçısı kimi mövqeyini möhkəmləndirəcək. Vaşinqton görüşündə ənəvi enerji resursları sektorunda əməkdaşlıq məsələsi ilə yanaşı, bərpa olunan enerji layihələri də gündəmdə idi. Bu, Azərbaycanın yaşıl enerji strategiyasına uyğun olaraq xarici tərəfdaşlarla daha geniş əməkdaşlıq imkanları yaradır. 
Nəticə olaraq deyə bilərik ki, Prezident İlham Əliyevin ABŞ-yə səfəri ölkəmiz üçün həm qısamüddətli, həm də uzunmüddətli perspektivdə mühüm nəticələr verdi. Ermənistanla sülh prosesinə əlavə impuls qatdı, regionda sabitliyin təmin olunmasına yardımçı oldu. Beynəlxalq sülh və rifah naminə Tramp marşrutu " adı verilməklə, “Zəngəzur dəhlizi” nin açılmasına qərar verildi. Minsk Qrupunun buraxılması üçün ATƏT-in baş katibinə birgə müraciət və Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi üçün referendum barədə razılaşma əldə edildi. Azərbaycana qarşı haqsız şəkildə tətbiq edilmiş 907- ci düzəliş aradan qaldırıldı. ABŞ- Azərbaycan Strateji tərəfdaşlığının inkişaf etdirilməsi üçün əsasən 3 istiqamətdə iş aparacaq Birgə Strateji İşçi Qrup yaradıldı. SOKAR və ABŞ-nin Ekson Mobil şirkəti saziş imzalamaqla Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün vacib olan neft və qazın sənayesinin inkişafı stimullaşdırıldı. Qısa formada vurğulasaq, İham Əliyevin Vaşinqtona səfəri zamanı Azərbaycanın bütün təşəbbüsləri qəbul edildi.
Müşviq Ələsgərli
Media eksperti
